Муқарнас
,_Berlin.jpg)
Муқарнас (Араб.مقرنص; Парс. مقرنس) — сәндік доғаның бай безендірілген формасы түріндегі дәстүрлі ислам сәулетінің элементі.
Бұл сылаққа немесе ағашқа негізделген сәндік архитектуралық элемент, ол салыстырмалы призмаларды (бір-бірінің қасында) және бос немесе мыжылған сталактиттерге ұқсайтын суспензияларды құрайды. Олар әдетте күмбездермен немесе аркалармен қапталған.
Муқарнас Ислам сәулетінде маңызды рөл атқарады, өйткені оның күрделі формасы-Құдайдың жалпыға ортақ жаратылысының символдық көрінісі. Муқарнасының сәулеті күмбездермен, жартылай күмбезді кіреберістермен, айуандармен және апсидельмен ұсынылған.
Муқарнастардың екі негізгі түрі-Солтүстік Африка / Таяу Шығыс стилі, олар төмен қарай үшбұрышты шығыңқыдан тұрады және сегменттердің қабаттарынан тұратын иран стилі.[1]
Сөзінің шығу тегі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Муқарнас сөзінің шығу тегі біршама бұлыңғыр. Ол грек тіліннең «сәндік қалыптау» деген мағынаны білдіретін korōnis сөзінен шыққан деп есептеледі.[2]
Сондай-ақ, шығу тегі арабтың "қиын жұмыс"деген мағынаны білдіретін qarnasi сөзінен шыққан деген болжам бар.[3]
Испанияда Муқарнасты белгілеу үшін бірнеше атаулар бар: Мокарабе (mocárabe), Алмокарабе (almocárabe), Алмокарбе (almocarbe). Бұл көбінесе Реконкиста кезінде Пиреней түбегіндегі мұсылмандардың күшті мәдени ықпалына байланысты.
Сәулет
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Муқарнас әдетте күмбездердің, ілмелердің, карниздердің, беткейлердің, аркалардың және аркалардың төменгі бөлігіне қолданылады және мешіттің михрабында жиі кездеседі.[4] Олар толығымен сәндік болуы мүмкін немесе тірек құрылымы ретінде қызмет ете алады. Муқарнас күмбездерінің ең алғашқы формалары Қосөзенде табылған. негізінен құрылымдық болды. Муқарнас, XII ғасырдың басында кең таралған және сәндік болды. Муқарнастарды күмбезді доғалардың құрылымдық блоктарында кесуге немесе таза сәндік бет ретінде құрылымдық шатырға іліп қоюға болады.[5][6] Муқарнастардың ең ерекше түрі - бұл ұялы құрылым, көбінесе күрделі және өте күрделі фрактал. Жеке жасушалар альвеолалар деп аталады.
Муқарнастар қарапайым болып көрінетіннен сәулет, математика және өнердің керемет үйлесімдеріне дейін болуы мүмкін.
Жасау
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мукарнастарды кірпіштен, тастан, шыбықтан немесе ағаштан жасалған және плиткамен немесе гипспен қапталған. Мукарнастардың пішіні олар орналасқан аймаққа байланысты өзгереді.
Сирияда, Мысырда және Түркияда муқарнастарды тастан жасалады. Солтүстік Африкада олар әдетте гипс пен ағаштан, ал Иран мен Иракта муқарнас күмбезі гипс немесе керамикалық балшықпен қапталған кірпіштен салынған.[7]
Галерея
[өңдеу | қайнарын өңдеу]-
Салли Масджед-Э-Шах порты, Накш-Э-Джахан алаңы, Исфаһан. -
Чеһел Сотун сарайы (17 ғасыр), Исфаһан -
Танжир, Марокко -
Амбер-Форт, Үндістан -
-
Санк-Петербург собор мешітінің муқарнасы -
Гөр Әмір, Самарқан -
-
Айша бибі кесенесі, Жамбыл облысы -
-
-
Әл-Тәуаши мешеті, Алеппо -
Йыланлы мешіті, Түркия -
-
Марракеш, Марокко -
Муқарнастар жоғары және төмен қаратып
.jpg)
.jpg)
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ "Muqarnas | School of Islamic Geometric Design". Мұрағатталған 8 желтоқсанның 2018 жылы.
- ↑ Garofalo, Vincenza (2010). "A Methodology for Studying Muqarnas: The Extant Examples in Palermo". Muqarnas. 27: 357–406. doi:10.1163/22118993_02701014. JSTOR 25769702.
- ↑ Bloom, Jonathan M. (1988). "The Introduction of the Muqarnas into Egypt". Muqarnas. 5: 21–28. doi:10.2307/1523107. JSTOR 1523107.
- ↑ Curl, James Stevens (2006). A Dictionary of Architecture and Landscape Architecture(Paperback) (2nd ed.). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-860678-9.
- ↑ sharmiarchitect (2013-09-10). "Muqarnas - Mathematics in Islamic Architecture".
- ↑ Dan Owen (2014-01-16). "Muqarnas مقرنس Reconceived - A Brief Survey".
- ↑ Garofalo, Vincenza (2010). "A Methodology for Studying Muqarnas: The Extant Examples in Palermo". Muqarnas. 27: 357–406. doi:10.1163/22118993_02701014. JSTOR 25769702.