Павлодар облысы Мезолит дәуірінде

Мезолит дәуірі. Ертістің Павлодар өңірінде көп қабатты Шідерті 3, Ангренсор 2, Құдайкөл 4, Қарабұдыр 3 тұрақтары мен мезолиттік бейне материалдары жиналған басқа қоныстардың материалдары бойынша зерттелді.

Үш мәдени горизонттардан алынған Шідерті 3 тұрағының мезолиттік кешендері тәуірірек зерттелді.

Ерте мезолит құралдарының арасында шөрке кескіндісінен жасалған кескіштер, қырғыштар, тісті құралдар, нуклеустер, солардан симметриялы биік трапециялы етіп жасалған бұйымдар көп. Шикізаты – сол жердегі және әкелінген шақпақтастар.

Ерте-орта мезолит материалдары – янтар түсті халцедоннан, қоңыр шақпақтас пен сары яшма-кварциттен жасалған бұйымдар. Бұйымдар арасында қайталап өңделмеген қисық пластиналар, қырғыштар, сына-шөрке-сына бейнелі нуклеустер мол. Қырғыштар әртүрлі формалы, жүздер түзу, көлденең, шеттері боялған боп келеді. Олардың сүйек саптарға қын ретінде пайдаланылуы мүмкін. Ірі пластиналарды дөңгелек жүзді қырғыштар жасалған. Кескіштер бірен-саран. Қабатта ретушерлер, тасмалтадан жасалған ұрғыштар мен ұзартылған формалы жұмыр тастар жиі кездеседі.

Кейінгі мезолит индустриясының технологиялық жиынтығында бүйірлері ойықты және боялған қисық пластиналар басым. Призмалық пластиналардың қиылысында жоғарысы қысқа және төменгісі ұзын трапециялар, ірі пластиналардан жасалған пышақ қындары мен қырғыштар жасалған. Қырғыштар мен тісті құралдар, нукле бейнелі кескіштер, коникалы, қарындаш пен сына бейнелі нуклеустер. Индустрия шикізаты – қоңыр және шие түсті яшма-кварциттер, қара қоңыр және ашық жасыл шақпақтас. Осындай кешен Шідерті 2 және 5, Қарабұдыр 3 тұрақтарынан жиналды.

Сілтемелер

1. С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті Мұрағатталған 19 маусымның 2008 жылы.