Қара теңіз: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш Kasymov Қара теңізі бетін Қара теңіз деген айдатқыш үстіне жылжытты
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
{{Теңіз
{{Теңіз
|Аты = Қара теңіз
|Атауы = Қара теңіз
|Төл атауы =
|Теңіз-суреті = Crimea Laspi Sunset.jpg|thumb
|Сурет = BlackSea-1.A2003105.1035.250m.jpg
|Сурет-тақырыбшасы = Кеш
|Сурет тақырыбы = Ғарыштан көрінісі
⚫
|Сурет-тереңдігі = Black Sea map.png
|Координаттары = 43.2969/34.0294
|Сурет-тереңдігіне-тақырыбша = Қара теңіз картасы
|CoordScale = 5000000
|Координаттары = {{Coord|44|N|35|E|type:waterbody_scale:8000000 |display=inline,title}}
|Ел =
|Бассейн-елдер =
|Теңіз-түрі =
|Мұхит =
⚫
|Ауданы = 422000
|Құятын-өзендер = [[Дунай]], [[Днепр]]
⚫
|Көлемі = 555000
|Шығатын-өзендер =
|Жағалау сызығының ұзындығы = 3400
⚫
|Ауданы = 436402 км²
⚫
|Тереңдігі = 2210
|Ұзындығы = 1148 км
⚫
|Орташа тереңдігі = 1240
|Ені= 615 км
|Бет-ауданы =
|Суды жинау ауданы = 2 млн аса
|Позициялық карта = Еуропа
|Орташа-тереңдігі =
|Ортаққордағы санаты = Black Sea
⚫
|Тереңдігі= 2211 м
⚫
|Көлемі= 547000 км³
|Жасы =
|Деңгейі =
}}
}}
'''Қара теңізі''' ({{lang-ru|Чёрное море}}, {{lang-tr|Kara deniz}}, {{lang-gr|Роntos Euxenos}}) — мейірбан теңіз, [[Атлант мұхиты]] алабына жататын теңіз. [[Кіші Азия]] мен [[Еуропа]] аралығында жатыр. Жағалауында [[Түркия]], [[Болгария]], [[Румыния]], [[Украина]], [[Ресей]], [[Грузия]] елдері орналасқан. Батысында [[Боспор бұғазы]] арқылы [[Мәрмәр теңізі]] мен, одан әрі [[Дарданелл бұғазы]] арқылы [[Эгей теңізі|Эгей]] және [[Жерорта теңізі|Жерорта]] т-дерімен, солт-нде [[Керч бұғазы]] арқылы [[Азов теңізі]] мен жалғасады. Ауданы 420,3 мың км². Ұзындығы 1148 км, ені 615 км, ең терең жері 2211 м. Жағасының ұзындығы 4074 км және аз тілімделген. Батысы мен солт. батысында жағасы жайпақ, кей жерінде жыралы. Шығысы мен солт. бөлігіндегі [[Қырым түбегі]]нің жағасыны таулы болып келеді. Ірі шығанақтары: Каркинит, Каламат, Днепр-Буг, Днестр. Аралдары (ірілері — [[Березань]], [[Змеиный]]) аз. Теңізге [[Дунай]], [[Днепр]], Оңт. Буг, Рионн, Чорох, т.б. өзендер құяды. Қ. т. палеогеннің аяғынан неоген мен антропогенге дейінгі аралықта қалыптасты. Қалыптасуының алғашқы сатысында [[Каспий теңізі]]мен біртұтас су айдыны болып, төмен плиоценнің аяғында Кауказ жотасының көтерілуінен екіге бөлінген. Қара теңіз құрлық ортасында жатқандықтан климаты континенттік. Ауаның қаңтардағы орташа температурасы: солтүстік-батысында -2.6- 3˚С, оңтүстігінде 6-9˚С, батысында -1.4˚С және солтүстігінде -25 -30˚С-қа жетеді. Жауын-шашынның орташа мөлш. 300 — 2500 мм. Тұзд. ашық бөлі-гінде 17,5 — 18,5%о, өзен-дер сағасы маңында 9 — 2%о, дейін азаяды. Суының шалқып-шегінуінен деңгейінің ауытқуы солт.