Шаяноттар тұқымдасы

Шаяноттар тұқымдасы
	; Xanthosoma sagittifolium
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Өсімдіктер;
Бөлімі:	Гүлді өсімдіктер;
Табы:	Дара жарнақтылар;
Сабы:	Alismatales;
Тұқымдасы:	Ароид тұқымдасы;
Тектері 14 түрлері
	107 тегі мен 3700 түрі белгілі

Шаяноттар тұқымдасы , Ароид тұқымдасы (лат. Araceae) – 3000-нан астам биологиялық түрлері, 113 тегі бар дара жарнақты өсімдіктердің ірі тұқымдасы^[1]. Халықаралық APG жүйесінде дара жарнақты өсімдіктердің лат. Alismatales сабына жатады.

Таралуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Бүкіл жер шарына кең таралған өсімдік. 3000-нан астам түрі белгілі. Көбі тропикалық және субтропикалық өңірде өседі. Басқа аймақтарда 3000 түрінен 10% ғана өседі.

Қазақстанда Ертіс және Зайсан жағаларында, Алтайда, Жоңғар Алатауында, Қаратауда, Батыс Тянь-Шаньда кездеседі.

Ботаникалық сипаттамасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Көп жылдық шөптесін, шырмалғыш бұта, шала бұта, сирек те болса ағаш түрінде өседі.

Жапырақтары кезек орналасқан, пішіні әр түлі, бірақ барлық дара жарнақты өсімдіктердікіндей - сопақша келген, ұзын, паралельді жүйкеленген, сапсыз.

Гүлдері ұсақ, дара жынысты. Аталығы 2-4 не 6, аналығында 1 не 3 ұялы түйіні болады.

Өсімдіктің гүлдері алуан гүлшоғырлар құрайды. Көбіне гүлшоғыр дара гүл сияқты көрінеді, гүлдің қасындағы жабылғыш сияқты жапырақ, гүлсерік сияқты болып көрінеді. Осы жапырақтың түрлі-түсті пішінінен өсімдіктің гүлі орхидеяға ұқсайды.

Жидек тәрізді не құрғақ жемісі болады. Тұқымы ұсақ.

Тұқымдастың тектері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Жалпы тұқымдаста 113 тегі бар, оларды зерделеп анықтағанға үлесі зор австриялық ботаник Генрих Вильгельм Шотт. Ғалымның сипаттаған тектерінің қасына «Schott» деген белгі ксылады.

