Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов
| Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов | |||||||||
.jpg) Тасмағамбетов 2023 жылы | |||||||||
| Лауазымы | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| 1 қаңтар 2023 жылдан бастап | |||||||||
| Ізашары | Станислав Зась | ||||||||
| |||||||||
| 3 ақпан 2017 — 18 желтоқсан 2019 | |||||||||
| Ізашары | Марат Тәжин | ||||||||
| Ізбасары | Ермек Көшербаев | ||||||||
| |||||||||
| 22 қазан 2014 — 13 қыркүйек 2016 | |||||||||
| Премьер-Министр | Кәрім Мәсімов | ||||||||
| Ізашары | Серік Ахметов | ||||||||
| Ізбасары | Сәкен Жасұзақов | ||||||||
| |||||||||
| 4 сәуір 2008 — 22 қазан 2014 | |||||||||
| Ізашары | Асқар Мамин | ||||||||
| Ізбасары | Әділбек Жақсыбеков | ||||||||
| |||||||||
| 9 желтоқсан 2004 — 4 сәуір 2008 | |||||||||
| Ізашары | Виктор Храпунов | ||||||||
| Ізбасары | Ахметжан Есімов | ||||||||
| |||||||||
| 10 наурыз 2004 — 9 желтоқсан 2004 | |||||||||
| Президент | Нұрсұлтан Назарбаев | ||||||||
| Ізашары | Нұртай Әбіқаев | ||||||||
| Ізбасары | Әділбек Жақсыбеков | ||||||||
| |||||||||
| 28 қаңтар 2002 — 11 маусым 2003 | |||||||||
| Ізашары | Қасым-Жомарт Тоқаев | ||||||||
| Ізбасары | Даниал Ахметов | ||||||||
| |||||||||
| ақпан 1999 — желтоқсан 2000 | |||||||||
| Ізашары | Равиль Шырдабаев | ||||||||
| Ізбасары | Серікбек Дәукеев | ||||||||
| |||||||||
| наурыз 1997 — қазан 1997 | |||||||||
| Премьер-Министр | Әкежан Қажыгелдин | ||||||||
| Ізашары | Білім министрі ретінде Мұрат Жұрынов, Мәдениет министрі ретінде Талғат Мамашев | ||||||||
| Ізбасары | Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрі ретінде Қырымбек Көшербаев | ||||||||
| |||||||||
| 1989 жыл — 1991 жыл | |||||||||
| Ізашары | Серғазы Қондыбаев | ||||||||
| Ізбасары | лауазым жойылды | ||||||||
| Өмірбаяны | |||||||||
| Партиясы | «Аманат» | ||||||||
| Дүниеге келуі | 9 желтоқсан 1956 (68 жас) Гурьев облысы, Махамбет ауданы, Новобогат ауылы | ||||||||
| Әкесі | Тасмағамбетов Нұрғали (1926—1997) | ||||||||
| Анасы | Қоқанова Ділдә Матайқызы (1930–2019) | ||||||||
| Жұбайы | Бекқұлова Клара Дауымқызы (1957 ж.т.) | ||||||||
| Балалары | қыздары: Әсел (1979–), София (1983–); ұлы: Нұрсұлтан (1994–) | ||||||||
| Марапаттары |
Конфессиялды марапаттар:
| ||||||||
| Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов Ортаққорда | |||||||||
өңдеу  |
|||||||||
.svg)
.svg)
;_Flag_of_Kazakhstan_(1991%E2%80%931992).svg)
Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов (9 желтоқсан 1956, Гурьев облысы, Махамбет ауданы, Новобогат ауылы) — Қазақстанның ірі мемлекет және қоғам қайраткері, дипломат, 2023 жылдан бастап ҰҚШҰ Бас хатшысы. Философия ғылымдарының кандидаты, саясаттану ғылымдарының докторы.
Иманғали Тасмағамбетов 2002–2003 жылдары Қазақстан премьер-министрі, 2004—2008 жылдары Алматы әкімі, 2008—2014 жылдары Астана әкімі, 2014–2016 жылдары Қазақстан Қорғаныс министрі, ал 2017–2019 жылдары Қазақстан Республикасының Ресей Федерациясындағы төтенше және өкілетті елшісі болған.
Өмірбаяны
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1956 жылы 9 желтоқсан күні Гурьев облысы, Махамбет ауданы, Новобогат ауылында дүниеге келген. Кіші жүздің Жаппас руынан шыққан[1].
1979 жылы А. С. Пушкин атындағы Орал педагогикалық институтының география мен биология пәндерінің мұғалімі мамандығы бойынша дипломын алды.
1990 жылы «Дүниетану аспектілерінің экологиялык проблемасы» тақырыбы бойынша диссертациясын қорғап, философия ғылымдарының кандидаты атағына ие болды. 7 жылдан кейін ол «Транзиттік саяси жүйелеріндегі әлеуметтік саясат» ғылыми зерттеу жұмысын таңдап, саясаттану ғылымдарының докторы болып атанды.
