Қазақ хандары

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту


Қазақ хандығының ханы
Жүгіну формасы Ұлы мәртебелім
Алғашқы ханы Керей хан (1465-1474)
Соңғы ханы Кенесары хан (1841-1847)
Лауазым пайда болды 1465 жыл
Лауазым ыдыратылды 1847 жыл
Резиденциялар Қожа Ахмет Ясауи кесенесі (1599-1729)
Абылай хан резиденциясы

Қазақ хандығының ханыҚазақ Хандығының басшысы, қазақ әскерінің бас қолбасшысы.

Қазақ хандарының барлығы Шыңғыс ханның ұрпақтары, яғни Шыңғыс хан әулетіне жатады. Қазақ Хандығы өз заманындағы ең қуатты елдерінің бірі болатын. Қасым хан тұсында қазақ әскерінде жауынгерлер саны 300 мыңға жетті, ал Есім хан тұсында олардың саны 400 мыңнан асты. Осы хандар тек саясатпен ғана емес, соғыс ісімен, заңнамамен де айналысқан.

Қасым хан дәуірінде "Қасқа жол", Есім хан тұсында "Ескі жол" және Тәуке хан заманында "Жеті жарғы" атты заңдар жинақтары жарық көрді.

Қазақ хандарының резиденциялары әртүрлі замандарда әртүрлі жерлерде болды. Қасым хан тұсында резиденция жуырда жаулап алынған Сарайшық қаласында болды. 1599 жылы Есім хан резиденцияны Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің Үлкен Ақсарай және Кіші Ақсарай атты бөлмелеріне көшірді.

Сол кесенеде бірнеше қазақ хандары жерленді. Ал Есім ханның өзінде Түркістан қаласында жеке кесенесі бар. Қасым ханда Сарайшықтағы кесенесі бар.

Кенесары ханАбылай ханӘбілмәмбет ханБолат ханҚайып ханТәуке ханБатыр ханСалқам Жәңгір ханЖәнібек хан ЕсімұлыЕсім ханТәуекел ханШығай ханХақназар ханБұйдаш ханТоғым ханАхмет ханТахир ханМамаш ханҚасым ханБұрындық ханӘз-Жәнібек ханКерей хан

Қазақ хандығы хандарының тізімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Есімі Бетсуреті Таққа отырған жылы Тақтан кеткен жылы Билік еткен уақыты
Құрылу дәуірі
(1465 жыл1533 жыл)
1 Керей хан Керей хан бетсуреті 1465 жыл 1473 жыл 8
2 I Жәнібек хан I Жәнібек хан бетсуреті 1473 жыл 1480 жыл 7
3 Бұрындық хан 1480 жыл 1511 жыл 31
4 Қасым хан Қасым хан бетсуреті 1511 жыл 1521 жыл 10
5 Мамаш хан 1521 жыл 1523 жыл 2
6 Тахир хан 1523 жыл 1533 жыл 10
Ханаралық дәуірі
(1533 жыл1538 жыл)
Бауыш хан
Шығыс және Оңтүстік өңір сұлтаны
1529 жыл 1533 жыл 4
Ахмет хан
Сырдария сұлтаны
1533 жыл 1535 жыл 2
Тоғым хан
Түркістан сұлтаны
1533 жыл 27 шілде 1537 жыл 4
Бұйдаш хан
Жетісу сұлтаны
1533 жыл 1538 жыл 5
Қожа Махмұт хан 1534 жыл 1535 жыл 1
Азиз сұлтан 1535 жыл 1536 жыл 1
Өркендеу дәуірі
(1538 жыл1643 жыл)
7 Хақназар хан 1538 жыл 1580 жыл 42
8 Шығай хан 1580 жыл 1582 жыл 2
9 Тәуекел хан 1582 жыл 1598 жыл 16
10 Есім хан 1598 жыл 1628 жыл 30
11 ІІ Жәнібек хан 1628 жыл 1643 жыл 15
Жоңғар шапқыншылығының дәуірі
(1643 жыл1718 жыл)
12 Жәңгір хан 1643 жыл 1652 жыл 9
13 Батыр хан 1652 жыл 1680 жыл 28
14 Тәуке хан 1680 жыл 1715 жыл 35
15 Қайып хан 1715 жыл 1718 жыл 3
Ыдырау дәуірі
(1718 жыл1847 жыл)
16 Болат хан 1718 жыл 1729 жыл 11
17 Әбілмәмбет хан 1740 жыл 1771 жыл 31
18 Абылай хан 1771 жыл 1781 жыл 10
19 Кенесары хан Кенесары хан бетсуреті 1841 жыл 1847 жыл 6