Мазмұнға өту

Қазақстан премьер-министрі

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі

Қазақстан елтаңбасы

Лауазымды иеленуші
Олжас Бектенов
6 ақпан 2024 жылдан бері
Ресми резиденциясы

Үкімет Үйі, Астана, Қазақстан

Лауазым пайда болды

10 желтоқсан 1991

Алғашқысы

Сергей Терещенко

Сайты

primeminister.kz

Бұл мақала келесі топтама бөлігі:
Қазақстан Республикасының
саяси жүйесі
П: Қазақстан порталы

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі — Қазақстан үкімет басшысы. Премьер-министр өкілеттіктерінің қатарына атқарушы органдардың жүйесін басқару және олардың қызметіне басшылық жасау кіреді.[1] Премьер-министр өзінің бүкіл қызметінде президенттің алдында жауапты, ал Конституцияда көзделген жағдайларда Парламенттің алдында жауапты.

Тарихы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Премьер-министр лауазымы 1990 жылы 20 қарашада қабылданған Заңға сәйкес Министрлер Кеңесі Төрағасы лауазымының орнына енгізілді.

Қазақ КСР-нің премьер-министрі қызметін алғаш Ұзақбай Қараманов атқарған болса, Қазақ КСР-нің соңғы премьер-министрі және тәуелсіз Қазақстанның алғашқы премьер-министрі Сергей Терещенко болды.

Өкілеттіктері

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Премьер-Министр үкімет қызметін ұйымдастырып, оған басшылық жасайды және оның жұмысы үшін дербес жауап береді, үкімет қаулыларына қол қояды, үкімет қызметінің негізгі бағыттары жөнінде және оның аса маңызды барлық шешімдері жөнінде президентке баяндап отырады және үкімет қызметін ұйымдастыруға және басшылық жасауға байланысты басқа да қызметтерді атқарады.

Үкімет мүшелері өз құзыреті шегінде шешімдер қабылдауда дербестікке ие, әрі өздеріне бағынысты мемлекеттік органдардың жұмысы үшін Қазақстан премьер-министрінің алдында жеке-дара жауап береді. Премьер-министр Республиканың бүкіл аумағында міндетті күші бар өкімдер шығара алады.

Үкімет жаңадан сайланған Қазақстан Республикасы Президентінің алдында өз өкілеттігін доғарады. Республиканың Премьер-Министрі жаңадан сайланған Парламент Мәжілісінің алдында Үкіметке сенім туралы мәселе қояды. Мәжіліс сенім білдірген жағдайда, егер Республика Президенті өзгеше шешім қабылдамаса, Үкімет өз міндеттерін атқаруды жалғастыра береді.

Парламент Мәжілісі немесе Парламент Үкіметке сенімсіздік білдірген жағдайда Үкімет орнынан түсетіні туралы Республика Президентіне мәлімдейді.

Орнынан түсуді қабылдау немесе қабылдамау туралы мәселені Республиканың Президенті он күн мерзімде қарайды.

Республиканың Президенті өз бастамасы бойынша Үкіметтің өкілеттігін тоқтату туралы шешім қабылдауға және оның кез келген мүшесін қызметтен босатуға хақылы. Премьер-Министрді қызметінен босату бүкіл Үкіметтің өкілеттігі тоқтатылғанын білдіреді.

Қазақстан үкімет басшыларының тізімі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Төменде Қазақстанның 1917 жылдан бергі үкімет басшыларының тізімі берілген.