-батысында 2 м-ге жетеді, Қырым жаға-сында 40 — 60 см. Өсімдік пен жануарлар дүниесі жылы әрі құрамында оттек мол судың беткі қабатында шоғырланған. Теңіз түбіндегі өсімдіктердің құрамында балдырлардың 258 түрі, 125 м тереңдіктегі қабатта фитопланктонның 284 түрі бар. Қара теңізде жануарлардың 1500-дей түрі тіршілік етеді, соның ішінде балықтың 180 түрі (қортпа, бекіре, шоқыр, хомса, тюлька, кефаль, камбала, устрица, скумбрия, т.б.), акула бар. Қ. т. жағалауындағы елдерді бір-біріме байланыстарын үлкен су жолының бірі.
'''Қара теңізі''' ({{lang-ru|Чёрное море}}, {{lang-tr|Kara deniz}}, {{lang-gr|Роntos Euxenos}}) — мейірбан теңіз, [[Атлант мұхиты]] алабына жататын теңіз. [[Кіші Азия]] мен [[Еуропа]] аралығында жатыр. Жағалауында [[Түркия]], [[Болгария]], [[Румыния]], [[Украина]], [[Ресей]], [[Грузия]] елдері орналасқан. Батысында [[Боспор бұғазы]] арқылы [[Мәрмәр теңізі]] мен, одан әрі [[Дарданелл бұғазы]] арқылы [[Эгей теңізі|Эгей]] және [[Жерорта теңізі|Жерорта]] т-дерімен, солт-нде [[Керч бұғазы]] арқылы [[Азов теңізі]] мен жалғасады. Ауданы 420,3 мың км². Ұзындығы 1148 км, ені 615 км, ең терең жері 2211 м. Жағасының ұзындығы 4074 км және аз тілімделген. Батысы мен солт. батысында жағасы жайпақ, кей жерінде жыралы. Шығысы мен солт. бөлігіндегі [[Қырым түбегі]]нің жағасыны таулы болып келеді. Ірі шығанақтары: Каркинит, Каламат, Днепр-Буг, Днестр. Аралдары (ірілері — [[Березань]], [[Змеиный]]) аз. Теңізге [[Дунай]], [[Днепр]], Оңт. Буг, Рионн, Чорох, т.б. өзендер құяды. Қ. т. палеогеннің аяғынан неоген мен антропогенге дейінгі аралықта қалыптасты. Қалыптасуының алғашқы сатысында [[Каспий теңізі]]мен біртұтас су айдыны болып, төмен плиоценнің аяғында Кауказ жотасының көтерілуінен екіге бөлінген. Қара теңіз құрлық ортасында жатқандықтан климаты континенттік. Ауаның қаңтардағы орташа температурасы: солтүстік-батысында -2.6- 3˚С, оңтүстігінде 6-9˚С, батысында -1.4˚С және солтүстігінде -25 -30˚С-қа жетеді. Жауын-шашынның орташа мөлш. 300 — 2500 мм. Тұзд. ашық бөлі-гінде 17,5 — 18,5%о, өзен-дер сағасы маңында 9 — 2%о, дейін азаяды. Суының шалқып-шегінуінен деңгейінің ауытқуы солт.-батысында 2 м-ге жетеді, Қырым жаға-сында 40 — 60 см. Өсімдік пен жануарлар дүниесі жылы әрі құрамында оттек мол судың беткі қабатында шоғырланған. Теңіз түбіндегі өсімдіктердің құрамында балдырлардың 258 түрі, 125 м тереңдіктегі қабатта фитопланктонның 284 түрі бар. Қара теңізде жануарлардың 1500-дей түрі тіршілік етеді, соның ішінде балықтың 180 түрі (қортпа, бекіре, шоқыр, хомса, тюлька, кефаль, камбала, устрица, скумбрия, т.б.), акула бар. Қ. т. жағалауындағы елдерді бір-біріме байланыстарын үлкен су жолының бірі.
[[Сурет: Sudak vlasenko.jpg|нобай|Судак бухтасы]]
[[Сурет: Sudak vlasenko.jpg|нобай|Судак бухтасы]]

