Зайсан (қала)

Зайсан
	Қала
	Зайсан
Әкімшілігі
Ел	Қазақстан
Облысы	Шығыс Қазақстан облысы
Ауданы	Зайсан ауданы
Тарихы мен географиясы
Координаттары	47°28′20″ с. е. 84°52′29″ ш. б. / 47.47222° с. е. 84.87472° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 47°28′20″ с. е. 84°52′29″ ш. б. / 47.47222° с. е. 84.87472° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1868
Уақыт белдеуі	UTC+6:00
Тұрғындары
Тұрғыны	15 465 адам (2013)
Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды	16
	Зайсан Зайсан
	Зайсан шекарасы

Басқа мағыналар үшін Зайсан деген бетті қараңыз.

Адольф-Николай Боярский. Зайсан бекеті. 1875 жыл.

Зайсан — Шығыс Қазақстан облысындағы қала, Зайсан ауданының орталығы.

Географиялық орны[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Облыс орталығы - Өскемен қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 470 км-дей жерде, Сауыр жотасының солтүстік-батыс етегінде, Зайсан көліне құятын Үйдене өзенінің оң жағалауындағы орманды-далалы белдемде орналасқан. Ең жақын темір жол стансасы – Жаңғызтөбе (378 км).

Климаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Зайсанның ауа райы
Көрсеткіш	Қаң	Ақп	Нау	Сәу	Мам	Мау	Шіл	Там	Қыр	Қаз	Қар	Жел	Жыл
Абсолюттық максимум, °C	13,7	9,7	24,3	33,0	34,7	38,0	42,0	40,6	37,8	32,8	17,4	11,2	42,0
Орташа максимум, °C	−11,4	−8,6	−0,6	14,2	22,1	26,9	28,9	27,9	21,9	13,2	0,5	−8,5	10,5
Орташа температура, °C	−15,8	−13,5	−5,5	8,4	16,5	21,5	23,7	22,5	16,2	7,8	−3,9	−12,7	5,4
Орташа минимум, °C	−20,1	−18,4	−10,3	2,6	10,8	16,0	18,4	17,0	10,5	2,4	−8,2	−16,9	0,3
Абсолюттық минимум, °C	−37,4	−36,3	−29,3	−14,5	−2	0,8	9,5	5,9	−2,3	−17,8	−37,9	−39,4	−39,4
Жауын-шашын нормасы, мм	12,8	11,7	15,8	25,9	45,5	31,5	49,8	25,3	30,9	30,8	28,7	15,9	324,6
Дерекнама: Зайсан - климаты

Халқы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Тұрғыны:

16,0 мың адам (1999);
14,4 мың адам (2013).

Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Іргесі 1868 жылы Ресей мен Қытай елдері арасындағы шекараны межелеу кезінде қаланды. Кейін уездік қалаға айналды. Зайсан тарихтан Шәуешек (Қытай жерінде) пен Семейді қосатын керуен жолындағы Жеменей қонысы есебінде де белгілі. Қазан төңкерісіне дейін (1917) қалада 2 мектеп, кітапхана, дәрігерлік пункт, 2 мешіт болды. 1941 жылдан аудан орталығы.

Кәсіпорындары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қазіргі кезде (2000) Зайсанда 5 өнеркәсіп орны, акционерлікерлік қоғамдар (6), серіктестіктер (21) мен шаруа қожалықтары (24) жұмыс істейді.

Инфрақұрылымы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Колледж, 6 мектеп, 2 балабақша, кинотеатр, мәдениет үйі, аудандық кітапхана, аурухана, туберкулез және психикалық-невралогиялық диспансерлер, дәрігерлік кеңес беретін пункттер бар. Тұрғындары облыс орталығы – Өскемен және Семей қалаларымен автомобиль жолы арқылы қатынасады.