Семей мешіті

Семей мешіті

Семей мешіті — сәулет өнері ескерткіші. Қос мұнаралы мешіт. 1852—1862 ж. Семей қаласында салынған. Ғимарат жобасының авторлары — сәулетші А. Болбатов пен инженер-подпоручик А. Манашев.

Кірпіштен өрілген, есігі жұмыр бөренелерден қиылып, оңтүстік-батысқа қараған. Тік бұрышты жақтаулары қима тастармен доғаланып бітетін 14 терезесі, сыртқы бүйір қабырғаларында жер астындағы қабатына апаратын баспалдақты есіктері бар. Бөлмелерінің төбесі күмбезделіп бітеді. Кіре беріс жағындағы шатырына қос мұнара орнатылған, ол ғимарат композициясымен жақсы үйлесім тапқан. Мешіттің ішкі бөлмелерінен бойлап көтерілетін басқыштары, мұнараларында жарық түсетін енсіз сүйір терезелері бар. Құрылыс қабырғалары іргетасынан бұғатына (карнизіне) дейін өрнекті кірпіштермен қаланған. Мұнда бұрынғы облыстық тарихи-өлкетану мұражайының бөлімшесі және облыстық бейнелеу өнерінің көрме залы орналасқан.

Құрылыс 1858 жылы Сүлейменов, Әбдешов, Рафиқов, Халитов деген сол кездегі атақты көпестер қаражатымен басталып, 1862 жылы біткен. Санкт-Петербург мемлекеттік тарихи мұрағатында осы мешіт жайында Семей қаласы мұсылмандарының бұрынғы өртеніп кеткен мешіт орнына жаңа мешіт салуды өтінген хаттары сақталған. Онда бұл мешіт «қалаға көрік берер еді, діни орталық болар еді» деп көрсетілген. 1897 жылы Василий Халитов деген көпес өз қаржысына ағаштан жасалған қос мұнараны кірпішке ауыстырып, мешітті жаңалайды. Осы мешіт ХІХ ғасыр басында-ақ бірте-бірте Тас мешіт деп аталып кеткен. Кеңес өкіметі кезінде ол жұмыс істеген жоқ.

1995 жылы Ұлы Абайдың 150 жылдығы қарсаңында ғана қайта іске қосылды. Жалпы, Қазақстан бойынша мұндай сәулетті архитектурамен салынған қос мұнаралы мешіт біреу-ақ. 1999 жылы мешітке Әнет баба Кішікұлы аты берілді. 2002 жылы қалалық әкімшілік, жергілікті кәсіпкерлер мен жұртшылық қолдауымен қос мұнаралы мешіт күрделі жөндеуден өтті. Бастапқы архитектуралық үлгісін сақтай отырып жаңарған бұл ғимарат Семей қаласындағы тарихи көрікті орындардың біріне айналды.