Арал

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
 Басқа мағыналар үшін Арал (айрық) деген бетті қараңыз.

Арал — су қоршаған жер, атау. Су тасқыны кезінде де судан жоғары болып тұрады.

Арал — түгелдей сумен қоршалған құрлықтың бір бөлігі. Құрлыққа қарағанда аралдың ауданы шағын келеді. Жаратылысына қарай құрлықтық және дербес, ал тұрған ортасына қарай мұхиттық, теңіздік және өзендік болып бөлінеді. Жер шарындағы аралдардың жалпы аумағы 9,9 млн. км²-ге тең немесе Еуропа құрлығының ауданымен шамалас келеді. Дүние жүзіндегі ең үлкен арал – Гренландия (2,18 млн. км²). Қазақстандағы ең үлкен арал – Арал теңізіндегі Барсакелмес аралы болған еді, қазіргі таңда ол судың таралуы себебінде жер бетімен біріккен.[1]

Түлен аралдары

Арал түрлері

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Аралдарды мынадай түрлерімен ажыратады:

Аумағы 30 000 км² асқан аралдар

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Гренландия
рет. № Атауы Аумағы в км² Елі
1 Гренландия 2,175,600 Дания
2 Жаңа Гвинея 790,000 Папуа — Жаңа Гвинея және Индонезия
3 Калимантан (Борнео) 737,500 Бруней, Индонезия және Малайзия
4 Мадагаскар 587,041 Мадагаскар Республикасы
5 Баффин Жері 507,451 Канада
6 Суматра 425,000 Индонезия
7 Хонсү 227,414 Жапония
8 Ұлыбритания 219,000 Құрама Патшалық
9 Виктория 217,291 Канада
10 Элсмир 196,236 Канада
11 Сулавеси 174,600 Индонезия
12 Оңтүстік арал 150,737 Жаңа Зеландия
13 Ява 126,700 Индонезия
14 Солтүстік арал 114,050 Жаңа Зеландия
15 Ньюфаундленд 108,860 Канада
16 Куба 105,007 Куба
17 Лусон 104,688 Филиппиндер
18 Исландия 102,828 Исландия
19 Минданао 94,630 Филиппиндер
20 Ирландия 84,406 Ирландия және Құрама Патшалық
21 Хоккайдо 78,073 Жапония
22 Сахалин 76,400 Ресей
23 Гаити 74,700 Гаити және Доминикан Республикасы
24 Банкс 70,028 Канада
25 Шри-Ланка 65,268 Шри-Ланка
26 Тасмания 60,637 Аустралия
27 Девон 55,247 Канада
28 Солтүстік арал, Жаңа Жер 48,904 Ресей
29 Отты Жер 47,992 Аргентина және Чили
30 Александр I Жері 43,200 Антарктида
31 Аксел-Хайберг 43,178 Канада
32 Мелвилл 42,149 Канада
33 Саутгемптон 41,214 Канада
34 Маражо 40,100 Бразилия
35 Шпицберген 39,044 Норвегия
36 Кюсю 36,555 Жапония
37 Жаңа Британия 36,514 Папуа — Жаңа Гвинея
38 Тайвань 35,801 ҚХР
39 Хайнан 33,572 ҚХР
40 Уэльс ханзадасының аралы 33,339 Канада
41 Оңтүстік арал, Жаңа Жер 33,275 Ресей
42 Ванкувер 31,285 Канада
43 Тимор 30,777 Тимор-Лесте және Индонезия

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007 жыл. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6