латынша аты	қазақша аты	тегі	Триба
Aglaodorum Schott		Aroideae	Aglaonemateae
Aglaonema Schott	Аглаонема	Aroideae	Aglaonemateae
Alloschemone Schott		Monsteroideae	Monstereae
Alocasia (Schott) G.Don	Алоказия	Aroideae	Colocasieae
Ambrosina Bassi	Амброзиния	Aroideae	Ambrosineae
Amorphophallus Blume ex Decne.	Аморфофаллус	Aroideae	Thomsonieae
Amydrium Schott	Амидриум	Monsteroideae	Monstereae
Anadendrum Schott		Monsteroideae	Anadendreae
Anaphyllopsis A.Hay		Lasioideae
Anaphyllum Schott		Lasioideae
Anchomanes Schott	Анхоманес	Aroideae	Nephthytideae
Anthurium Schott	Антуриум	Pothoideae	Anthurieae
Anubias Schott	Анубиас	Aroideae	Anubiadeae
Aridarum Ridl.		Aroideae	Schismatoglottideae
Ariopsis Nimmo		Aroideae	Colocasieae
Arisaema Mart.	Аризема	Aroideae	Arisaemateae
Arisarum Mill.	Аризарум	Aroideae	Arisareae
Arophyton Jum.		Aroideae	Arophyteae
Arum L.	Шаянот	Aroideae	Areae
Asterostigma Fisch. & C.A.Mey.	Астеростигма	Aroideae	Spathicarpeae
Bakoa P.C.Boyce & S.Y.Wong
Biarum Schott		Aroideae	Areae
Bognera Mayo & Nicolson		Aroideae	Dieffenbachieae
Bucephalandra Schott		Aroideae	Schismatoglottideae
Caladium Vent.	Каладиум	Aroideae	Caladieae
Calla L.	Калла	Calloideae
Callopsis Engl.		Aroideae	Callopsideae
Carlephyton Jum.		Aroideae	Arophyteae
Cercestis Schott	Церцестис	Aroideae	Culcasieae
Chlorospatha Engl.		Aroideae	Caladieae
Colletogyne Buchet		Aroideae	Arophyteae
Colocasia Schott	Колоказия	Aroideae	Colocasieae
Croatiella E.G.Gonç.
Cryptocoryne Fisch. ex Wydler	Криптокорина	Aroideae	Cryptocoryneae
Culcasia P.Beauv.	Кульказия	Aroideae	Culcasieae
Cyrtosperma Griff.	Циртосперма	Lasioideae
Dieffenbachia Schott	Диффенбахия	Aroideae	Dieffenbachieae
Dracontioides Engl.		Lasioideae
Dracontium L.		Lasioideae
Dracunculus Mill.	Дракункулюс, или Дракункулус	Aroideae	Areae
Eminium (Blume) Schott	Эминиум	Aroideae	Areae
Epipremnum Schott	Эпипремнум	Monsteroideae	Monstereae
Filarum Nicolson		Aroideae	Zomicarpeae
Furtadoa M.Hotta		Aroideae	Homalomeneae
Gearum N.E.Br.		Aroideae	Spathicarpeae
Gonatopus Hook.f. ex Engl.	Гонатопус	Aroideae	Zamioculcadeae
Gorgonidium Schott		Aroideae	Spathicarpeae
Gymnostachys R.Br.	Гимностахис	Gymnostachydoideae
Hapaline Schott		Aroideae	Caladieae
Helicodiceros Schott		Aroideae	Areae
Heteropsis Kunth		Monsteroideae	Heteropsideae
Holochlamys Engl.	Голохламис	Monsteroideae	Spathiphylleae
Homalomena Schott		Aroideae	Homalomeneae
Jasarum G.S.Bunting		Aroideae	Caladieae
Lagenandra Dalzell	Лагенандра	Aroideae	Cryptocoryneae
Landoltia Les & D.J.Crawford		Lemnoideae
Lasia Lour.	Лазия	Lasioideae
Lasimorpha Schott		Lasioideae
Lemna L.	Ряска	Lemnoideae
Lysichiton Schott	Лизихитон	Orontioideae
Mangonia Schott		Aroideae	Spathicarpeae
Monstera Adans.	Монстера	Monsteroideae	Monstereae
Montrichardia Crueg.	Монтричардия	Aroideae	Montrichardieae
Nephthytis Schott		Aroideae	Nephthytideae
Orontium L.	Оронтиум	Orontioideae
Pedicellarum M.Hotta		Pothoideae	Potheae
Peltandra Raf.		Aroideae	Peltandreae
Philodendron Schott	Филодендрон	Aroideae	Philodendreae
Phymatarum M.Hotta		Aroideae	Schismatoglottideae
Pinellia Ten.		Aroideae	Arisaemateae
Piptospatha N.E.Br.	Пиптоспата	Aroideae	Schismatoglottideae
Pistia L.	Пистия	Aroideae	Pistieae
Podolasia N.E.Br.	Подолазия	Lasioideae
Pothoidium Schott		Pothoideae	Potheae
Pothos L.	Потос	Pothoideae	Potheae
Protarum Engl.	Протарум	Aroideae	Colocasieae
Pseudodracontium N.E.Br.		Aroideae	Thomsonieae
Pseudohydrosme Engl.		Aroideae	Nephthytideae
Pycnospatha Thorel ex Gagnep.		Lasioideae
Remusatia Schott	Ремузатия	Aroideae	Colocasieae
Rhaphidophora Hassk.	Рафидофора	Monsteroideae	Monstereae
Rhodospatha Poepp.	Родоспата	Monsteroideae	Monstereae
Scaphispatha Brongn. ex Schott		Aroideae	Caladieae
Schismatoglottis Zoll. & Moritzi	Схизматоглоттис	Aroideae	Schismatoglottideae
Scindapsus Schott	Сциндапсус	Monsteroideae	Monstereae
Spathantheum Schott		Aroideae	Spathicarpeae
Spathicarpa Hook.	Спатикарпа	Aroideae	Spathicarpeae
Spathiphyllum Schott	Спатифиллум	Monsteroideae	Spathiphylleae
Spirodela Schleid.	Спиродела, или Многокоренник	Lemnoideae
Stenospermation Schott	Стеносперматион	Monsteroideae	Monstereae
Steudnera K.Koch		Aroideae	Colocasieae
Stylochaeton Lepr.	Стилохитон	Aroideae	Stylochaetoneae
Symplocarpus Salisb. ex W.P.C.Barton	Симплокарпус	Orontioideae
Synandrospadix Engl.		Aroideae	Spathicarpeae
Syngonium Schott	Сингониум	Aroideae	Caladieae
Taccarum Brongn. ex Schott		Aroideae	Spathicarpeae
Theriophonum Blume		Aroideae	Areae
Typhonium Schott		Aroideae	Areae
Typhonodorum Schott	Тифонодорум	Aroideae	Peltandreae
Ulearum Engl.		Aroideae	Zomicarpeae
Urospatha Schott	Уроспата	Lasioideae
Wolffia Horkel ex Schleid.	Вольфия	Lemnoideae
Wolffiella (Hegelm.) Hegelm.	Вольфиелла	Lemnoideae
Xanthosoma Schott	Ксантосома	Aroideae	Caladieae
Zamioculcas Schott	Замиокулькас	Aroideae	Zamioculcadeae
Zantedeschia Spreng.	Зантедеския	Aroideae	Zantedeschieae
Zomicarpa Schott		Aroideae	Zomicarpeae
Zomicarpella N.E.Br.		Aroideae	Zomicarpeae