Араб мемлекеттері Лигасы
Араб Лигасы араб.: جامعة الدول العربية Джа̄миаът әд-Дуаль әл-Аърабийя | |
![]() | |
Араб Лигасының мүше-мемлекеттері қара жасыл түспен; мүшелігін тоқтатқан мемлекеттер ашық жасыл түспен боялған
| |
Мүшелік: |
22 мүше мемлекеті бар: |
---|---|
Әкімшілік орталығы: |
Каир, Мысыр |
Ұйым түрі: |
Региондық халықаралық ұйым |
Ресми тілі: | |
Басшылары | |
Бас Хатшысы |
Ахмед Әбол Ғейт |
Парламент Спикері |
Әли әл-Дақбааши |
Кеңес Президенттігі | |
Құрылуы | |
Құрылуы |
22 наурыз 1945 |
http://www.lasportal.org/Pages/Welcome.aspx | |
![]() |
Араб мемлекеттері Лигасы (араб.: جامعة الدول العربية; Джамиғату ад-Дуали әл-Арабийя) – арабтар мекендеген елдерінің өзара ынтымағын нығайтуды, сыртқы саясатын үйлестіруді, тәуелсіздігі мен мүдделерін қорғауды мақсат еткен ұйым. Бас пәтері Мысыр астанасы – Каирда орналасқан.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1945 жылы 22 наурызда әл-Қаһира қаласында құрылған.[1] Лиганың ресми штаб-пәтері Мысыр қаласы Каирдағы Бустан Сарайында болды. Құрамында басында 5 ел (Мысыр, Ирак , Сирия, Ливан, Иордания) болған, кейін Йемен мен Сауд Арабиясы қосылды. Оған тәуелсіздікке қолы жеткен араб мемлекеттері қабылданып, қазір лига 22 елді біріктіріп отыр. Олар (жоғарыда айтылғандардан басқа): Мавритания, Марокко, Алжир, Ливия, Судан, Джибути, Эритрея, Сомали, Оман, Біріккен Араб Әмірліктері, Катар, Бахрейн, Кувейт, Палестина.
Жамағаттың жоғарғы құрымы – Сыртқы істер министрлерінің кеңесі. Кеңес жылына екі рет өтеді. Ұйымның тұрақты органдары – Бас хатшылық, Бас хатшы кеңсесі; арнайы күштерінің (саяси, әскери, заң, қаржы-экономикалық, мәдени, т.б.) штаб-пәтері Мысыр астанасы – әл-Қаһирада орналасқан.
Араб лигасы өз тарихында салыстырмалы түрде төмен деңгейде ынтымақтастыққа қол жеткізді. Майкл Барнетт пен Этел Солингеннің пікірінше, Араб Лигасының дизайны араб көшбасшыларының режимнің сақталуына деген жеке алаңдаушылығын көрсетеді. Араб елдерінің әр басшысы биліктен айырылудан қорыққандығынан, Араб Лигасы ынтымақтастық пен бірлікті жасаудағы нәтижесі нашар.[2]
Құрамы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мысыр — 22 наурыз 1945 жыл. 26 наурыз 1979 - 23 мамыр 1989 жылдар аралығында Лига құрамынан шеттетілген.
Ирак — 22 наурыз 1945 жыл.
Ливан — 22 наурыз 1945 жыл.
Сауд Арабиясы — 22 наурыз 1945 жыл.
Сирия — 22 наурыз 1945 жыл.
Иордания — 22 наурыз 1945 жыл (1949 жылға дейін — Трансиордания).
Йемен — 5 мамыр 1945 жыл. 1990 жылы Оңтүстік Йеменмен бірікті.
Ливия — 28 наурыз 1953 жыл.
Судан — 19 қаңтар 1956 жыл.
Тунис — 1 қаңтар 1958 жыл.
Марокко — 1 қазан 1958 жыл.
Кувейт — 20 шілде 1961 жыл.
Алжир — 16 тамыз 1962 жыл.
Йемен — 12 желтоқсан 1967 жыл. 1990 жылы Солтүстік Йеменмен бірікті.
Бахрейн — 11 қыркүйек 1971 жыл.
Катар — 11 қыркүйек 1971 жыл.