== Ірі порттары ==
== Ірі порттары ==
Трабзон, Сино, Самсун ([[Түркия]]), Бургас, Варна ([[Болгария]]), Констанца ([[Румыния]]), Одесса, Ильичевск, Николаев, Севастополь, Керчь ([[Украина]]), Новороссийск, Туапсе ([[Ресей]]), Поти, Батиму ([[Грузия]]). Теңіз жағалауы рекреациялық мақсатқа пайдаланылады.
Трабзон, Сино, Самсун ([[Түркия]]), Бургас, Варна ([[Болгария]]), Констанца ([[Румыния]]), Одесса, Ильичевск, Николаев, Севастополь, Керчь ([[Украина]]), Новороссийск, Туапсе ([[Ресей]]), Поти, Батиму ([[Грузия]]). Теңіз жағалауы рекреациялық мақсатқа пайдаланылады.
30-жол: 28-жол:
[[Сурет:Black-Sea-NASA.jpg|thumb|right|250px|Қара теңіз сипаттамасы]]
[[Сурет:Black-Sea-NASA.jpg|thumb|right|250px|Қара теңіз сипаттамасы]]


== Тағы қараңыз ==
{{stub:Теңіздер}}
{{Қара теңіз}}
{{Қара теңіз}}


15:53, 2018 ж. қазанның 1 кезіндегі нұсқа

Қара теңіз
Ғарыштан көрінісі
Ғарыштан көрінісі
Сипаттамасы
Ауданы422 000 км²
Көлемі555 000 км³
Жағалау сызығының ұзындығы3400 км
Тереңдігі2210 м
Орташа тереңдігі1240 м
Суды жинау ауданы2 млн аса км²
Орналасуы
43°17′49″ с. е. 34°01′46″ ш. б. / 43.2969° с. е. 34.0294° ш. б. / 43.2969; 34.0294 (G) (O) (Я)Координаттар: 43°17′49″ с. е. 34°01′46″ ш. б. / 43.2969° с. е. 34.0294° ш. б. / 43.2969; 34.0294 (G) (O) (Я)
Қара теңіз (Еуропа)
Қара теңіз
Қара теңіз Ортаққорда

Қара теңізі (орыс. Чёрное море, түр. Kara deniz, грек. Роntos Euxenos) — мейірбан теңіз, Атлант мұхиты алабына жататын теңіз. Кіші Азия мен Еуропа аралығында жатыр. Жағалауында Түркия, Болгария, Румыния, Украина, Ресей, Грузия елдері орналасқан. Батысында Боспор бұғазы арқылы Мәрмәр теңізі мен, одан әрі Дарданелл бұғазы арқылы Эгей және Жерорта т-дерімен, солт-нде Керч бұғазы арқылы Азов теңізі мен жалғасады. Ауданы 420,3 мың км². Ұзындығы 1148 км, ені 615 км, ең терең жері 2211 м. Жағасының ұзындығы 4074 км және аз тілімделген. Батысы мен солт. батысында жағасы жайпақ, кей жерінде жыралы. Шығысы мен солт. бөлігіндегі Қырым түбегінің жағасыны таулы болып келеді. Ірі шығанақтары: Каркинит, Каламат, Днепр-Буг, Днестр. Аралдары (ірілері — Березань, Змеиный) аз. Теңізге Дунай, Днепр, Оңт. Буг, Рионн, Чорох, т.б. өзендер құяды. Қ. т. палеогеннің аяғынан неоген мен антропогенге дейінгі аралықта қалыптасты. Қалыптасуының алғашқы сатысында Каспий теңізімен біртұтас су айдыны болып, төмен плиоценнің аяғында Кауказ жотасының көтерілуінен екіге бөлінген. Қара теңіз құрлық ортасында жатқандықтан климаты континенттік. Ауаның қаңтардағы орташа температурасы: солтүстік-батысында -2.6- 3˚С, оңтүстігінде 6-9˚С, батысында -1.4˚С және солтүстігінде -25 -30˚С-қа жетеді. Жауын-шашынның орташа мөлш. 300 — 2500 мм. Тұзд. ашық бөлі-гінде 17,5 — 18,5%о, өзен-дер сағасы маңында 9 — 2%о, дейін азаяды. Суының шалқып-шегінуінен деңгейінің ауытқуы солт.-батысында 2 м-ге жетеді, Қырым жаға-сында 40 — 60 см. Өсімдік пен жануарлар дүниесі жылы әрі құрамында оттек мол судың беткі қабатында шоғырланған. Теңіз түбіндегі өсімдіктердің құрамында балдырлардың 258 түрі, 125 м тереңдіктегі қабатта фитопланктонның 284 түрі бар. Қара теңізде жануарлардың 1500-дей түрі тіршілік етеді, соның ішінде балықтың 180 түрі (қортпа, бекіре, шоқыр, хомса, тюлька, кефаль, камбала, устрица, скумбрия, т.б.), акула бар. Қ. т. жағалауындағы елдерді бір-біріме байланыстарын үлкен су жолының бірі.

Судак бухтасы

Ірі порттары

Трабзон, Сино, Самсун (Түркия), Бургас, Варна (Болгария), Констанца (Румыния), Одесса, Ильичевск, Николаев, Севастополь, Керчь (Украина), Новороссийск, Туапсе (Ресей), Поти, Батиму (Грузия). Теңіз жағалауы рекреациялық мақсатқа пайдаланылады.

Iрі курорттары

Варна, Одесса, Еупатория, Ялта, Сочи, Гагра, Сухуми, Батуми, т.б.

Қара теңіз сипаттамасы

Үлгі:Қара теңіз

«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Қара_теңіз&oldid=2644185» бетінен алынған