Левант

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
     Левант аймағына кіретін елдердің бүкіл аумағы, негізінен Шығыс Жерорта теңізі[1]      ХХ ғасырдағы Левант мемлекеттері     ХХІ ғасырдағы Левантқа жататын мемлекеттер мен аймақтар

Левант (ағылш. Levant) — тарихи географиялық термин ретінде Батыс Азияның Шығыс Жерорта теңізі аймағындағы алып өңірді көрсетеді. Тар мағынада, ол қазіргі Сирия, Ливан, Иордания, Израиль, Палестина және орталық Евфраттың оңтүстік-шығысындағы Түркияның көп бөлігін көрсетеді. Кең ауқымды тарихи мағынада, Левант бүкіл Шығыс Жерорта теңізін және оның аралдарын қоса қамтиды, яғни, ол Грекиядан бастап Ливияның шығысындағы Киренаикаға дейінгі Шығыс Жерорта теңізі жағалауындағы барлық елдерді қамтиды.

Бұл сөз Италиян тіліндегі Levante - "көтерілу" мағынасын, яғни шығыстан күннің көтерілуін білдіреді. Араб тілінде бұл сөз "al-Mashriq" (араб.: ٱلْمَشْرِق‎) - "шығыс жақ, күн көтерілетін жақ" деген сөзге тура аударылады.[2]

ХІІІ-ХIV ғасырларда Levante термині Венецияның шығысындағы өңірлер ретінде Шығыс Жерорта теңізін, оның ішінде Греция, Анатолия, Сирия-Палестина, Египет елдерімен италияндардың теңіз саудасы тұрғысынан қолданылды. Ақыр соңында бұл термин Сирия-Палестина мен Египеттегі мұсылман елдерін ғана көрсететін болды. 1581 жылы Англия Осман империясымен сауданы монополиялау үшін Левант Компаниясын құрды. Левант мемлекеттері атауы бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін Сирия мен Ливанға қатысты француз мандатына сілтеме ретінде қолданылды. Бұл қазіргі кезде Левант термині Сирияға, Ливанға, Палестинаға, Израильге, Иорданияға және Кипрге қарата көбірек қолданылуының себебі болса керек.

Левант аймағында араб диалекттерінің таралуын көрсететін карта

Кейбір ғалымдар бұл сөз Ливанның атауынан шыққан деп қате пікір қалыптастырды. Қазіргі кезде бұл термин көбінесе тарихқа дейінгі немесе ежелгі тарихқа сілтемелермен бірге қолданылады. Ол солтүстігінде Түркияның Тавр тауларын, батысында Жерорта теңізін, солтүстігінде Араб шөлі мен шығыста Месопотамияны қамтып, «Сирия-Палестина» немесе Аш-Шаам (Ash-Shaam, араб.: ٱلشَّام‎) деген мағынаны білдіреді.[3] Әдетте оған Анадолы (Кіші Азия деп те аталады), Кавказ таулары немесе Арабия түбегінің ешбір бөлігі кірмейді. Киликия (Кіші Азияда) және Синай түбегі (Азиялық Египет) кейде қосылады.

Қазіргізамандық аймақтың атауы ретінде, бірқанша сөздіктер Левант сөзін архаикалық деп есептейді.[4][5][6] Левант зат есімі де, Левантин сын есімі де сириялық-палестиналық немесе библиялық деп аталатын ежелгі және қазіргізамандық мәдениетті сипаттау үшін жиі қолданылады: археологтар қазір Левант және Левантин археологиясы туралы айтады; астанушы ғалымдар Левантиндік тағамдар туралы айтады;[7][8][9][10][11][12] сондай-ақ Леванттың Латын христиандары Левантин христиандары деп аталады.[13]

Левант "Батыс Азияның, шығыс Жерорта теңізінің және солтүстік-шығыс Африканың түйіскен жері", ол сондай-ақ "Араб кесегінің солтүстік-батысы" деп те сипатталған.[14] Левант тұрғындары[15][16] тек географиялық жағдайымен ғана емес, сонымен бірге тағамдарымен, әдет-ғұрыптарымен және тарихымен де өзгешеленеді. Оларды көбінесе Левантиндер деп атайды.[17]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. ↑ Oxford Dictionaries, 2015
  2. ↑
    • Amy Chua (2004), World on Fire: How Exporting Free Market Democracy Breeds Ethnic Hatred and Global Instability p. 212;
    • Mandyam Srinivasan, Theodore Stank, Philippe-Pierre Dornier, Kenneth Petersen (2014), Global Supply Chains: Evaluating Regions on an EPIC Framework – Economy, Politics, Infrastructure, and Competence: “EPIC” Structure – Economy, Politics, Infrastructure, and Competence, p. 3;
    • Ayubi, Nazih N. (1996), Over-stating the Arab State: Politics and Society in the Middle East p. 108;
    • David Thomas, Alexander Mallett (2012), Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History. Volume 4 (1200-1350), p. 145;
    • Jeff Lesser (1999), Negotiating National Identity: Immigrants, Minorities, and the Struggle for Ethnicity in Brazil p. 45
  3. ↑ The Oxford Handbook of the Archaeology of the Levant: C. 8000-332 BCE — OUP Oxford, 2014. — P. 35. — ISBN 978-0-19-921297-2.
  4. ↑ LEVANT archaic The eastern part of the Mediterranean with the islands and neighbouring countries. New Oxford Dictionary of English, 2nd ed., revised, 2005.
  5. ↑ LEVANT, THE. A general term formerly given to the E shores of the Mediterranean Sea from W Greece to Egypt. The Penguin Encyclopedia, revised 2nd ed., 2004.
  6. ↑ LEVANT, (vieilli) Le Levant: les pays, les régions qui sont au levant (par rapport à la France) et spécialt. les régions de la Méditerrranée orientale. Le Nouveau Petit Robert de la langue française, (1993 revised ed.).
  7. ↑ Thomas Evan Levy, Historical Biblical Archaeology and the Future: The New Pragmatism, Routledge, 2016 Үлгі:Isbn. Thomas E. Levy, "The New Pragmatism", p. 8: "after 1994, it is possible to see an increase in the use of the less geographically specific and more political [sic] neutral words 'Levant' or 'Levantine' in scholarly citations.... It is important to highlight the pedigree of the term 'Syro-Palestinian' and its gradual replacement by the term 'Levant' or 'Levantine' because the latter is a more culturally and politically neutral term that more accurately reflects the tapestry of countries and peoples of the region, without assuming directionality of cultural influence.". Aaron A. Burke, "The Archaeology of the Levant in North America: The Transformation of Biblical and Syro-Palestinian Archaeology" p. 82ff: "A number of factors account for the gradual emergence during the past two decades of what is now widely identified as Levantine archaeology in North America... a growing consensus regarding the appropriate terminology... archaeological field research in the Levant"
  8. ↑ William G. Dever, The Lives of Ordinary People in Ancient Israel: When Archaeology and the Bible Intersect, 2012, Үлгі:Isbn, p. 249: "Today, however, the discipline is often called Palestinian, Syro-Palestinian, or Levantine archaeology."
  9. ↑ Ann E. Killebrew, Margreet Steiner, The Oxford Handbook of the Archaeology of the Levant: c. 8000-332 BCE (title), 2013 Үлгі:Isbn Үлгі:Doi
  10. ↑ "levantine archaeology" - Google Search.
  11. ↑ Mark Gasiorowski, The Government and Politics of the Middle East and North Africa, 2016 Үлгі:Isbn, p. 5: "...today the term Levantine can describe shared cultural products, such as Levantine cuisine or Levantine archaeology"
  12. ↑ "levantine cuisine" - Google Search.
  13. ↑ Michel Elias Andraos, "Levantine Catholic Communities in the Diaspora at the Intersection of Many Identities and Worlds", in Michael L. Budde, Scattered and Gathered: Catholics in Diaspora, 2017 Үлгі:Isbn p. 24: "The word 'Levantine' in the title is used on purpose instead of the 'Middle East' or the 'Near East'.... I use 'Levantine' more than the two other designations, because this is the term being used more often nowadays by Christian communities in the Middle East to describe their shared identity as al-maseeheyoun al-mashriqeyoun, Levantine Christians"
  14. ↑ Egyptian Journal of Geology - Volume 42, Issue 1 - Page 263, 1998
  15. ↑ Ancient Ashkelon - National Geographic Magazine. Ngm.nationalgeographic.com (17 қазан 2002). Тексерілді, 17 қазан 2011.
  16. ↑ The state of Israel: Internal influence driving change, BBC News (6 қараша 2011).
  17. ↑ Orfalea, Gregory The Arab Americans: A History. Olive Branch Press. Northampton, MA, 2006. Page 249
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Левант&oldid=2974914» бетінен алынған