1981 жылдан 1991 жылға дейін КОКП мүшесі, 1990—1991 жылдары Қазақстан компартиясының ОК Политбюро мүшесі болды. Қазақстан Жоғарғы Кеңесінің XII шақырылымының депутаты болып сайланды.
Еңбегі мен саяси өмірбаяны сол кездегі жалғыз жастар саяси ұйымы — Қазақстанның Ленин коммунистік жастар одағындағы (ЛКЖО) басшылық қызметімен байланысты. 1979 жылдан Махамбет ауданындағы ЛКЖО ұйымдастыру бөлімінің меңгерушісі, Гурьев ЛКЖО қалалық комитетінің және облыстық комитетінің бірінші хатшысы, 1989 жылдан 1991 жылы жастар одағы таратылған кезге дейін ЛКЖО Орталық комитетінің бірінші хатшысы болды.
1991 жылы Иманғали Тасмағамбетов Қазақстан Республикасының Жастар ісі жөніндегі мемлекеттік комитетін басқарды. 1993 жылы Қазақстан Республикасы президентінің көмекшісі болып тағайындалды.
Кейін Қазақстан Үкіметінің құрамында жұмыс істеді: 1995—1997 жылдары Премьер-министрдің орынбасары болып, 1997 жылы вице-премьерлік қызметімен қатар Білім және мәдениет министрлігіне жетекшілік етті.
Одан кейінгі уақытта Қазақстан Президентінің Әкімшілігінде лауазымды қызметтер атқарды: 1997—1999 жылдары Президент Әкімшілігі басшысының орынбасары және Президент Әкімшілігінің Ұйымдастыру-бақылау бөлімінің меңгерушісі, 1999 жылы бірнеше ай бойы Қазақстан Президентінің бірінші көмекшісі болды.
1999—2000 жылдары өзінің туған жерінде Атырау облысының әкімі болып қызмет етті.
2000 жылғы желтоқсан айында Үкіметке оралып, Премьер-министрдің орынбасары лауазымын алды. 2002 жылғы 28 қаңтарда отставкаға кеткен Тоқаевтың орнына Премьер-министр болып тағайындалды. 2003 жылғы 11 маусымда Президент Тасмағамбетовтің Жер кодексінің төңірегіндегі дауға байланысты отставкаға берген өтінішін қабылдап, 13 маусым күні Мемлекеттік хатшы қызметіне тағайындады.
2004 жылы наурыздан желтоқсанға дейін бірнеше ай Қазақстан Президентінің Әкімшілігін басқарды.
2004 жылдан 2008 жылға дейін 1,5 млн тұрғыны бар Қазақстанның ең ірі қаласы Алматының әкімі қызметін атқарып келді.
2008 жылы 4 сәуірде Қазақстанның елордасы Астана қаласының әкімі болып тағайындалды.
2014 жылғы 22 қазаннан Қазақстанның Қорғаныс министрі, 2016 жылғы 13 қыркүйектен Қазақстан Премьер-министрінің орынбасары лауазымдарын атқарды.
2017 жылғы 3 ақпанда Президент Назарбаевтың Жарлығымен Қазақстан Республикасының Ресей Федерациясындағы Елшісі қызметіне жіберілді. 2019 жылғы 18 желтоқсанда Мемлекет басшысы Тоқаевтың Жарлығымен зейнеткерлік жасқа толуына байланысты қызметінен босатылды.[2]
2021 жылғы маусымда Тасмағамбетов ресейлік «КамАЗ» автомобиль корпорациясының тәуелсіз директоры болып сайланды.[3]
2022 жылғы 18 мамырда Тасмағамбетов Қазақстан гольф федерациясының президенті болып сайланды.[4] Ол федерацияны 2023 жылғы 2 сәуірге дейін басқарды.[5]
2022 жылғы 23 қарашада Арменияның премьер-министрі Никол Пашинян Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымының (ҰҚШҰ) Бас хатшысы қызметіне Иманғали Тасмағамбетов тағайындалғанын мәлімдеді.[6] 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап ҰҚШҰ Бас хатшысы ретінде жұмысына кірісті.[7]
ҚР Қауіпсіздік Кеңесінің мүшесі, «Мәдени мұра» атты Мемлекеттік бағдарламаның қоғамдық кеңесінің төрағасы, ЮНЕСКО ісі жөніндегі ҚР Ұлттық комиссясының төрағасы, Қазақстан Республикасының оқпен ату Федерациясының құрметті президенті, академик А.Х. Марғұлан атындағы Халықаралық қор басқармасының төрағасы.
Тасмағамбетов Моңғолияға, Батыс Қазақстанға және Ресей Федерациясының Астрахан облысына (Каспий: мұнай және мәдениет) және т.б. жерлерге Халықаралық мәдениеттанушылық экспедициялар ұйымдастырған. Соның нәтижесінде 2000 жылы Моңғолиядан Қазақстанға ежелгі түбегейлі Күл-тегін тас хатының көшірмесі орнатылды. Қазақ мәдениеті мен тарихының мұраларын жаңғыртып, көпшілікке жеткізуге тағы басқа көп жұмыс атқарған қайраткер.[8]
Оншақты кітаптардың және көптеген ғылыми еңбектердің авторы. Мәдениеттану, мемлекеттік басқару, әлеуметтік-экономикалық өркендеу проблемалары және саясаттануға байланысты мақалалардың авторы.
