Шағалалы (өзен)

Шағалалы өзені Ертіс алабында орналасқан.

Шағалалы — Солтүстік Қазақстан облысының Айыртау, Тайынша, Ақмола облысының Зеренді ауданының аумағы арқылы ағатын өзен. Ертіс алабында. Көкшетау қыратынан басталып, Шағалалытеңіз комитетіне құяды.

Сипаттамасы

Ұзындығы 234 км, су жиналатын алабы 9220 км². Негізгі салалары — Терісбұтақ (27 км), Қошқарбай (49 км), Ащыөзен (23 км). Алабы жоғарғы және орталығы бөлігінде Қопа комитетіне құйғанға дейін қыратты-төбелі, төменгі бөлігінде жазықты. Аңғары Қопа комитетіне дейін айқын қалыптасқан, көбінесе жәшік тәрізді, ені 10 — 15 м-ден 1 — 1,4 км-ге дейін өзгереді, жарқабағының биіктігі 10 — 15 м. Қопа комитетінен төменде аңғары айқын байқалмайды, айналадағы ортамен тұтасып кеткен. Жайылмасы екі жиекті, орташа ені 0,1 — 0,2 км, енділеу жері 3 — 4 км (Қопа көлі маңында), суы мол жылдары 3 — 6 тәулік бойы биіктігі 0,7 — 1,3 м су басады. Арнасы ирелеңді, Қопа комитетіне дейін орташа биіктігі 1,2 — 1,3 м, сағасында 0,5 — 0,7 м. Жауын-шашын, жер асты суымен толығады. Көктемде 20 — 40 күндей тасып, жазғы-күзгі кезеңде сабасына түседі. Суының минералдары көктемгі су тасу кезінде жоғары ағысында 200 — 600 мг/л-ден төменде 300 — 700 мг/л-ге, жазғы сабалық кезеңде, 700 — 900 мг/л-ден 1000 — 1100 мг/л-ге дейін өзгереді. Орташа көп жылдық су өтімі Северный ауылы тұсында 1,42 м³/с. лайлылығы 600 — 700 г/м³. ґзен суы егістік, шабындық жерлерді суаруға, елді мекендерді ауыз сумен қамтамасыз етуге пайдаланылады.

Сілтемелер

• Қопа
• Айыртау
• Тайынша