Қуат Төлеков

Қуат Төлеков (5.12.1914, қазіргі Атырау облысы Қайыршақты ауыл – 18.6.1998, Атырау қаласы) – актер, Атырау облысы драма театрының негізін салушылардың бірі, Қазақ КСР-інің халық артісі (1963). 2-дүниежүзілік соғысқа қатысқан.

1938 ж. Гурьев (қазіргі Атырау) облыс драма театрының студиясын бітірген. 1950 – 1951 ж. Ленинградтағы театр, музыка және кино өнері ин-ты жанындағы жоғары реж. курста оқыды. Сахналық өнер жолын туған ауылындағы көркемөнерпаздар үйірмесіне қатысудан бастады. Ол Атырау облысы драма театрының қалыптасып даму жолында көп еңбек сіңіріп, актер әрі театр директоры (1940 – 1941, 1945 – 1975) ретінде жемісті қызмет етті.

1938 жылдан Төлеков кәсіби театр сахнасында алғаш рет Жантас рөлін (М.Әуезов, “Түнгі сарын”) орындады. Төлеков ұлттық драматургиядан Абай (Әуезовтің осы аттас шығармасы бойынша), Амантай мен Әбутәліп (С.Мұқанов, “Ботагөз” бен “Мөлдір махаббат”), Ыбырай мен Исатай (М.Ақынжанов, “Ыбырай Алтынсарин” мен “Исатай – Махамбет”), Пластунов пен Қарабай (Ғ.Мүсірепов, “Амангелді” мен “Қозы Көрпеш – Баян сұлу”), Махамбет (Ғ.Слановтың осы аттас спектаклі) және Мәлік (Ә.Тәжібаев, “Көңілдестер”), сондай-ақ шетел жазушыларының шығармалары бойынша Фурманов (Д.А. Фурмановтың “Чапаевы” бойынша), Бастаушы (В.В. Вишневский, “Оптимистік трагедия”), Антип Зыков (А.М. Горький, “Зыковтар”), Доктор (Назым Хикмет, “Елеусіз қалған есіл ер”), Президент (Ф.Шиллер, “Зұлымдық пен махаббат”), Октав (Ж.Б. Мольер, “Скапеннің айласы”) пен Петруччионың (У.Шекспир, “Асауға тұсау”), т.б. сахналық мінез-кейіптерін шынайы кескіндеді. Төлеков режиссурамен де айналысып, бірқатар спектакльдерді қойды. Олардың қатарында Б.Қорқытовтың “Асыл жандар”, Т.Ахтановтың “Күтпеген кездесу”, Қ.Аманжоловтың “Досымның үйленуі”, Ш.Хұсайыновтың “Рәбиға”, Мүсіреповтің “Қыз Жібек”, Б.Майлиннің “Шұға” секілді спектакльдері бар.

Төлеков – Атырау қаласының құрметті азаматы. 2-дәрежелі Отан соғысы орденімен марапатталған.

Сілтемелер

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том.