Комрат

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Комрат
ғағ. Komrat
Әкімшілігі
Ел

 Молдова

Аймағы

Ғағауызстан

Ауданы

Комрат

Тарихы мен географиясы
Координаттары

46°18′01″ с. е. 28°39′26″ ш. б. / 46.30028° с. е. 28.65722° ш. б. / 46.30028; 28.65722 (G) (O) (Я)Координаттар: 46°18′01″ с. е. 28°39′26″ ш. б. / 46.30028° с. е. 28.65722° ш. б. / 46.30028; 28.65722 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1789

Алғашқы дерек

1750

Уақыт белдеуі

UTC+2:00

Тұрғындары
Тұрғыны

23 327 адам (2004)

Ұлттық құрамы

72,85% - ғағауыздар, 8,92% - молдовандар, 7,33% - орыстар

Сандық идентификаторлары
Телефон коды

+373 298 -----

Пошта индексі

MD-3801, 3802, 3805

Комрат картада
Комрат
Комрат

Комрат (молд. Комрат, Comrat , ғағ. Komrat) — қала және муниципалитет Молдова Республикасының оңтүстігіндегі Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігінің астанасы. Автономияның халық саны бойынша ең ірі қаласы, маңызды көлік торабы, саяси, экономикалық, мәдени және ғылыми орталығы. Комрат ауданының әкімшілік орталығы.[1][2][3][4][5]

Сипаттама[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Комрат Молдованың әкімшілік бөлінісінде ерекше мәртебеге ие. Қала елдің оңтүстігінде, Буджак даласының орталық бөлігінде, Үлкен Ялпуг өзенінің аңғарында, Кишиневтен 100 шақырым жерде орналасқан.[6]

Халқы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2004 жылғы халық санағы бойынша Комрат халқының саны 23327 адам: 46,91% ерлер, 53,09% әйелдер. Этникалық құрамы:

Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ғалымдар қала атауын «қара ат» деп аударуға болатын түрік тіліндегі «комур ат» деген екі терминнен шығарады. Аңыз бойынша, бәйге кезінде бір бай саудагердің қара тұлпары жеңіске жетіп, ол қуаныштан сол кездегі шағын ауылды оның құрметіне атайды. Атаудың шығу тегінің тағы бір нұсқасы, оның негізінде бұл атау ежелгі дәуірден, осында тұратын көшпелі тайпалардан шыққан.[8]

Комрат туралы алғашқы ресми деректер 1750 жылы Буджак төңірегінде қоныстанушылар: ғағауыздар, молдовандар, украиндар, орыстар, бұлғарлар т.б. шағын қоныстары пайда болған кезден басталады. Комраттың негізі 1789 жылы құрылған.[9]

1812 жылы Бессарабия (Комратпен бірге) Ресейдің құрамына кірді. 1819 жылы Комратқа Осман империясынан қоныс аударушылардың екінші толқыны келді. 20 ғасырдың аяғында Комрат тұрғындарының 1819 жылға дейінгі азаматтық хал актілерін тіркеу кітаптары табылды. 1906 жылы Бендеры уезіндегі Комрат ауылының шаруалары помещиктердің жерлерін бөлу үшін күресті бастап, жергілікті билік өкілдерін тұтқындап, Комрат республикасын жариялады, ол небәрі 5 күнге созылды. Бұл көтерілісті патша әскерлері басып тастады.

Көп қабатты үй
Комрат мемлекеттік университеті
Орталық алаң
"Алтын палас" қонақ үйі

Комрат 1918 жылдан 1940 жылға дейін Румынияның құрамында болды. 1932 жылы Комрат алғаш рет елтаңба алды. Бұл үш мұнарасы бар күміс тәжі бар қалқан, ортасында «еркін ат» (ер-тоқымсыз) болды. Комрат (барлық Гагаузиямен бірге) КСРО-ға қосылып, 1940 жылы Молдаван КСР-інің құрамына енді. 1941 жылдан 1944 жылға дейін румын және неміс әскерлері басып алды.

1957 жылы 13 қыркүйекте Ескі және Жаңа Комрат ауылдарының қосылуы нәтижесінде Комрат қаласы құрылды. Кейіннен осы аттас теміржол вокзалындағы елді мекен қала құрамына енді.

1995 жылы Ғағауызстан халқының шешімімен Комрат Ғағауыз автономиясының астанасы болды.[10]

Экономикасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Экономикалық әлеуеті ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу кәсіпорындарына негізделген. Жергілікті экономиканың жетекші саласының бірі – жүзім шаруашылығы мен шарап жасау. «ComratVin» АҚ 8 өндірістік желісі бар және жылына 17,6 мың тонна жүзімді өңдеуге қабілетті. Зауыт жоғары сапалы шараптардың 18 маркасын шығарады: Cabernet Sauvignon, Roșu de Comrat, Comrat, Cahors және т.б.

Қаланың сауда желісін 150 дүкен және 2 базар құрайды. Комратта жеті коммерциялық банк[11] пен екі сақтандыру компаниясының филиалдары бар.[7]

Әлеуметтік сала[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Білім беру жүйесіне 6 мектепке дейінгі мекеме[12], 8 орта мектеп,[13] 3 лицей,[14][15][16] педагогикалық колледж[17] және Комрат мемлекеттік университеті[18] кіреді.

Мәдениет саласында өңірлік кітапхана,[19] түрік кітапханасы, мәдениет сарайы,[20] мұражай,[21] көркемсурет галереясы, муниципалдық театр,[22] екі ансамбль қызмет көрсетеді. Қалада ғағауыз мәдениеті мен дәстүрін насихаттап келе жатқан «Диуз-Ава»[23] кәсіби ғағауыз ансамблі бар.

