Тетранейтрон
Тетранейтрон (ағылш. Tetraneutron) — төрт нейтроннан тұратын гипотетикалық тұрақты кластер. Бұл бөлшек кластерінің бар болуы ядролық күштердің қазіргі үлгілерімен расталмады.[1] Бериллий мен литий ядроларының ыдырауын бақылауда жаңа анықтау әдісін қолданып, 2001 жылы Франсиско-Мигель Маркес пен оның әріптестері Кандағы Ганил үдеткішіндегі экспериментіне негізделгенде, бұл бөлшектің бар екенін көрсететін кейбір эмпирикалық дәлелдер бар.[2] Алайда, бұл бақылауды қайталаудың кейінгі әрекеттері сәтсіз аяқталды.
Кейінгі,[2] 2019 жылыдан бергі ізденістер, егер тетранейтрон бар болса, нейтрон жұлдыз қыртысында болуы мүмкін ықтимал жағдайларды болжауға болады.
Тетранейтрон ашылған болуы мүмкін[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Неміс физиктері төрт нейтроннан тұратын бөлшектің үш стандарт ауытқу нақтылықпен анықталғанын хабарлады. Зерттеу нәтижесі Physics Letters B журналында жарияланған. Бұл нейтрон жұлдыздарды құрайтын заттың қасиеттерін жақсы түсінуге көмектеседі. Ядролық күштердің қазіргі теориясы тетранейтронның өмір сүруіне тыйым салады.
Екі нейтроннан құралатын бөлшек - динейтрон - эксперимент жүзінде ашылған, оның ғұмыры небәрі 10^-22 c болып шықты. Тринейтрон ешқашан бақыланған жоқ. Тетранейтрон болса, 1960-шы жылдардан бері ізделуде.
2021 жылы Томас Фестерманн бастаған Германия, Сауд Арабиясы мен Судан физиктері Мюнхен техникалық университетінде 7Li + 7Li → 10C + 4n реакциясы (суретте) нәтижесінде тетранейтрон алу үшін эксперименттер өткізді. Олар 7Li3+ иондарын Ван де Грааф үдеткіші көмегімен 46 мегаэлектронвольт (жарық жылдамдығының 12%-і) кинетикалық энергияға дейін үдетіп, 7LiO2-ден жасалған нысананы атқылады.
10C энергиясын өлшеу арқылы физиктер тетранейтронның массасын анықтады. Ол төрт нейтронның тыныштық энергиялары мен олардың байланыс энергиясының қосындысына тең. Шынымен тетранейтрон табылғанының ықтималдығы 99,7%, бұл үш стандарт ауытқу нақтылыққа сәйкес. Бөлшек физикасында, бөлшектің ашылғаны дәлелденген болып саналу үшін, оның анықталу нақтылығы бес стандарт ауытқудан асуы тиіс. Сондықтан тетранейтронның ашылуы тәуелсіз экспериментпен қуаттауды қажет етеді.
Тетранейтронның байланыс энергиясы оң және 0,42 ±0,16 мегаэлектронвольтқа тең болып шықты. Тетранейтрон тұрақсыз, бета-ыдырауға бейім. Оның ғұмыры 450 секундтай екен, бұл еркін нейтронның өмір сүру ұзақтығына (900 с шамасында) жақын.[3]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Cierjacks, S. (1965). "Further Evidence for the Nonexistence of Particle-Stable Tetraneutrons". Physical Review 137 (2B): 345–346. Bibcode 1965PhRv..137..345C. doi:10.1103/PhysRev.137.B345. http://digbib.ubka.uni-karlsruhe.de/volltexte/documents/3809443.
- ↑ a b Marqués, F. M. (2002). "Detection of neutron clusters". Physical Review C 65 (4): 044006. arXiv:nucl-ex/0111001. Bibcode 2002PhRvC..65d4006M. doi:10.1103/PhysRevC.65.044006.
- ↑ Физика және Ғарыш https://www.facebook.com/photo?fbid=388093383106456&set=a.194976562418140