Қайта өркендеу дәуіріндегі тіл білімі

Қайта өркендеу дәуіріндегі тіл білімі (орыс. языкознание эпохи Возрождения) — Еуропа тарихы тұрғысынан алғанда, Қайта өркендеу дәуірі (ренессанс) 14—16ғғ. арасын қамтиды. Бұл — қоғам дамуында орта ғасырдың аяқталып, жаңа тарихтың, буржуазиялық қоғамның басталған кезі. 14 ғ. бастап алдымен Италияда қалыптасқан "Қайта өркендеу" деген термин феодалдық қатынастын орнына келген капиталистік қоғамдағы буржуазия мәдениетімен тығыз байланысты болды. Өйткені, Қайта өркендеу дәуірі — озық ойдын еркін дамуына мейлінше кедергі жасаған, догмалық ережелерге сүйенген ортағасырлық кертартпа дәстүрден, мешеу мәдениеттен шынайылықты, гуманизмді уағыздайтын жаңа дәуір мәдениетіне өту болып табылады. Бұл дәуірде орта ғасырда діннің қуғынына ұшырап, елеусіз қалған көне мәдени мұраларға ерекше көңіл бөлу, оларды қайта көркейту, өрлету ұраны көтерілді. Сірә, жаңа дәуірдің "Қайта өркендеу" деп аталуы да осыдан болса керек ."Бұл дәуірдің лингвистикалық проблемасы: а) ұлттық тілдердің қалыптасып дамуы; ә) бұрын белгісіз, жаңадан ашылған тілдерді зерттеу; б) ежелгі дәуірдің лингвистикалық ой-пікірін көркейтіп қайта дамыту. Жаңа жерлердің, елдердін ашылуы, сауданың дамуы, отаршылық жорық — Еуропа тіл ғылымының дамуына қолайлы жағдай туғызды, бұрын белгісіз толып жатқан тілдердін бәрі айқындалды. Отарлау мүддесі ол тілдерді үйрену, зерттеу, түрлі сөздіктер жасау, грамматикалық мәліметтер жинау міндетін алға қойды. Азия, Африка, Америка халықтары тілдерінен жиналған орасан мол материалдарды зерттеудің сипаттама, салыстырма түрлері бой көрсете бастады. Қайта өркендеу дәуіріндегі тіл білімінде ерекше қолға алынған тағы бір мәселе — орта ғасырда жөнді мән берілмеген ежелгі грек, рим жазба нұсқаларын тауып жариялау, оларға филологиялық талдаулар жасау болды. Өз дәуірі саладағы күрделі істер қатарында И. Скалигердің 1554 жылы шыққан "Латын тілінің негіздері туралы", Р. Стефанустың 1553 жылы шыққан "Латын тілі қазынасы" және "Грек тілі қазынасы", П. Де Алкаланың "Араб тілі грамматикасы", И. Рейхиннің "Еврей тілі грамматикасы" (1505 жыл) атты еңбектерін атауға болады. Осылармен қатар 15—16 ғғ. ішінде испан, корей, нидерланд, жапон, парсы, армян, венгер, ағылшын, француз, мексикан тілдерінің грамматикалары жарық көрді. Сөйтіп, бірінші орынға канондық тілдерді емес, әр халықтың, әр ұлттың өзіндік сөйлеу тілін зерттеу, соның сырын ашу көзделді.^[1]