Батыс Қалба алтынды белдеуі
Батыс Қалба алтынды белдеуі – негізінен алтын кені тараған Алтай металлогения аймағының бір бөлігі; Зайсаннан Семейге дейін солтүстік-батыс бағытта 600 км-ге созылып, ені 150 км-ден 190 км-ге дейін жететін ірі геологиялық құрылым. Ол бірқатар өндірістік маңызы бар алтын кен орындарын (Ақжол, Бақыршық, Большевик, Васильев, Суздаль, Жанан, Жұмба, Құлынжон, Миялы, Еспе, т.б.) біріктіреді.
Геологиялық құрылымы, құрамы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тектоникалық тұрғыдан белдеу – тас көмірдің жанартаутекті-терригенді жыныстарынан тұратын синклинорий болып табылады. Шөгінді-жанартаутекті девон жыныстары белдеу ішінде, Шар өзенін бойлай қалыптасқан горст-антиклинорийде тараған. Осы антиклинорий мен кейбір терең жарылымдар бойында, ультрабазиттер, ал белдеудің өн бойында кіші интрузивтер мен дайкалар (гранит, гранит-порфир]], диорит, диорит-порфирит, диабаз, т.б.) кездеседі. Алтын, негізінен, кварц желілерінде және шашыранды сеппе түрде таралған сульфидтік минералдармен бірге жаншылу, уатылу белдемдерінде шоғырланған.
Алтынды қайраңдары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Батыс Қалба алтынды белдеуі ірі алтын кен орындарымен қатар (жалпы саны 100-ден астам) алтынды қайраңдарға да бай. Жанама, Қызылсу, Шар, Лайлы, Бөкі, Құлынжон өзендерінде алтын 19 ғасырдың басынан жуылып алынған. Салмағы 0,9-2 кг болатын жоғары сапалы (905-940 сынамалы) саф алтындар жиі кездескен. Ең үлкен (салмағы 6,5 кг) саф алтын 1912 жылы Жұмба кен орнында табылған. Батыс Қалба алтынды белдеуінде 1925-1994 жылдары алтынды «Алтайзолото» тресі өндірген. Трест 1986-1994 жылдары жылына мемлекетке 1,5-3,4 т алтын тапсырып отырған. 1995 жылдан алтын кентастарын шығару және өңдеу жұмыстарын бірқатар кәсіпорындар жүргізеді.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |