Мұнайлы ауданы
| Қазақстан ауданы | |||
| Мұнайлы ауданы | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Облысы | |||
| Аудан орталығы | |||
| Ауылдық округтер саны |
7 | ||
| Ауыл саны |
8 | ||
| Әкімі |
Ержан Күмісқалиев | ||
| Аудан әкімдігінің мекенжайы |
Маңғыстау ауылы, 16-квартал, №11 | ||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Құрылған уақыты | |||
| Жер аумағы |
4922 км² (5-ші орын) | ||
| Уақыт белдеуі | |||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны |
163 691[1] адам (2023)(1-ші орын) | ||
| Тығыздығы |
33 адам/км² (1-ші орын) | ||
| Ұлттық құрамы |
қазақтар (96,91%) қарақалпақтар (1,16%), орыстар (0,61%), өзбектер (0,51%), басқалары (0,81%) 2022 ж.[2] | ||
| Сандық идентификаторлары | |||
| Автомобиль коды |
12 | ||
|
| |||
Мұнайлы ауданы — Маңғыстау облысының батысында орналасқан әкімшілік бөлініс. Аудан орталығы – Маңғыстау ауылы, облыс орталығынан қашықтығы 20 км. Аудан көлемі 4 922 км2.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақ ССР Жоғарғы Советі Президумының 1980 жылғы 17 қазандағы № 593-Х санды Жарлығымен Мұнайлы ауданы алғаш рет орталығы Маңғышлақ поселкесі болып құрылды. 1988 жылы саяси қоғамдық ахуалдарға байланысты Мұнайлы ауданы қысқартылып, елді мекендері Шевченко және Форт-Шевченко қалаларына қосылды.
Аудан Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 4 маусымдағы «Маңғыстау облысының әкімшілік-аумақтық құрамына өзгертулер енгізу туралы» №338 санды жарлығына сәйкес екінші рет құрылды[3]. Құрамына Ақтау қаласына қарасты Маңғыстау, Баянды, Қызылтөбе ауылдық округтері енгізілді. Сол жылы жаңадан Дәулет, Атамекен, Басқұдық ауылдық округтері, 2011 жылы Батыр ауылдық округі құрылды.
Географиясы және климаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Аудан Маңғыстау облысының орталығы Ақтау қаласынан 16 шақырым қашықтықта орналасқан. Мұнайлы ауданы солтүстігінде Түпқараған, Маңғыстау аудандарымен, батысында Ақтау қаласымен, оңтүстігінде Қарақия ауданымен шектеседі.
Мұнайлы ауданының орналасқан жері теңіз жағасынан 20-23 шақырым қашықтықта орналасқан, жері тастақ, төңірегі тегістік, жазық дала. Ауданның климаттық жағдайы цельси температурасымен есептеген кезде қуаң, континенттік, жазы ыстық, қысы суық. Қаңтардың орташа температурасы – 4-9ºС. Солтүстігінде - 10ºС, кейде - 15ºС дейінгі аязды күндер болады. Шілденің орташа температурасы +24-38ºС аралығында.
Аудан көлемі негізінен шөл-шөлейт аймақ зонасына жататындықтан ылғалы аз, жері ащы, сорлы жерлерге тән өсімдіктер өседі. Аудан аумағындағы жануарлар дүниесінде негізінен кемірушілер, бауырымен жорғалаушылардың үлесі басым[4].
Халқы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мұнайлы ауданы шоғырланған халықтың көпшілігін, яғни 80 пайызы алыс-жақын шет елдерден көшіп келген қандастар құрайды.
| Этнос | Саны, адам | Пайыздық үлесі, % |
|---|---|---|
| Қазақтар | 156 747 | 97,19 |
| Қарақалпақтар | 1 369 | 0,84 |
| Орыстар | 1 076 | 0,66 |
| басқа этностар | 2 078 | 1,31 |
| Санақ жылы | Саны, адам |
|---|---|
| 2015[5] | 128 750 |
| 2019 | 161 270 |
Әкімшілік бөлінісі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ауданның 7 ауылдық округінде 8 ауыл бар:
| Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2021) |
|---|---|---|---|
| Атамекен ауылдық округі | Атамекен ауылы | 1 | ▲29294 |
| Басқұдық ауылдық округі | Басқұдық ауылы | 1 | ▲31534 |
| Батыр ауылдық округі | Батыр ауылы | 1 | ▲16621 |
| Баянды ауылдық округі | Баянды ауылы | 1 | ▲7823 |
| Дәулет ауылдық округі | Дәулет ауылы | 1 | ▲10135 |
| Қызылтөбе ауылдық округі | Қызылтөбе ауылы | 2 | ▲25290 |
| Маңғыстау ауылдық округі | Маңғыстау ауылы | 1 | ▲33141 |
Әкімдері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Оспан Қазақбаев (2007-2010)
- Елубай Әбілов (2010-2015)
- Нұрлан Тәжібаев (2015-2018)
- Рахат Елтизаров (2018-2022)
- Ержан Күмісқалиев (2022 ж. бастап)
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- ↑ Тарихы Мұрағатталған 2 шілденің 2017 жылы.
- ↑ Әлеуметтік-экономикалық төлқұжат Мұрағатталған 1 шілденің 2017 жылы.
- ↑ Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2015 жылдың басындағы саны Мұрағатталған 18 қыркүйектің 2020 жылы.
| |||||||||||||||||
| ||||||