Алаш автономиясы (1917–1920)

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
№ Суреті Аты-жөні
(Өмір сүрген жылдары) 		Қызметі Партиясы Руы
1 Әлихан Бөкейханов
(1866–1937) 		13 желтоқсан
1917 		5 наурыз
1920 		Алаш Төре

Кеңестік Қазақстан (1919–1991)

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
№ Суреті Аты-жөні
(Өмір сүрген жылдары) 		Қызметі Партиясы Қосымша
ақпарат
Қырғыз өлкесі (1919–1920)
Революциялық комитеттің төрағасы
1 Станислав Пестковский
(1882–1937) 		шілде
1919 		қазан
1921 		РСДЖП Ұлты — поляк
2 Виктор Радус-Зенькович
(1877–1967) 		15 қыркүйек
1920 		4 қазан
1920 		РСДЖП Ұлты — поляк
Қырғыз Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы (1920–1925)
Халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы
1 Виктор Радус-Зенькович
(1877–1967) 		12 қазан
1920 		қазан
1921 		РСДЖП Ұлты — поляк
2 Мұхамед-Хафиз Мырзағалиев
(1887–1938) 		қазан
1921 		қыркүйек
1922 		РКП(б) Жетіру, Кердері
3 Сәкен Сейфуллин
(1894–1938) 		қыркүйек
1922 		қазан
1924 		РКП(б) Арғын, Қуандық
4 Сәкен Сейфуллин
(1895–1937) 		қазан
1924 		19 ақпан
1925 		РКП(б) Арғын, Қуандық
Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы (1925–1936)
Халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы
1 Сәкен Сейфуллин
(1895–1937) 		19 ақпан
1925 		мамыр
1928 		РКП(б) Арғын, Қуандық
2 Ораз Исаев
(1899–1938) 		мамыр
1928 		5 желтоқсан
1936 		БК(б)П Байұлы, Байбақты, Қынық, Байжиен
Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы (1936–1991)
Халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы
1 Ораз Исаев
(1899–1938) 		5 желтоқсан
1936 		қыркүйек
1937 		БК(б)П Байұлы, Байбақты, Қынық, Байжиен
2 Ыбрайым Тәжиев
(1904–1960) 		қыркүйек
1937 		17 шілде
1938 		БК(б)П Қоңырат
3 Нұртас Оңдасынов
(1904–1989) 		17 шілде
1938 		15 наурыз
1946 		БК(б)П Қоңырат, Жетімдер руы
Министрлер Кеңесінің төрағасы
1 Нұртас Оңдасынов
(1904–1989) 		15 наурыз
1946 		24 наурыз
1954 		БК(б)П Қоңырат, Жетімдер руы
2 Елубай Тайбеков
(1901–1991) 		24 наурыз
1954 		31 наурыз
1955 		КОКП Арғын, Қуандық, Темеш
3 Дінмұхамед Қонаев
(1912–1993) 		31 наурыз
1955 		20 қаңтар
1960 		КОКП Ысты, Ойық
4 Жұмабек Тәшенов
(1915–1986) 		20 қаңтар
1960 		6 қаңтар
1961 		КОКП Арғын, Қуандық, Қареке
5 Сәлкен Дәуленов
(1907–1984) 		6 қаңтар
1961 		13 қыркүйек
1962 		КОКП Әлімұлы, Кете, Қара кете
6 Мәсімхан Бейсебаев
(1908–1987) 		13 қыркүйек
1962 		26 желтоқсан
1962 		КОКП Дулат, Ботпай, Қоралас
(3) Дінмұхамед Қонаев
(1912–1993) 		26 желтоқсан
1962 		7 желтоқсан
1964 		КОКП Ысты, Ойық
(6) Мәсімхан Бейсебаев
(1908–1987) 		7 желтоқсан
1964 		31 наурыз
1970 		КОКП Дулат, Ботпай, Қоралас
7 Бәйкен Әшімов
(1917–2010) 		31 наурыз
1970 		22 наурыз
1984 		КОКП Арғын, Атығай, Құдайберді
8 Нұрсұлтан Назарбаев
(1940 туған) 		22 наурыз
1984 		27 шілде
1989 		КОКП Шапырашты, Есқожа
8 Ұзақбай Қараманов
(1937–2017) 		27 шілде
1989 		20 қараша
1990 		КОКП Әлімұлы, Шекті
Премьер-министр
1 Ұзақбай Қараманов
(1937–2017) 		20 қараша
1990 		14 қазан
1991 		КОКП Әлімұлы, Шекті
2 Сергей Терещенко
(1951–2023) 		16 қазан
1991 		10 желтоқсан
1991 		КОКП Ұлты — украин