Оман — 29 қыркүйек 1971 жыл.
БАӘ — 6 желтоқсан 1971 жыл.
Мавритания — 26 қараша 1973 жыл.
Сомали — 14 ақпан 1974 жыл.
Палестина — 9 қыркүйек 1976 жыл.
Джибути — 4 қыркүйек 1977 жыл.
- Комор аралдары — 20 қараша 1993 жыл.
Бас хатшылары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мысыр Абдул Рахман Хассан Аззам (1945—1952);
Мысыр Абдул Халек Хасуна (1952—1972);
Мысыр Махмуд Риад (1972—1979);
Тунис Шедли Клиби (1979—1990);
Ливан Ассад аль-Ассад (1990-1991);
Мысыр Ахмед Исмат Абдель Магид (1991—2001);
Мысыр Амр Муса (2001-2011);
Мысыр Набиль аль-Араби (2011-2016);
Мысыр Ахмед Әбол Ғейт (2016 жылдан бастап).
Саммиттері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
# | Датасы | Мемлекет | Қала |
---|---|---|---|
1 | 13–17 қаңтар 1964 | ![]() |
Каир |
2 | 5–11 қыркүйек 1964 | ![]() |
Александрия |
3 | 13–17 қыркүйек 1965 | ![]() |
Касабланка |
4 | 29 тамыз 1967 | ![]() |
Хартум |
5 | 21–23 желтоқсан 1969 | ![]() |
Рабат |
6 | 26–28 қараша 1973 | ![]() |
Алжир |
7 | 29 қазан 1974 | ![]() |
Рабат |
8 | 25–26 қазан 1976 | ![]() |
Каир |
9 | 2-5 қараша 1978 | ![]() |
Бағдат |
10 | 20–22 қараша 1979 | ![]() |
Тунис |
11 | 21–22 қараша 1980 | ![]() |
Амман |
12 | 6–9 қыркүйек 1982 | ![]() |
Фес |
13 | 1985 | ![]() |
Касабланка |
14 | 8 қараша 1987 | ![]() |
Амман |
15 | маусым 1988 | ![]() |
Алжир |
16 | 1989 | ![]() |
Касабланка |
17 | 1990 | ![]() |
Бағдат |
18 | 1996 | ![]() |
Каир |
19 | 27–28 наурыз 2001 | ![]() |
Амман |
20 | 27–28 наурыз 2002 | ![]() |
Бейрут |
21 | 1 наурыз 2003 | ![]() |
Шарм-эш-Шейх |
22 | 22–23 мамыр 2004 | ![]() |
Тунис |
23 | 22–23 наурыз 2005 | ![]() |
Алжир |
24 | 28–30 наурыз 2006 | ![]() |
Хартум |
25 | 27–28 наурыз 2007 | ![]() |
Эр-Рияд |
26 | 29–30 наурыз 2008 | ![]() |
Дамаск |
27 | 28–30 наурыз 2009 | ![]() |
Доһа |
28 | 27–28 наурыз 2010 | ![]() ![]() |
Сирт |
29 | 27–29 наурыз 2012 | ![]() |
Бағдат |
30 | 21–27 наурыз 2013 | ![]() |
Доһа |
31 | 25–26 наурыз 2014 | ![]() |
Кувейт |
32 | 28–29 наурыз 2015 | ![]() |
Шарм-эш-Шейх |
33 | 20 шілде 2016 | ![]() |
Нуакшот |
34 | 23–29 наурыз 2017 | ![]() |
Амман |
35 | 15 сәуір 2018 | ![]() |
Даһран |
36 | 31 наурыз 2019 | ![]() |
Тунис |
37 | 1 қараша 2022 | ![]() |
Алжир |
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ http://www.history.com/this-day-in-history/arab-league-formed (ағылшынша) Араб лигасының құрылуы. History.com. 2014.
- ↑ Майкл Барнетт, Этел Солинген (2007), https://www.cambridge.org/core/books/crafting-cooperation/designed-to-fail-or-failure-of-design-the-origins-and-legacy-of-the-arab-league/5D266BBD41931A1E5D9CBE2266DABEBD Crafting Cooperation: Regional International Institutions in Comparative Perspective; Кэмбридж Университетінің прессасы.
|