Чарльз Сандерс Пирс

Чарльз Сандерс Пирс
Charles Sanders Peirce
Туған күні	10 қыркүйек 1839 (1839-09-10)
Туған жері	Кембридж, Массачусетс, АҚШ
Қайтыс болған күні	19 сәуір 1914 (1914-04-19) (74 жас)
Қайтыс болған жері	Милфорд, Пенсильвания, АҚШ
Азаматтығы	АҚШ
Ұлты	ағылшын
Қызметі	философ-идеалисі,логик, математик

Чарльз Сандерс Пирс ( ағылш. Charles Sanders Peirce; 10 қыркүйек 1839 жыл, Кембридж, Массачусетс – 19 сәуір 1914 жыл, Милфорд, Пенсильвания) — американ философ-идеалисі,логик, математик және табиғат зерттеуші. Американдық ғылым және өнер академиясы (1877) мен ұлттық ҒА (1879) мүшесі. 1859 ж. Гарвард университетін бітірген. 1866—91 ж. АҚШ-тың жағалау күзетінің геодезия ст-нда істеді. Гарвард, Балтимордағы Дж. Хопкинс университеттерінде логикадан, тарихтан, ғылым философиясынан лекция оқыды. Философияда.

Пирс қарама-қарсы екі бағытты қосуға тырысады: Қанттың «критицизмімен» қосылған эмпирикалық позитивистікті, Платон және Ф. Шеллингпен байланысты объективті идеализммен қосады. Пирс онтол. негізгі схеманы былайша құрады: «рух – алғашқы, материя – туынды, эволюция – үшінші». Пирс танып білуге болмайтын, бірақ тіршілікте бар «өзіндік заттар» іштей қарама-қайшы дей келіп, білімнің айқындылығын жоққа шығарады деп агностицизмді сынайды.

Пирс ғылыми білім мен пікірдің қалыптасуы сенімді, негізді болу мәселелеріне айрықша мән берді: Пирсше, бұл мәселені шешудің негізгі шарты — алынған нәтижелерді тек қана мәнділігі тұрғысынан баяндау. Пирстің бұл принципі кейіннен прагматизмнің идеалистік концепциясында онан әрі дамыды. «Прагматизм» терминінің өзін философияға еңгізген Пирс болатын. У. Джемс Пирстің ізімен жүріп, ақиқатты практиканың нәтижесімен, пайдалылығымен барабар деп санады. Пирс математика логика мен семиотика салаларында ірі-ірі жаңалықтар ашты...