Карл Манне Георг Сигбан

Карл Манне Георг Сигбан
швед. Karl Manne Georg Siegbahn
Туған күні	3 желтоқсан 1886 (1886-12-03)
Туған жері	Эребру, Швеция
Қайтыс болған күні	26 қыркүйек 1978 (1978-09-26) (91 жас)
Қайтыс болған жері	Стокгольм, Швеция
Ғылыми аясы	физика
Альма-матер	Лунд университеті
Марапаттары	Физика саласындағы Нобель сыйлығы (1924)

Карл Манне Георг Сигбан (кейде Сигбан) (швед. Karl Manne Georg Siegbahn; 3 желтоқсан 1886, Оребро, Швеция — 26 қыркүйек 1978, Стокгольм, Швеция) — швед физигі, 1924 жылы «рентгендік спектроскопия саласындағы жаңалықтары мен зерттеулері үшін» физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты.

Швеция Корольдік ғылым академиясының мүшесі (1922), Париж Ғылым академиясының шетелдік мүшесі (1953; 1951 жылдан корреспондент), Лондон корольдік қоғамы (1954), КСРО Ғылым академиясы (1958) мүшесі.

Өмірбаяны

Манне Сигбан швед теміржол станциясының бастығы Нильс Рейнхольд Георг Сигбан мен оның әйелі Эмма София Матильданың (туғ. Цеттенберг) отбасында дүниеге келген. 1906 жылы Сигбан Лунд университетіне оқуға түсіп, оны 1911 жылы «Магнит өрісін өлшеу» тақырыбындағы докторлық диссертациямен бітірді. 1907 жылдан 1911 жылға дейін Сигбан профессор Иоганн Ридбергтің көмекшісі болып жұмыс істеді. Диссертация қорғағаннан кейін Сигбан доцент, 1915 жылы профессор болды. 1919 жылы Ридберг қайтыс болғаннан кейін Сигбан кафедраны алды. 1923 жылы Сигбан Уппсала университетіне ауысып, 1937 жылы Швеция Корольдік ғылым академиясының зерттеуші профессоры болды. 1938 жылдан 1947 жылға дейін Сигбан Халықаралық таза және қолданбалы физика одағының (IUPAP) президенті болды.

1914 жылы Сигбан Катрин Хйогбомға үйленді. Екі ұлдың әкесі: Бу (1915 жылы туған), дипломат ретінде мансап жасаған және Кай, физик болған және 1981 жылы Нобель сыйлығын алған.

Жетістіктер

1908 жылдан 1912 жылға дейін Сигбан электр және магнетизм саласындағы мәселелермен айналысты. Содан кейін оның қызығушылығы рентгендік спектроскопия саласына ауысты. Ол эксперименттің схемасы мен техникасын жетілдіруді ұсынды, бұл өлшеу дәлдігінің айтарлықтай артуына әкелді және (сол кезде дамып келе жатқан кванттық механикамен бірге) электронды қабығының атом құрылымы туралы толық түсінік алуға мүмкіндік берді. 1923 жылы Сигбан өз жұмысының барлық нәтижелерін жинақтаған және ғылыми әдебиеттің классикалық үлгісіне айналған «Рентгендік спектроскопия» монографиясын жариялады. 1924 жылы Сигбанға физика бойынша Нобель сыйлығы берілді.

Ғылым академиясына ауысқаннан кейін Сигбан ядролық физикамен айналысып, дейтрондарды, жоғары кернеулі генераторды, көптеген бета-спектрометрлерді және бір электронды микроскопты жеделдету үшін циклотронның құрылысын бастады. Осы жабдықтың көмегімен оның институты атом ядросы мен радиоактивті сәулелену процестерін зерттеуде жетекші орындардың бірін иеленді.

Марапаттары

• Физика бойынша Нобель сыйлығы, 1924
• Гутри медалі және сыйлығы, 1933
• Хьюз медалі, Лондон корольдік қоғамы, 1934
• Румфорд медалі, Лондон корольдік қоғамы, 1940
• Дадделл медалі және сыйлығы, Лондон физикалық қоғамы, 1948

Манне Сигбан мемориалдық лекциясы

Сигбанды еске алу үшін эксперименттік физикада Манне Сигбан мемориалдық лекциясы құрылды (ағылш. Manne Siegbahn Memorial Lecture). 1993 жылдан бастап Стокгольм университетінде жыл сайын өткізіледі. Марапатталғандардың арасында 3 Нобель сыйлығының лауреаты бар.

Оқытушылар тізімі:

• 1993 Джеральд Габриэльс
• 1994 Кирстен Тилл
• 1995 Хироюки Сакаки
• 1996 Эрик Аллин Корнелл, Джеффри Марси
• 1997 Ален Блондел
• 1998 Вайсс, Райнер
• 1999 Юрий Цолакович Оганесян
• 2000 Арош, Серж
• 2001 Ланге, Эндрю
• 2002 Хау, Лене
• 2003 Андреас Эккарт
• 2004 Мишель Х. Деворет
• 2005 Артур Макдональд
• 2006 Ференц Краус
• 2007 Сидней Р. Нагель
• 2008 Алан Уотсон
• 2009 Фриц Бош
• 2010 Даниэль Руан
• 2012 Дональд Эйглер
• 2013 Джозеф Инкандела және Фабиола Джананоти
• 2014 Уильям Б. Этвуд
• 2015 Антон Цайлингер

Сілтемелер

• Нобель комитетінің сайтынан алынған ақпарат (ағыл.)