Марапаттары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- «Парасат» ордені (1998)
- «Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев» ордені (2004)
- Орыс Православиелік Шіркеуінің «Мәскеулік Даниил қасиетті патшасы» ордені
- Ресей Федерациясының «Дружба народов» орденімен және көптеген алқалармен марапатталған.
Отбасы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Әкесі — Тасмағамбетов Нұрғали (1926—1997). Анасы — Қоқанова Ділдә Матайқызы (1930—2019).
Үйленген, жұбайы — Бекқұлова Клара Дауымқызы (1957 ж.т.), мұғалім.[9]
Үлкен қызы — Әсел (1979 ж.т.), заңгер, «Сәби» қайырымдылық қорының президенті.
Кенже қызы — София (1983 ж.т.), суретші.
Ұлы — Нұрсұлтан (1994 ж.т.).
Бауыры — Құрманғали (1959 ж.т.), мамандығы бойынша мұғалім, экономист, 2019 жылдан бастап Атырау облыстық мемлекеттік кірістер департаменті басшысының орынбасары.[10]
Апасы — Нұрсұлу (1950—2024), педиатр, бұрынғы Оңтүстік Қазақстан облыстық денсаулық сақтау департаменті бастығы. Екінші апасы — Ғалия (1952—2022).
Қарындасы — Рысты (1964 ж.т.), «Ембімұнайгаз» АҚ бас директорының экономика және қаржы жөніндегі орынбасары.
Жиен немерелері — Дінмұхаммед (2000 ж.т.), Нұреддин (2005 ж.т.), Сирин (2013 ж.т.), Иман (2016 ж.т.).
Күйеу баласы, үлкен қызы Әселдің жұбайы — белгілі кәсіпкер, «Fincraft Group» холдингінің президенті Кеңес Рақышев. «Forbes Kazakhstan» журналы кәсіпкердің 2025 жылғы байлығын 435 млн доллар көлемінде бағалаған.[11]
Шығармашылығы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]И. Тасмағамбетов өзі айтқандай: «Мен ырымшыл емеспін, бірақ атеист те емеспін». Қазақстан тарихы, этнографиясы, археология мәселелеріне терең көңіл бөліп, Орталық Азия халықтарының қолтаңба өнерінің заттарын жинаумен айналысады. Саяси қайраткер мұраты — Мұстафа Шоқай, Франсуа Миттеран.
- Ат жалындағы өркениет
- Құлыптас
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ titus.kz/print.php?id=1512
- ↑ АНЫҚТАМА. Тасмағамбетов Иманғали Нұрғалиұлы
- ↑ Экс-премьер Казахстана вошел в совет директоров КамАЗа
- ↑ Тасмагамбетов стал главой Казахстанской федерации гольфа
- ↑ Казахстанская федерация гольфа избрала нового президента
- ↑ Иманғали Тасмағамбетов ҰҚШҰ-ның Бас хатшысы болып тағайындалды
- ↑ Қазақстан тізгінін ұстаған "ресейлік НАТО" құру алдында тұр ма
- ↑ Өнегелі өмір иелері Мұрағатталған 19 қаңтардың 2011 жылы.
- ↑ Қазақстан Республикасында кімнің кім екені. Екі томдық анықтамалық. Алматы, 2011 жыл. ISBN 978-601-278-473-2
- ↑ Курмангали Тасмагамбетов назначен на новую должность
- ↑ Кенес Ракишев
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
.svg)
.svg)
- 9 желтоқсанда туғандар
- 1956 жылы туғандар
- Алфавит бойынша тұлғалар
- Махамбет ауданында туғандар
- Қазақстан Республикасының тұңғыш президенті Нұрсұлтан Назарбаев орденінің иегерлері
- 2 дәрежелі Барыс орденінің иегерлері
- Парасат орденінің иегерлері
- Астанаға 10 жыл медалінің иегерлері
- Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалінің иегерлері
- Достық орденінің (Ресей) иегерлері
- Қазақстан мемлекеттік сыйлығының иегерлері
- Қазақстан философтары
- Қазақстан премьер-министрлері
- Қазақстан мемлекеттік хатшылары
- Қазақстан мемлекет қайраткерлері
- Алматы әкімдері
- Астана әкімдері
- Атырау облысының әкімдері
- Қазақстан қорғаныс министрлері
- Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 12-шақырылымының депутаттары
- Саяси ғылымдар докторлары
- II дәрежелі мәртебелі Саровтық Серафим орденінің иегерлері
- Қазақстан ЛКЖО ОК бірінші хатшылары
- Қазақстан білім министрлері
- Қазақстан мәдениет министрлері
- Орыс православ шіркеуінің әулие әділ князь Мәскеулік Даниил орденінің иегерлері
- Нұр Отан саяси кеңесінің мүшелері
- Қазақстанның Ресейдегі елшілері
- Қазақстан Президенті Әкімшілігінің басшылары