Дәулет белгісі
| «Дәулет белгісі» мемлекеттік өндірістік бірлестігі өзб. «Давлат белгиси» давлат ишлаб чиқариш бирлашмаси “Davlat belgisi” davlat ishlab chiqarish birlashmasi | |
 | |
| Түрі |
Мемлекеттік өндірістік бірлестік |
|---|---|
| Құрылды | |
| Орналасуы |
|
| Басты адамдары |
Сүлеймен Құдайқұлов (бас директоры) |
| Саласы |
Мемлекеттік белгілер мен марапаттарды, шақаларды, сәйкестендіру құжаттарын, бағалы және өнеркәсіптік қағаздарды өндіру |
| Сайты | |
Өзбекстан Республикасы Орталық банкі қарамағындағы «Дәулет белгісі» мемлекеттік өндірістік бірлестігі (өзб. «Давлат белгиси» давлат ишлаб чиқариш бирлашмаси; “Davlat belgisi” davlat ishlab chiqarish birlashmasi) — ақша белгілерін, мемлекеттік марапаттарды, сондай-ақ төлқұжаттарды және басқа да қорғау құжаттары мен қағаздарын шығаратын елдегі жалғыз кәсіпорын. Ташкент баспа фабрикасы, Ташкент қағаз фабрикасы және Ташкент ақша сарайы кіреді.
«Дәулет белгісі» атауының сөзбе-сөз аудармасы «Мемлекеттік белгі» (Мембелгі) дегенді білдіреді.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Кеңес заманында Мәскеудегі Мембелгі полиграфиялық фабрикасының жабдықтары мен мамандарының бір бөлігі Ташкентке көшірілді. Реттеу және іске қосудан кейін 1942 жылдың ақпан айында Ташкент полиграфиялық фабрикасы КСРО Қаржы халық комиссариатының қарамағындағы Гознак құрылымдық кәсіпорындарының бірі ретінде 1942 жылғы 25 тамыздағы № В-244 жұмыс істей бастады[1]. Фабрика 1944 жылдың ақпан айына дейін жұмыс істеп, бағалы қағаздар мен банкноттарды басып шығарды[2].
Өзбекстанда тәуелсіздік алғаннан кейін банкноттар мен қорғалған құжаттар мен қағаздарды шығару қажеттілігі туындады. 1992 жылы «Harrison and Sons Ltd» Ташкент полиграфиялық фабрикасын салып, жабдықтады.
1993 жылдың сәуір айында осы кәсіпорынның негізінде «Дәулет белгісі» өндірістік бірлестігі құрылды.
1994 жылғы ақша реформасы кезінде «Дәулет белгісінде» әрленімдер жасалып, сомалардың жаңа түрлерін басып шығарды. Сол жылы Luisenthal қағаз фабрикасы Ташкент қағаз фабрикасының құрылысын бастады. Фабрикадағы банкнот қағазын шығару 1995 жылы басталды[3].
Қызметі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бүгінгі таңда «Дәулет белгісі» – мемлекеттің өз өніміне деген қажеттілігін толық өтейтін заманауи жоғары технологиялық өндіріс. Кәсіпорынның техникалық жабдықталуы ең жоғары халықаралық стандарттар мен талаптарға сәйкес келеді. Кәсіпорын өнімдерінің қатарына жоғары деңгейде қорғалған бағалы қағаздар, төлқұжаттар, ақша белгілері, пошталық және акциздік маркалар, векселдер мен чектер жатады.
Ташкент қағаз фабрикасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ташкент қағаз фабрикасы 1995 жылы іске қосылды. Негізгі өнімдері - көрінетін және көрінбейтін талшықтары бар әртүрлі қауіпсіздік дәрежесіндегі қағаз, қорғау жіптері, оның ішінде «сүңгуір жіп» әсері бар, әртүрлі пішіндемедегі және күрделіліктегі су белгілері, соның ішінде өзіндік ательеде әзірленген сутаңбалары. Банкнот қағазын өндірудің бір ерекшелігі мақта талшығын пайдалану болып табылады, өйткені Өзбекстан әлемдегі ең ірі мақта өндіруші болып табылады. Фабрика өнімдері Ресей, Әзірбайжан, Қырғызстан, Грузия, Франция, Бангладеш, Камбоджа елдеріне экспортталады[4].
Сонымен қатар, қағаз фабрикасы жазу қағазы, түрлі-түсті қағаз және картон шығарады[5].
Ташкент ақша сарайы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ташкент ақша сарайы – «Дәулет белгісі» МӨБ құрылымдық кәсіпорындарының бірі.
Тарихи Ташкент ақша сарайлары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ташкент шұраты аумағындағы алғашқы мемлекеттік құрылымдар Шаштың алғашқы теңгелері б.з. III ғасырдың ортасына жатады, шақаларды біздің заманымыздың бірінші мыңжылдығында байқауға болады. Ташкент атауы алғаш рет XI ғасырдың басындағы шақаларда кездеседі[6].
XV ғасырдағы Темірлер дәуірінің және одан кейінгі XV ғасырдың соңы — XVI ғасырдың басындағы Шайбанилер дәуірінің Ташкент теңге сарайының белгісі бар көптеген мыс теңгелер бар, шақаларда Ташкент теңге сарайы (Ұлықбектің ақша реформасы заманынан бері мыс шақаларда теңге сарайының атауы көрсетілген) деп көрсетілген[7].
Ташкент теңге сарайы XVII—XVIII ғасырлардағы Аштархандар мемлекетінің бес теңге сарайының бірі болды, басқаларының қатарында Бұхара, Самарқан, Балх және Хисар көрсетілген. Соңғы Жәни Әбілғазы тұсында ақша соғу толығымен Бұхараға көшкенге дейін Ташкентте бірте-бірте қысқартылып отырды[8].
Қазіргі жағдайы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ташкент теңге сарайының бұйымдарына шақалар, оның ішінде бағалы металдардан жасалған естелік шақалар, мемлекеттік марапаттар, айырым белгілері, естелік белгілер және спорттық медалдар жатады.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Ұлы Отан соғысы кезіндегі Мембелгі. Мембелгі сайты. Басты дереккөзінен мұрағатталған 26 маусым 2015.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 25 маусым 2015.
- ↑ А.Трачук. Соғыс және Мембелгі.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Дәулет белгісі ӨзР ОБ сайтында. Басты дереккөзінен мұрағатталған 26 маусым 2015.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 25 маусым 2015.
- ↑ Дәулет белгісі компаниясының сайты. Басты дереккөзінен мұрағатталған 12 тамыз 2018.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 27 шілде 2019.
- ↑ Ташкент қағаз фабрикасы. ӨзР ОБ сайты. Басты дереккөзінен мұрағатталған 26 маусым 2015.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 26 маусым 2015.
- ↑ Ртвеладзе Э., Ртвеладзе Л. Ташкент - тарих жолдарымен.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Камышев А.М. Темір әулеті мен Шайбани әулетінің мыс теңгелерінің қорлары.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Давидович Е.А. 17-18 ғасырлардағы Орталық Азияның ақша істерінің тарихы..(қолжетпейтін сілтеме)