Әулие Валентин күні
Валентин күні, әулие Валентин күні немесе ғашықтар күні — 14 ақпанда әлемнің көптеген елдерінде ғашықтарға орайластырып тойланатын мереке.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Деректерде «Әулие Валентин күнін» Батыс Еуропа ХІІІ ғасырдан бері, АҚШ 1777 жылдан бастап мерекелеуде. Оның Қазақстанға және басқа да ТМД келген кезі — тоқсаныншы жылдардың басы. Христиан діндарларының аңыздарында үш Валентин туралы айтылады. Біріншісі — Рим императоры Юлий Клавдийдің сарбаздардың үйленуіне тыйым салған заңын бұзып, некелескені үшін өлім жазасына бұйырылған адам. Ал осы оқиғадан 200 жыл өткеннен кейін екінші император Геласиустің шешімімен «Әулие Валентин» күні мерекеленген. Екінші бір діни аңызда Валентиннің дін қызметкері екендігі, христиандарға көмектескені үшін түрмеге қамалғаны, осында жатып оның түрме қызметкеріне ғашық болғаны, оның жазаға тартылып, басының шабылғандығы айтылады. Ал енді үшінші Валентин ешкімге ғашық болмаған. Христиан дінінің қызметкері болған оның не үшін жазаланғаны белгісіз. Тек ол өлім жазасына кесілгеннен кейін «Әулие» деп жарияланған.[1]
Қазіргі заман[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1797 жылы британдық баспа компаниясы "Жас жігіттің Валентин өлеңшісін" шығарды, мұнда жас ғашық жігітке ұсынылған көптеген сентименталды өлеңдер болды. Баспаханалар поэзия мен эскизді ашықхаттардың шектеулі санын шығара бастады. 1835 жылы Ұлыбританияға пошта арқылы 60 000 Валентин ашықхатын жіберілді.[2]
Сэр Роулэнд Хиллдің 1840 жылы почта маркасын ойлап тапты, пошта реформасы жүргізілді, пошта тарифтерінің төмендеп, Валентина күніне орай жіберілген ашықхаттар саны арта түсті: пошта маркасы ойлап табылған соң бір жыл өткеннен кейін 400 000 ашықхат жіберілді, сөйтіп, валентин ашықхаттарын жіберудің жеңіл тәжірибесі бастау алды. Бұл карточкалармен алғаш рет анонимді түрде алмасуға мүмкіндік берді, мұның өзі дәуірде кенеттен құлақты елең еткізетін өлеңдердің пайда болуына себеп болды, ал басқа жағдайларда тәкаппар викториандық өлеңдер орын алды. 19 ғасырдан бастап қолмен жазылған хаттардың орнын жаппай құттықтау ашықхаттары жаулап ала бастады.[3] 19 ғасырдың ортасында Валентин күні сауда жасау АҚШ-тағы одан әрі коммерцияланған мерекелердің жаршысы атанды.
1868 жылы британдық Cadbury шоколад компаниясы Валентин күніне арналған Fancy Boxes — әшекейленген жүрек пішінді кәмпит қорабын жасап шығарды.[4]] Салмасы бар кәмпит қораптары тез арада мерекемен үйлестіріле бастады. 20-шы ғасырдың екінші жартысында карталарды айырбастау тәжірибесі қымбат бұйымдарды сыйға тарту сияқты барлық ықтимал сыйлықтарға қолданылды. АҚШ-та Валентин күндеріне жұмсалатын орташа шығындар жыл сайын 2010 жылы бір адамға 108 доллардан 2013 жылы 131 долларға дейін өседі.[5]
Мыңжылдықтар тоғысында Интернеттің танымалдылығының артуы жаңа дәстүрлерді қалыптастырып келеді. Жыл сайын миллиондаған адамдар Валентин күніне арналған құттықтау хабарламаларын жасау және жіберу үшін цифрлық құралдарды пайдаланады. Кейбіреулер Валентин күнін оның коммерциялануына байланысты өзгеше мереке деп санайды.[6] Қазіргі дәуірде литургиялық тұрғыдан Лютеран мен Англикан шіркеуінде Әулие Валентин күніне арналған қызмет бар, оған неке серттерін жаңартудың міндетті емес рәсімі кіреді.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Қарағанды Орталық Мешітінің сайты Мұрағатталған 1 наурыздың 2013 жылы.
- ↑ Valentine’s Day spending is global. mastmedia.plu.edu. Тексерілді, 20 қараша 2022.
- ↑ Eternal Roses & Valentine’s Day. eternalroses.com. Тексерілді, 20 қараша 2022.
- ↑ Guinness World Records 2017. books.google.com. Тексерілді, 20 қараша 2022.
- ↑ On Valentine’s Day, do we still need Hallmark?. washingtonpost.com. Тексерілді, 20 қараша 2022.
- ↑ Married couples invited to renew vows on Valentine's Day. windsorstar.com. Тексерілді, 20 қараша 2022.