Дүниежүзілік көрме
Дүниежүзілік көрме (ағылш. World's fair) немесе Экспо (Expo) индустрияландырудың нышаны және техникалық, технологиялық табыстарды көрсету үшiн ашық алаң болып табылатын халықаралық көрме.
Бiрiншi дүниежүзілік көрме Лондондағы Гайд-паркте, Альберт ханзаданың бастамасымен өткізілген. Көрменің бас назар аударарлық ғимараты, Джозеф Пакстонның сәулеттік жобасымен таза шыны мен болаттан тұрғызылған Хрусталь сарайы болды.
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Алғашқы дүниежүзілік көрмені лондондық Гайд-паркте, арнайы жасалған әйгілі Хрусталь сарайы өткізген уақыттан бастап есептегенде 2011 жылы 160 жыл толады.
Бұл, қатысушы-елдер қонақтарға өз өндірушілерінің шеберлігін және бірдей, бірақ әр-түрлі елде жасалған тауарлардың сапасын салыстыруға мүмкіндік бере отырып, ұлттық өндірістің заттарын бір жерде және бір мезгілде көрсетуге келісті. Дәл осы кезде сол көрмелік тұрғылар тәжірибеге енгізіле бастады, уақыт өте келе олар міндеттіге айналып, кейін тиісті халықаралық нормативтік актілерге белгіленді.
Өткен 160 жыл өндірушілер және олардың тауарларын жалпы бүкіләлемдік қараудың маңыздылығы мен мақсатқа лайықтылығын растады, бұған көптеген елдерде жыл сайын өткізілетін көптеген көрмелер және жәрмеңкелермен қатар, анағұрлым жарқын, әрі беделді бүкіләлемдік көрмелер қала беретіндігі куә. Әрине, осындай үлкен мерзім ішіндегі мұндай көрмелердің мазмұны мен сипаты едәуір өзгерген болар, бірақ оларға деген ерекше ілтипат пен абыройы сол күйінде қала берді.
Бүгінгі күннен бастап олардың тұрғысынан қарастыра келе, бүкіләлемдік көрмелер – бұл, белгілі бір деңгейде ұлттық формалардағы шоғырланған түрде бейнеленген адамзат дамуының тарихи ретроспективасы деп пайымдауға болады.
Дүниежүзілік көрмелерде ұсынылған экспонаттардың талдаулары, құндылықтар мен басымдықтарды, сондай-ақ олардың жеке елдерде үстемдік ететін басымдықтарымен қатынастарының жүйесі туралы қорытынды шығаруға мүмкіндік береді. Осы құндылықтардың серпінділігі дүниежүзілік көрмелердің ұлттық өнеркәсіп пен мәдениеттің дамуына белгілі бір ықпалы туғанын айтуға мүмкіндік береді.
Әр дүниежүзілік көрме экспонаттардың және идеялардың бірегейлігімен, ұйымдастырушылар және қатысушылардың тұрғызған кешендер мен павильондардың өзінділігімен, өткізілетін шаралардың көркемділігі және мерекелігімен ерекшеленеді.
Дүниежүзілік көрмелер өзінің ауқымы, жалпы-саяси және эконмикалық мәнділігі бойынша теңдессіз оқиғалар болып табылады.
Олардың басты мақсаты – жаңа ғылыми-техникалық жетістіктер, даму келешегі, сондай-ақ қатысушы-елдердің дәстүрлері мен тарихының жұрт алдындағы шеруі.
Олар көп жерде халықаралық экономикалық және ғылыми байланыстардың дамуы мен кеңеюіне ықпал етеді. Дүниежүзілік көрмелер әр-түрлі елдерде тұратын, бірақ бірдей құндылықтар, мүдделер және мақсаттармен біріккен адамдардың араласуының бірегей мүмкіндігін сыйлайды.
Қазірдің өзінде 63 көрме өткізілді.
Дүниежүзілік көрмелер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- 1851 — Лондон, Англия
- 1855 — Париж, Франция
- 1862 — Лондон, Англия
- 1867 — Париж, Франция
- 1873 — Вена, Австрия
- 1876 — Филадельфия, Пенсильвания
- 1878 — Париж, Франция
- 1886 — Мельбурн, Австралия
- 1888 — Барселона, Испания
- 1889 — Париж, Франция
- 1893 — Чикаго, Иллинойс, АҚШ
- 1894 — Сан-Франциско, Калифорния, АҚШ
- 1895 — Атланта, Джорджия, АҚШ
- 1897 — Брюссель, Бельгия
- 1900 — Париж, Франция
- 1901 — Буффало, Нью-Йорк (штат), АҚШ
- 1904 — Сент-Луис, Миссури, АҚШ
- 1905 — Льеж, Бельгия
- 1906 — Милан, Италия
- 1907 — Дублин, Ирландия
- 1907 — Хэмптон-Роудс, Виргиния, АҚШ
- 1908 — Париж, Франция
- 1909 — Сиэтл, Вашингтон, АҚШ
- 1910 — Брюссель, Бельгия
- 1911 — Турин, Италия
- 1913 — Гент, Бельгия
- 1915 — Сан-Франциско, Калифорния, АҚШ
- 1915 — Сан-Диего, Калифорния, АҚШ
- 1922 — Рио-де-Жанейро, Бразилия
- 1924 — Уэмбли, Англия
- 1925 — Париж, Франция
- 1926 — Филадельфия, Пенсильвания, АҚШ
- 1929 — Барселона Испания және Севилья, Испания
- 1930 — Антверпен, Бельгия
- 1930 — Льеж, Бельгия
- 1931 — Париж, Франция
- 1933 — Чикаго, Иллинойс, АҚШ
- 1935 — Брюссель, Бельгия
- 1937 — Париж, Франция
- 1939 — Нью-Йорк, АҚШ
- 1939 — Сан-Франциско, Калифорния, АҚШ
- 1958 — Брюссель, Бельгия
- 1962 — Сиэтл, Вашингтон, АҚШ
- 1964 — Нью-Йорк, АҚШ
- 1967 — Монреаль, Канада
- 1968 — Сан-Антонио, Техас, АҚШ
- 1970 — Осака, Жапония
- 1974 — Спокан, Вашингтон, АҚШ
- 1975 — Окинава, Жапония
- 1982 — Ноксвиль, Теннесси, АҚШ
- 1984 — Новый Орлеан, Луизиана, АҚШ
- 1985 — Цукуба, Жапония
- 1986 — Ванкувер, Канада
- 1988 — Брисбен, Австралия
- 1992 — Севилья, Испания
- 1992 — Генуя, Италия
- 1993 — Тэджон, Оңтүстік Корея
- 1998 — Лиссабон, Португалия
- 2000 — Ганновер, Германия
- 2004 — Сена-Сен-Дени, Франция
- 2005 — Нагоя, Жапония
- 2008 — Сарагоса, Испания
- 2010 — Шанхай, ҚХР
- 2012 — Йосу, Оңтүстік Корея
- 2015 — Милан, Италия
- 2017 — Астана, Қазақстан
- 2020 — Дубай,БАӘ
Алдағы уақытта өтетін көрмелер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]2025 жылы Жапонияның Осако қаласында өткізіледі. Іріктеу кезеңіне 5 қала қатысты. Олар: Аюттхая, Таиланд (мерзімінен бұрын шықты); Измир, Түркия; Екатеринбург, Ресей; Сан-Паулу, Бразилия; Дубай, БАЭ.
Әйгілі ғимараттар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дүниежүзілік көрмеге арнайы салынған ғимараттар:
-
-
Хрустальды сарай -
-
-
Патшалық көрме орталығы -
