Вольфганг Пауль
| Вольфганг Пауль | |
| нем. Wolfgang Paul | |
| Сурет:Wolfgang Paul.jpg | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні |
7 желтоқсан 1993 (80 жас) |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Марапаттары | |
Вольфганг Пауль (нем. Wolfgang Paul; 10 тамыз 1913, Лоренцкирх, Германия империясы — 7 желтоқсан 1993, Бонн, Германия) — неміс физигі, физика бойынша 1989 жылғы Нобель сыйлығының иегері (сыйлықтың жартысы Ханс Демельтпен бірге) «жалғыз иондарды шектеу әдісін жасағаны үшін» алды. Жүлденің екінші жартысы Норман Рамзейге «жеке тербелмелі өрістер әдісін ойлап тапқаны және оны сутегі мазерінде және басқа атомдық сағаттарда пайдаланғаны үшін» берілді.
Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1939 жылы Берлинде кандидаттық диссертациясын қорғағаннан кейін Пауль Геттингенде екінші диссертациясын қорғады және 1944 жылдан 1952 жылға дейін профессор болып жұмыс істеді. 1952 жылы Бонн университетіне ауысып, 1981 жылға дейін физика институтының профессоры және директоры болып жұмыс істеді.
1964 жылдан 1967 жылға дейін Пауль ЦЕРН-де физика бөлімінің директоры болды, ал 1970 жылдан 1973 жылға дейін — Гамбургтегі DESY үдеткішінің директорлар кеңесінің төрағасы болды. 1979 жылы Пауль Александр фон Гумбольдт қорының президенті болып сайланды және бұл қызметті 10 жыл бойы атқарды.
Лизелотта Паульға (қыз күнінде Хирше) бірінші некеде оның төрт баласы болды — Ютта, Регина, Штефан және Лоренц. 1979 жылдан бастап Пауль ортағасырлық әдебиеттің доценті Дорис Вальх-Паульға үйленді. Паульдің ұлы Стефан Пауль Мюнхен техникалық университетінде тәжірибелік физика кафедрасының меңгерушісі, тағы бір ұлы Лоренц Пауль Вупперталь университетінің физика профессоры.
Жетістіктер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Вольфганг Пауль бөлшектер физикасы саласындағы пионер болып саналады. Оның жұмысы атомдық және молекулалық физика, масс-спектроскопия, изотоптарды бөлу, заттағы электрондардың шашырауы, радиобиология, дозиметрия және электронды сәулелік медициналық терапия салаларын қамтиды. 1953 жылы Пауль масс-спектроскопиялық өлшеулерде қолдану үшін төрт полюсті массалық сүзгіні (Пауль массфильтрі) жасады.
Марапаттары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1989 жылы Паульға физика бойынша Нобель сыйлығы берілді.
Басқа марапаттарға мыналар жатады: Упсала, Ахен, Познань, Салоники және Кентербери университеттерінің құрметті докторлық дәрежелері. Павел Pour le Mérite орденінің вице-канцлері болды. Ол сондай-ақ Прагадағы Ғылым академиясының алтын медалін және Жаңа Оңтүстік Уэльс университетінің Дирак медалін алды. Павел Германия Федеративтік Республикасының «Ерен еңбегі үшін» орденін алды (жұлдызшасы бар үлкен крест). Пауль неміс физикалық қоғамының Роберт Поль сыйлығын алды.
Неміс масс-спектроскопиялық қоғамының сыйлығына (Вольфганг Пауль атындағы ғылыми-зерттеу сыйлығы) Вольфганг Пауль аты берілген, сонымен қатар Александр фон Гумбольдт қоры мен Федералдық білім және зерттеулер министрлігі беретін Германиядағы ғылым тарихында ең үлкен сыйлықтардың бірі Вольфганг Пауль атымен аталған. Бонн университетіндегі үлкен дәрісхана Паульдің есімімен аталады.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Нобель комитетінің сайтынан ақпарат (ағыл.)
- В. Пауль. «Зарядталған және бейтарап бөлшектерге арналған электромагниттік тұзақтар». Нобель дәрісі // Физика ғылымдарының жетістіктері, 160 том, 12 шығарылым, 109 бет (1990)
- Өмірбаяны (Бонн университеті) (нем.)
- Шежіре, өмірбаян және өмірбаян Мұрағат көшірмесі (нем.)
| ||||||||||
- Алфавит бойынша тұлғалар
- Алфавит бойынша ғалымдар
- Файл сілтемесі бұзылған беттер
- 10 тамызда туғандар
- 1913 жылы туғандар
- Саксонияда туғандар
- 7 желтоқсанда қайтыс болғандар
- 1993 жылы қайтыс болғандар
- Боннда қайтыс болғандар
- Алфавит бойынша Нобель сыйлығының иегерлері
- Физикадан Нобель сыйлығының иегерлері
- Геттинген университеті оқытушылары
- Геттинген ғылым академиясының мүшелері
- Гейдельберг ғылым академиясының мүшелері
- XX ғасыр биологтары
- XX ғасыр физиктері
- Германия физиктері
- Физиктер