Кикапу (халық)
| Кикапу | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
500 - 4 400 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі наным-сенімдер |
Кикапу — Мексика мен АҚШ-тағы Алгонкин тобындағы үнді халқы. Олар Коауила штатының солтүстігінде және Оклахома мен Канзас штаттарының резервацияларында тұрады. Саны 500-ден 4,4 мың адамға дейін (2008, бағалау)
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Кикапу тілінде сөйлейді. Испан тілі де кең таралған, ал ағылшын тілінде жартылай сөйлейді.[1]
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі наным-сенімдер.[2]
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Олар бастапқыда қазіргі Висконсин штатында тұрды. 18 ғасырда Солтүстік Американың отарлануына байланысты Миссури өзеніне қоныс аударды, 19 ғасырда тайпаның бір бөлігі үндіс территориясына (қазіргі Оклахома) көшті. 1850 жылы Мексика үкіметімен Мексика шекаралық жерлерін Команчтардан қорғау туралы келісім бойынша Липандар Рио-Гранде өзенінің оңтүстігіндегі аумақты алды. 19 ғасырдың аяғында резервация құрылды.[3]
Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Олар қолмен атқарылатын егіншілікпен (жүгері, бұршақ, асқабақ), аңшылықпен, терушілікпен және балық аулаумен айналысты. Кикапулар ХІХ-ғасырдың ортасында жылқы саудасында делдал ретінде қызмет етті. Дәстүрлі қолөнер – былғары, ағаш (мал, ер-тұрман, қасық, бесік), күміс өңдеу, туристерге сату үшін садақ пен жебе жасау, тоқыма станоктарында тоқу, сабан мен өсімдік талшықтарынан (кілемше, кілемше, кілемше) тоқу. АҚШ-та фермерлік кәсіп дамыды.[4]
Тұрмыс салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Отбасы үлкен және кіші, неке патрилокалды, содан кейін неолокалды, полигиния белгілі. Қауымдастықты мұрагерлік жолмен көсем мен ақсақалдар кеңесі басқарады. Ауылдың ақ және қара (бұрынғы экзогамиялық фратриялар) салттық бөлінуі сақталған. Төрт салттық қоғам бар
Елді мекендері ретсіз орналасады және 60-тан астам үйді қамтиды. Дәстүрлі қысқы тұрғын үй – 2 тіреуіш тірегі бар, сабан төсеніштермен жабылған сопақша күмбезді вигвам, жазғы тұрғын үй – сырықтардан, қамыстан және сабаннан жасалған, сырықтарда шатыры және бекітілген ас үйі бар кішірек вигвам.
Әйелдер ұзын жеңді көйлек және ұзын белдемше, мокасиндер, сабан қалпақ киіп, моншақтар, сырғалар, сақиналар, кулондар тағады. Ерлер мексикалық киім киеді. Салт-дәстүрлер кезінде дәстүрлі белдік, мокасиндер, қауырсындардан жасалған бас киім, ленталармен кестеленген тігістерде ұзын жиектері бар түрлі-түсті мақта күртеше.[5]