Парагвай Республикасы

 Басқа мағыналар үшін Парагвай Республикасы (айрық) деген бетті қараңыз.

Парагвай Республикасы – Оңтүстік Американың орталық бөлігінде орналасқан мемлекет.

• Жер аумағы 406,8 мың км².
• Халқы 5,7 млн. (2001).
• Тұрғындарының басым бөлігі метистер (95%), сонымен бірге испандар, итальяндар, португалдар тұрады.
• Ресми тілі – испан тілі.
• Халқының көпшілігі (90%) христиан дінінің католик тармағын ұстанады.
• Астанасы – Асунсьон қаласы.
• Мемлекет пен үкімет басшысы – Президент.
• Жоғарғы заң шығарушы органы – екі палаталы парламент (сенат, депутаттар палатасы).
• Әкімшілік жағынан 19 департаментке және астаналық округқа бөлінеді.
• Ақша бірлігі – гуарани.

Жері

Парагвай жері жазықты, ойпатты. Оңтүстік-шығысы – Бразилия таулы үстірті (биіктігі 300 – 700 м), солтүстік-батысы – Гран-Чако (500 м) жазығы. Шығыс бөлігіндегі қызыл топырақты өңірді аралас орман (мәңгі жасыл), батысын бағалы ағаштар (кебрачо, гуаякан, альгарробо, чаньяр) аралас тропиктік орман алып жатыр.

Климаты

Климаты тропиктік. Шілдедегі орташа температура 17 – 19ӘС, қаңтарда 27 – 29ӘС. Жауын-шашынның жылдық мөлшемі 700 – 2000 мм.

Гидрографиясы

Ірі өзендері – Парана және Парагвай.

Тарихы

Парагвай Республикасының 19 департаменті

Ежелгі заманнан бері Парагвай жерін көптеген үндіс тайпалары мекендеген. Бұлар 16 ғасырға дейін алғашқы қауымдық құрылыстың әр түрлі сатыларында өмір сүрді.

• 1526 жылдан бастап ел аумағына еуропалық саяхатшылар келе бастады.
• 1535 ж. Парагвай испан отары болып жарияланып, Перу вице-корольдігі құрамына енді.
• 17 ғасырда Парагвай жеке генерал-губернаторлық болып бөлініп шықты. Ал елдің оңтүстік-шығысын иезуиттер отарлап, мұнда өз мемлекетін құрды (17 ғ-дың басы).
• 1768 ж. испан өкіметі иезуиттерді Парагвайдан қуып шығып, олардың жерлерін өз қол астына қаратады.
• 1776 ж. Ла-Плата вице-корольдігі құрылғаннан кейін, Парагвай соның провинциясы болды.
• 1810 ж. испан отарларының тәуелсіздігі жолындағы соғыс Парагвайды да қамтыды.
• 1811 ж. мамырда Асунсьонда болған көтеріліс тәуелсіздік жариялаумен және рев. хунта құрумен аяқталды.
• 1814 ж. Х.Г. Франция өкімет басына келіп, жоғарғы билеуші деген атақ алды, ал 1816 ж. ғұмырлық өкімет билігіне ие болды.
• 1840 ж. ұлттық буржуазия өкімет басына келіп, өнеркәсіп пен сауданы дамытуға бағытталған реформалар жүргізді. Алайда шетелдіктердің кәсіпкерлік қимылына шек қою АҚШ, Ұлыбритания, Франция тарапынан кедергі туғызды.
• 1865 – 70 ж. Аргентина, Бразилия және Уругвайға қарсы жер үшін болған соғыстар нәтижесінде біраз аумағынан айырылды.
• 1954 – 89 ж. елде А.Стреснердің әскери диктатурасы билік құрды.
• 1989 ж. билік әскерилерден азаматтық билік өкілдеріне көшіп, демокрократия реформаларға жол ашылды.
• 1992 ж. маусым айында қабылданған жаңа Конституциясы нәтижесінде елдегі саяси жағдай біршама оңды өзгерістерге ұшырады.

Экономикасы

Парагвай – аграрлық ел. Негізінен мал шаруашылығы дамыған. Ол ел экспортының үлкен бөлігін қамтамасыз етеді.

• Негізгі ауыл шаурмашылық дақылдары: мақта, темекі, кофе, соя, шай, қант құрағы. Ағаш өңдеу, тоқыма, былғары аяқ-киім салалары дамыған.
• Экспортқа ет, мақта, соя, тері, темекі, қант, кофе шығарып, сырттан мұнай және мұнай өнімдерін, машиналар, құрал-сайман, тұтыну тауарларын әкеледі.
• Негізгі сауда серіктестері: АҚШ, Бразилия, Аргентина, Жапония, ЕО.

Дереккөздер

• Латинская Америка в мировой экономике, М., 1991;
• История Латинской Америки, М., 1993.