Шетпе

Шетпе
	Ауыл
	Шетпе
Әкімшілігі
Ел	Қазақстан
Статусы	аудан орталығы
Облысы	Маңғыстау
Ауданы	Маңғыстау
Ауылдық округі	Шетпе
Тарихы мен географиясы
Координаттары	44°08′25″ с. е. 52°08′45″ ш. б. / 44.14028° с. е. 52.14583° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 44°08′25″ с. е. 52°08′45″ ш. б. / 44.14028° с. е. 52.14583° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1929
Ауыл статусы	2000
Климаты	Континентті
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	17 044 адам (2023)
Сандық идентификаторлары
Пошта индексі	130400
Автомобиль коды	12
	Шетпе Шетпе
	Шетпе шекарасы
	Ортаққордағы санаты: Шетпе

Шетпе — Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданындағы ауыл, аудан және Шетпе ауылдық округі орталығы, темір жол бекеті.

Географиялық орны[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Облыс орталығы Ақтау қаласынан солтүстік шығысқа қарай 96 км жерде, Маңғыстау түбегіндегі Батыс Қаратау мен Шығыс Қаратау жоталары арасында орналасқан.

Халқы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1999 жылы тұрғындар саны 10237 адам (5095 ер адам және 5142 әйел адам) болса, 2009 жылы 12223 адамды (6114 ер адам және 6079 әйел адам) құрады.^[2]

Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Іргесі 1929-30 жылдары "Ұшқын" серіктестігінің орталығы есебінен қаланған. 1933 жылы оның негізінде құрылған Жаңажол ұжымшарының, 1965 жылы Маңғыстау ауданының орталығына айналды. Шетпе аудан орталығы мәртебесін 1966 жылы түбекті елдің қалған бөлігімен байланыстыратын теміржол құрылысына байланысты алды, Шетпе стансасы облыс орталығынан гөрі басқа аймақтарға жақын. Станса мен оның айналасындағы құрылыстар, аудан орталығы жалпы халық арасында "Жаңа Шетпе" деп аталады. Аудан орталығы бұрынғы кепкен Жапырақты көлінің орнында тұрғызылған, одан ол кезде тек батпақ қана қалған. Қазір батпақ құрғап қалды.^[3]

1967 жылы ауыл, 2000 жылы қайтадан кент болған. Шетпе арқылы Маңғыстау - Ақтөбе темір жолы және Ақтау - Ақтөбе автомобиль жолы өтеді.

Шаруашылығы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Шетпеде құрылыс материалдары зауыты, ұлутас пен қиыршықтс кеніштері ("Мырзабек Алтын Тас групп" АҚ, "Роландтехник” компаниясының уату-сұрыптау зауыты, "Қызылтұран" ЖШС), су барлау экспедедициясы, жылжымаалы механикалық колонна, тұрмыс қажетін өтейтін мекемелер, шаруа қожалықтары, 130 шағын орта кәсіпкерлер, 28 мемлекеттік, 4 қазыналық, 4 өндірістік-көліктік мекемелер, темір жол және автомобиль бекеттері, байланыс бөлімшесі бар. ^[4]

"КаспийЦемент" - бұл жаңа цемент зауыты. Алғашқы жұмыс 2013 жылдың қараша айында іске қосылды. Ал 2014 жылдың жазында зауытта цемент өндірісі ресми түрде басталды.^[5]

Мәдени-әлеуметтік мекемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2 орта мектеп,
өнер мектебі,^[6]
спорт мектебі,
гимназия,^[7]
лицей,
2 бала бақша,
аудандық мәдениет үйі,
2 кітапхана,
аурухана мен дәріхана,
жұқпалы аурулар ауруханасы,
Маңғыстау техникалық колледжі^[8]

Діни ұйымдар қызметі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Шетпе мешіті — Маңғыстау ауданының орталығында 1997 жылы бой көтерген. Ауласы қоршалған. Түнгі мезгілде жарық беретін шамдар орнатылған. Іргетасы биік, қабырғалары мен күмбездері, мешітке бастар жолдар теңіз тасынан қаланған. Кіреберіс маңдайшасына «Алла» және «Мұхаммед» деп араб әріптерімен жазылып, ою-өрнектермен көріктендірілген. Төрт бұрышында кіші күмбездері бар, ол ортадағы үлкен күмбезге айшық қондырылған. Аспалы шам ілінген.

Ғимараттың ішкі қабырғалары түгелдей оюлармен өрнектелген. 700 адам сиятын ерлерге арналған намаз бөлмесі, 200 адамға арналған әйелдер бөлмесі, имам бөлмесі бар. Діни сауат ашу курсы үшін де бөлме қарастырылған. Едендеріне кілем төселген. Мешіттің артқы жағында газбен жылытатын қазандық қойылған бөлме бар.^[9]