Әділхан Бекділдаұлы Байбатша

Әділхан Бекділдаұлы Байбатша (1948 жылдың 11 наурызы күні дүниеге келген) — ғалым, геология-минерал ғылылымдарының докторы (1991), профессор (1994), Қазақстан Республикасының Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі (1996).

Өмірбаяны

Әділхан Бекділдаұлы Төле би ауданы, Көксәйек ауданында 1948 жылдың 11 наурызы күні дүниеге келген. Ол 1971 жылы Қазақ политехникалық институтын (қазіргі Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті) бітірген.

Атқарған қызметтері

1971 – 1992 жылдары Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті мен оның Жезқазғандағы филиалында (1980 – 1988 ж.) оқытушы, доцент, кафедра меңгерушісі және факультет деканы болған. 1993 – 2002 жылдары Қ.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінде профессор, кафедра меңгерушісі, оқу-әдістеме департаментінің директоры, университеттің Бас ғалым хатшысы болды. 2002 жылдан Қазақ-Британ техникалық университетінде факультет деканы және кафедра меңгерушісі. Негізгі ғылыми жұмыстары кен орындарын ұтымды әрі қауіпсіз игеру жағдайларын анықтайтын табиғи және техногендік факторларды бағалау мен болжаудың теориялық-әдістемелік ережелерін жасау мәселесіне арналған.

Ғылыми-зерттеу жұмыстары

Ғылыми-зерттеу жұмыстарын Қарағанды тас көмір алабының шахталарында, Жезқазған мыс-полиметалл кен орнының кеніштерінде, Бестөбе алтын кен орнында, Белогорск (Кенді Алтай) сирек металдар кен-комбинатында, Итауыз бен Жаман Айбат мыс кен орындарында, Майкөбен қоңыр көмір алабында және басқа да кен орындарда жүргізген. Зерттеу нәтижелері кеніштерді жобалау мен салуда, жерасты және ашық тәсілдермен кен қазу жұмыстарын (ГИПРОцветмет-Москва, ГИПРОуголь – Қарағанды, ЖНИПИцветмет – Жезқазған және басқа мекемелер) жоспарлауда пайдаланылған. Қазақ даласының ежелгі тарихын және ұлы тарихи тұлға Мұхаммед Хайдар Дулаттың мұрасын зерттеумен айналысады. Елімізде тұңғыш рет «Қазақстанның антропогендік тарихы» (2003) және «Атропогеновая история Казахстана» (2003) монографияларын жариялады. Бұл кісі жоғары оқу орындарында білім беруде, мемлекеттік тілді дамытуға да елеулі үлес қосып келеді. Қазақ тіліндегі көптеген оқулықтар, әдістемелік нұсқаулар, нормативтік құжаттар (нұсқаулықтар) мен терминологиялық сөздіктер даярлаған. Жалпы саны 250-ден астам ғылыми еңбектің, соның ішінде 20 кітап пен 25 кітапшаның авторы. Инженер кадрларды даярлауға көп еңбек сіңіруде, 2 ғылым докторы мен 2 ғылым кандидатын даярлаған. Қазақстан – Британ техникалық университетінде докторлық диссертация қорғайтын арнайы ғылыми кеңестің мүшесі.

Сыртқы сілтемелер

• [1] Мұрағатталған 17 қыркүйектің 2011 жылы.