Қаланың денсаулық сақтау жүйесіне орталық аурухана,[24] отбасылық дәрігерлік пункт, жедел жәрдем станциясы және профилактикалық емдеу орталығы кіреді.[7]

Қаланың назар аударарлық орындары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  • Православие соборы,[25][26]
  • Өлкетану мұражайы,[27]
  • Ғағауыз өнер галереясы,[28]
  • Мұстафа Кемал Ататүрік атындағы түрік кітапханасы,[29]
  • Ғағауыз халқының Даңқ аллеясы,[30]
  • Азат етушілерге арналған ескерткіш,[31]
  • Ауған жауынгерлеріне арналған ескерткіш,[32]
  • Танкшілерге арналған ескерткіш,[33]
  • Саяси қуғын-сүргін құрбандарына арналған ескерткіш.[34]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Комрат (Республика Молдова, Гагаузия) https://cmefy.3dn.ru/publ/gegraficheskie_obekty/goroda/komra_respublika_moldova_gagauzija/70-1-0-397
  2. Комрат на карте Молдовы, https://tm.maptons.com/78050
  3. КОМРАТ НА СПУТНИКОВОЙ КАРТЕ https://time365.info/city/komrat-moldova
  4. Город Комрат (Молдавия) © https://geogoroda.ru/gorod/komrat-moldaviya https://geogoroda.ru/gorod/komrat-moldaviya
  5. https://comrat.md/karta.html
  6. Столица маленькой, но гордой Гагаузии. Не слыхали про такую? https://turbina.ru/guide/Komrat-Moldova-84408/Zametki/Stolitsa-malenkoy-no-gordoy-Gagauzii-Ne-slykhali-pro-takuyu-42943/
  7. a b c Комрат, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/87#topicHeader
  8. Комрат https://chrontime.com/city-md-Comrat
  9. КОМРАТ https://tochka-na-karte.ru/Goroda-i-Gosudarstva/1896-Komrat.html
  10. г. Комрат https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/komratskij-rajon/g.-komrat.html
  11. Банки в Комрат (Молдова) Поиск банка https://perevody-deneg.ru/country/MDA/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D1%80%D0%B0%D1%82/banks/
  12. Дошкольные учреждения https://guogagauzii.md/doshkolnye-uchrezhdeniya
  13. БАЗА ДАННЫХ ШКОЛ В ГОРОДЕ КОМРАТ, МОЛДОВА https://levardo.com/schools/moldova/komrat/
  14. Теоретический лицея им. Н. Третьякова м. Комрат https://guogagauzii.md/teoreticheskij-litseya-im-n-tretyakova-m-komrat
  15. Молдавский лицей имени Михая Эминеску https://spglobi.ru/moldavskii-litsei-imeni-mihaia-eminesku
  16. Лицей им. Д.Мавроди м.Комрат https://comrat.md/2781-licej-im-dmavrodi-mkomrat-otmetil-50letnij-jubilej.html
  17. Колледж имени Михаила Чакира, http://cpcomrat.educ.md/
  18. КОМРАТСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ https://kdu.md/ru/
  19. Региональная библиотека https://comrat.md/biblioteki.html
  20. ДОМ КУЛЬТУРЫ В КОМРАТЕ https://rutraveller.ru/place/161817
  21. Комратский региональный историко-краеведческий музей https://www.prospect.md/ru/history/muzei-istoriya-muzeev/komratskiy-regionalinyy-istoriko-kraevedcheskiy-muzey.html
  22. Комратский театр https://gagauz-teatr.com/index.php/komratskij-teatr
  23. Ansamblul "Diuz-Ava" a primit titlul de "Colectiv artistic emerit" al Republicii Moldova https://noi.md/md/societate/ansamblul-diuz-ava-a-primit-titlul-de-colectiv-artistic-emerit-al-republicii-moldova
  24. Комратская Центральная Районная Больница https://adresglob.ru/komratskaia-tsentralnaia-raionnaia-bolnitsa
  25. Свято-Иоанно-Предтеченский Кафедральный Собор мун. Комрат https://pravoslavie.md/svyato-ioanno-predtechenskij-kafedralnyj-sobor-mun-komrat/
  26. Достопримечательности в Комрате https://www.tripadvisor.ru/Attractions-g777848-Activities-Comrat_Gagauzia.html
  27. ИСТОРИКО–КРАЕВЕДЧЕСКИЙ МУЗЕЙ, КОМРАТ https://discovergagauzia.md/ru/attractions/kraevedcheskij-muzej-komrat/
  28. Региональная художественная галерея г. Комрат https://visitgagauzia.com/2020/10/13/%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F-%D1%85%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F-%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%B5%D1%8F/ Мұрағатталған 23 шілденің 2022 жылы.
  29. Турецкая библиотека им. М. К. Ататюрка https://spglobi.ru/turetskaia-biblioteka-im-m-k-atatiurka
  30. «Аллея славы» в Комрате https://traveltimes.ru/%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D1%8F-%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8B-%D0%B2-%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B5/ Мұрағатталған 23 шілденің 2022 жылы.
  31. Памятники и мемориалы | Молдова. Часть 3 https://wwii.space/%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8-%D0%B8-%D0%BC%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8B-%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D1%87%D0%B0%D1%81%D1%82/
  32. Памятник воинам – интернационалистам, мун.Комрат https://econutag.md/pamyatnik-voinam-internaczionalistam-mun-komrat/
  33. Памятник танкистам- освободителям мун. Комрат https://visitgagauzia.com/2020/10/13/%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA-%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BC-%D0%BE%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%BC-%D0%B3-%D0%BA/(қолжетпейтін сілтеме)
  34. МОЛДОВА, г. Комрат https://www.sakharov-center.ru/asfcd/pam/?t=pam&id=1871