Михаил Александрович Шолохов

Михаил Александрович Шолохов
Елеулі сыйлығы(тары):	Әдебиет саласында Нобель сыйлығы 1965

Шолохов Михаил Александрович (24 мамыр 1905, қазіргі Ростов облысы, Вешенск ауданы – 21 ақпан 1984, сонда) – орыс жазушысы, КСРО ғылым академиясының академигі (1939), екі мәрте Социалистік еңбек ері (1967, 1980).

Өмірбаяны және еңбек жолы

Ауқатты шаруа отбасында дүниеге келген. Шіркеу-приход мектебінде және гимназияда оқыған. Азамат соғысы жылдары азық-түлік мекемелерінде істеді. 1922 жылы Мәскеуге келіп, әр түрлі жұмыстар атқарды. 1923 – 24 жылдары алғашқы әңгімелері мен фельетондары баспасөз бетіне жарияланып, кейіннен 1926 жылда шыққан «Дон әңгімелері» және «Мұнарлы дала» жинақтарына енді. Бұл әңгімелердің тақырыбы – Дондағы азамат соғысы, орыс деревнясындағы әлеуметтік өзгерістер, адам санасының өзгеруі, т.б. мәселелер болды. 1925 жылы ол туған жеріне қайтып оралып, қалған өмірін сонда өткізді. Сол жерде 'Шолохов «Тынық Дон» романын (1 – 2 кітаптар, 1928; 3 кітап, 1929 – 32; 4 кітап 1937 – 40.) жаза бастады. Бұл роман авторды дүние жүзіне танытты. Романда бүкіл бір революциялық дәуірдің тарихи оқиғалары кең қамтылып, орыс әдебиеті жаңа биікке көтерілді. Мұнда адам факторы мен тарих мәселесі қатар өрілген. Романдағы Г. Мелехов образы – дүние жүзі әдебиетіне үлкен жаңалық болып енді. Ол әр жағынан толық, терең және барлық қыр-сырымен ашылды. Келесі романы “Көтерілген тың” (1 кітап, 1932; 2 кітап, 1960) 1920 – 30 жылдары болған орыс деревнясы өміріндегі өзгерістерді көркем баяндап берді. Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында Шолохов «Правда» газетінің майдандағы тілшісі болды. Ол газетте көптеген әңгімелер, очерктер жарияланды. Соғыс жылдары “Олар Отан үшін шайқасты” романының кейбір тараулары (1943 – 44) жарияланды. 1949 – 69 жылдары қалған тараулары жазылғанмен бұл роман толық аяқталмай қалды. Шолоховтың соғыс тақырыбына жазған «Адам тағдыры» әңгімесі дүние жүзі әдебиетіндегі елеулі құбылыс саналады. Онда соғыс кезіндегі жеке адамның трагедиялы тарихы баяндалады. Әңгіменің идеясы – соғыстың сұрапыл сұмдығын көрсетумен бірге жақсылыққа сендіру, ерлікті паш ету. Кеңес өкіметі жылдарында және онан кейінгі кезеңде де оның шығармашылығы жөнінде көптеген монографиялар, кітаптар шығарылды. Шолоховтың шығармалары сахнаға және киноға көп шықты әрі КСРО мен шет ел халықтарының барлық негізгі тілдеріне аударылды. Соның ішінде қазақ тілінде де жазушының көптеген шығармалары аударылып, жарық көрген: «Дон әңгімелері», «Тынық Дон», «Адам тағдыры» және тағы басқалары. Шолохов 40 жылдан аса уақыт Қазақстанмен, қазақ жазушыларымен достық қарым-қатынаста болды. Ол Мұхтар Әуезовтың шығармаларын өте жоғары бағалады, Сәбит Мұқановпен жақын дос болды. 1954 жылы Қазақстан жазушыларының 3-съезіне қатысып, қазақ халқына және қазақ әдебиетіне өзінің бауырмалдық көңілін білдірді.

Марапаттары

• КСРО Мемлекеттік сыйлық (1941)
• Лениндік сыйлық (1960)
• 1965 жылы Нобель сыйлығы берілген
• Көптеген орден-медальдармен марапатталды.

Тағы қараңыз

• Сергей Донатович Довлатов

Шығармашылығы

• «Дон әңгімелері» (1926)
• «Мұнарлы дала» (1926)
• Собрание сочинений, том 1 – 8, М., 1965 – 69;
• Тынық Дон, 1 – 4 кітаптар, А., 1956;
• Көтерілген тың, 1-2 том (1932, 1960)
• Отан үшін от кешкендер, А., 1975.
• Адам тағдыры.