Мағриб
Басқа мағыналар үшін Ақшам намазы деген бетті қараңыз.Мағриб (المغرب العربي l-Maġrib al-ʿArabī) — Солтүстік-Батыс Африка өңірінің дәстүрлі аты.
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бұл атау араб тілінде осы күнге дейін сақталған. Әлі күнге дейін араб тілінде Марокконы осылай атайды. Дәстүр бойынша, Мағриб оңтүстігінде Сахара Атласы мен солтүстігінде Атлантика немесе Жерорта теңізі жағалауы арасындағы жерді, яғни Марокко, Алжир мен Тунистің солтүстік бөліктерін атайды.
Қазіргі уақытта Мағриб ұғымы саясатта кең мағынаға ие болды (Үлкен Мағриб деп аталатын) және оған (батыстан шығысқа қарай): Батыс Сахара, Мауритания, Марокко, Алжир, Тунис, Ливия кіреді. Орта ғасырларда «Мағриб» ұғымына мұсылмандық Испания (Андалусия) және Жерорта теңізінің батыс бөлігіндегі (Балеар аралдары, Сардиния, Сицилия) бұрынғы Араб халифатының басқа да иеліктері кірді.
Бұл мемлекеттер арабтардың жаулап алу кезеңінде «әл-Мағриб» жалпы атауын алды. Араб тілінен аударғанда әл-Мағриб - «күн бататын ел» немесе «Батыс». Әл-Машрыққа қарсы тұжырымдама, яғни «Шығыс».
1956 жылы Марокко мен Тунис тәуелсіздік алғаннан кейін Марокко королі V Мұхаммед пен Тунис премьер-министрі Хабиб Бургиба «Ұлы Араб Мағрибі» аймақтық бірлестігін құру идеясын ұсынды.
Танжерде (1958) және Рабатта (1963) бірқатар Мағриб елдерінің конференциялары бірігу мәселесі бойынша өткізілді.
Марокко, Алжир, Тунис, Ливия экономика министрлері кіретін Мағриб елдерінің тұрақты кеңес беру комитеті 1964 жылы құрылды. 1964-1968 жылдары комитет жанынан салалық комиссиялар құрылып, Мағриб елдері арасында экономиканың түрлі салаларында ынтымақтастық туралы бірқатар келісімдерге қол қойылды. Ливия 1970 жылы Мағрибтің барлық аймақтық ұйымдарынан шықты. Сол жылдан бастап Мауритания комитетке бақылаушы ретінде қатысады.
Мағриб елдерінің халықтары көптеген ғасырлар бойы жаулап алушыларға қарсы күресіп, өздерінің саяси және экономикалық мүдделерін қорғады. Берберлер, римдік оккупация, романдану, вандалдар, Византия, арабтар, түріктер, француздардың отарлық билігі - осының бәрі осы аймақтың ұзақ және күрделі тарихының парақтары. Мағриб елдерінің тәуелсіздік алуы осы мемлекеттердің дамуында жаңа кезең ашты.
1989 жылы ақпанда Алжир, Марокко, Тунис, Ливия және Мауритания басшылары жаңа аймақтық саяси және әкімшілік ұйым - Араб Мағриб Одағын (АМО) құру туралы келісімге қол қойды.
Әдебиет
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Апродов В. А. Шығыс Мағрибтің мыңжылдығы / Е. С. Голубцова — Мәскеу: Наука, 1976. — 152 б. — (Әлемдік мәдениет тарихынан). — 42000 таралым.