Қазақстан Республикасы (1991–)

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Премьер-министрлер

     Премьер-министр міндетін атқарушы

№ Суреті Аты-жөні
(Өмір сүрген жылдары) 		Қызметі Партиясы Президенті Үкіметі Руы
1 Сергей Терещенко
(1951–2023) 		10 желтоқсан
1991 		11 қазан
1994 		Партиясыз Нұрсұлтан Назарбаев
(1991–2019) 		Терещенко Ұлты — украин
2 Әкежан Қажыгелдин
(1952 туған) 		12 қазан
1994 		10 қазан
1997 		Халық бірлігі Қажыгелдин Уақ, Шоға
3 Нұрлан Балғымбаев
(1947–2015) 		10 қазан
1997 		1 қазан
1999 		Халық бірлігі Балғымбаев Байұлы, Ысық
4 Қасым-Жомарт Тоқаев
(1953 туған) 		12 қазан
1999 		28 қаңтар
2002 		Нұр Отан Тоқаев Жалайыр, Күшік
5 Иманғали Тасмағамбетов
(1956 туған) 		28 қаңтар
2002 		11 маусым
2003 		Нұр Отан Тасмағамбетов Байұлы, Жаппас
6 Даниал Ахметов
(1954 туған) 		13 маусым
2003 		8 қаңтар
2007 		Нұр Отан Даниал Ахметов Арғын, Қанжығалы
7 Кәрім Мәсімов
(1965 туған) 		10 қаңтар
2007 		24 қыркүйек
2012 		Нұр Отан I Мәсімов Ұлты — ұйғыр[2]
8 Серік Ахметов
(1958 туған) 		24 қыркүйек
2012 		2 сәуір
2014 		Нұр Отан Серік Ахметов Арғын, Қуандық
(7) Кәрім Мәсімов
(1965 туған) 		2 сәуір
2014 		8 қыркүйек
2016 		Нұр Отан II Мәсімов Ұлты — ұйғыр[2]
– Бақытжан Сағынтаев
(1963 туған) 		8 қыркүйек
2016 		9 қыркүйек
2016 		Нұр Отан – Ошақты
9 9 қыркүйек
2016 		21 ақпан
2019 		Сағынтаев
– Асқар Мамин
(1965 туған) 		21 ақпан
2019 		25 ақпан
2019 		Нұр Отан – Арғын, Қанжығалы
10 25 ақпан
2019 		5 қаңтар
2022 		I Мамин
Қасым-Жомарт Тоқаев
(2019–) 		II Мамин
– Әлихан Смайылов
(1972 туған) 		5 қаңтар
2022 		11 қаңтар
2022 		Аманат – Қаңлы, Қара қаңлы
11 11 қаңтар
2022 		5 ақпан
2024 		I Смайылов
II Смайылов
– Роман Скляр
(1971 туған) 		5 ақпан
2024 		6 ақпан
2024 		Аманат – Ұлты — украин[3][4]
12 Олжас Бектенов
(1980 туған) 		6 ақпан
2024 		— белгісіз Бектенов белгісіз

Тағы қараңыз

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. ↑ ҚРК, 5 тарау Мұрағатталған 21 шілденің 2011 жылы.
  2. ↑ a b Риклтон, Крис Назарбаевтың сенімді серігі қалай "Иудаға" айналды? Кәрім Мәсімовтің хикаясы  (қаз.). Азаттық радиосы (28 сәуір 2023). Тексерілді, 15 ақпан 2024.
  3. ↑ Скляр Роман Васильевич  (орыс.). YEDILOV ONLINE. Тексерілді, 15 ақпан 2024.
  4. ↑ Вайскопф, Анатолий В Казахстане новый премьер. Кто он и что при нем изменится?  (орыс.). Неміс толқыны (6 февраля 2024). Тексерілді, 15 ақпан 2024.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Қазақстан_премьер-министрі&oldid=3376521» бетінен алынған