III Мұстафа

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

III Мұстафа
осман. مصطفى ثالث‎ — Mustafâ-i sâlis
Мүміндер әмірі
Екі киелі қаланың қызметкері
III Мұстафа
Лауазымы
Ту
Ту
Османлы мемлекетінің 26-шы сұлтаны
Ислам халифатының 91-ші халифі
30 қазан 1757 — 21 қаңтар 1774
(Лақап аты Алғашқы жаңартпашы III Мұстафа)
Ізашары III Осман
Ізбасары I Әбділхамит
Өмірбаяны
Діні Ислам
Дүниеге келуі 28 қаңтар 1717 (1717-01-28)
Константинополь, Османлы мемлекеті
Қайтыс болуы 21 қаңтар 1774 (1774-01-21) (56 жас)
Константинополь, Османлы мемлекеті
Жерленді III Мұстафа мазары, Ыстамбұл
Династия Османлы әулеті
Әкесі III Ахмет
Анасы Әмина Михришаһ сұлтан
Жұбайы Әунүлхаят сұлтан
Михришаһ сұлтан
Рыфат сұлтан
Айша Әділшаһ сұлтан
Фехми сұлтан
Бинназ сұлтан
Балалары Ұлдары:
III Сәлім
Мехмет шаһзада
Қыздары:
Шаһ сұлтан
Үлкен Фатима сұлтан
Бейхан сұлтан
Кіші Фатима сұлтан
Қолтаңбасы Қолтаңбасы
III Мұстафа Ортаққорда

III Мұстафа (осман. مصطفى ثالث‎ — Mustafâ-i sâlis; 28 қаңтар 171721 қаңтар 1774) — Османлы мемлекетінің 26-шы сұлтаны, Ислам халифатының 91-ші халифі.

Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]

III Мұстафа суреті. Левни

III Мұстафа 1717 жылы османлы елордасы Константинопольде османлы сұлтаны III Ахмет шаңырағында дүниеге келді.

Сұлтан өте белсенді әрі көреген билеуші болды. Ол еуропалық державалардан артта қалмас үшін Османлы әскерін және мемлекетттік құрылымды жаңартқысы келді. Алайда оның тұсында елдің жалпы ыдырауы тоқтатылмады. Әскерді жетілдіру әрекеттері жалпы ыдырауды тоқтатуға жетіспеді. Кертартпа көзқарастары бар жаңа шеріктер мен дінбасылар кедергісінің кесірінен кез келген жаңартпа жүзеге аспады. Жаяу әскер мен зеңбіректерді жаңарту үшін сұлтанға еуропалық кеңесшілер қажет болды. Сонымен қатар III Мұстафа Математика, теңізде жүзу өнері және ғылым академиясын ашуға бұйрық берді.

Соғыс ісі жағынан еуропалықтардан артта қалғанын түсінген III Мұстафа кез келген қақтығыстан алшақтанды. Алайда Ресейдің Польшадағы шапқыншылығы және де француз мәмілегерлігі сұлтанды Ресейге соғыс ашуға мәжбүрлетті. Бұл соғыс үлкен жеңіліспен аяқталды.

Ажалы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1774 жылдың 21 қаңтарында сұлтан қайтыс болды. Мәйіті III Мұстафа мазарында жерленді.

Садрағзамдары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Есімі Қызмет атқарған мерзімі Уақыты
166 Қожа Мехмет Рағып паша 30 қазан 17578 сәуір 1763 5 жыл 6 ай
167 Теукі Хамза Хамит паша 11 сәуір 176329 қыркүйек 1763 5 ай
168 Шорлылы Көсе Бахир Мұстафа паша 29 қыркүйек 176330 наурыз 1765 1 жыл 6 ай
169 Мүхсінзада Мехмет паша 30 наурыз 17657 тамыз 1768 3 жыл 5 ай
170 Силахдар Махир Хамза паша 7 тамыз 176820 қазан 1768 2 ай
171 Жалықзада Мехмет Әмин паша қазан 176812 тамыз 1769 10 ай
172 Молдован Әли паша 12 тамыз 176912 желтоқсан 1769 4 ай
173 Иваззада Халил паша 13 желтоқсан 176925 желтоқсан 1770 1 жыл 12 күн
174 Силахдар Мехмет паша 25 желтоқсан 177011 желтоқсан 1771 11 ай 16 күн
175 Мүхсінзада Мехмет паша 11 желтоқсан 17706 тамыз 1773 2 жыл 8 ай
176 Ізетті Мехмет паша 11 тамыз 177321 қаңтар 1774 5 ай
Ұлы Османлы Мемлекетінің сұлтандары
Ізашары
III Осман
III Мұстафа
30 қазан 175721 қаңтар 1774
Ізбасары
I Әбділхамит
I Осман · Орхан · I Мұрат · I Баязит · Сұлтанаралық · I Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Баязит · I Сәлім · I Сүлеймен · II Сәлім · III Мұрат · III Мехмет · I Ахмет · I Мұстафа · II Осман · I Мұстафа · IV Мұрат · Ибраһим · IV Мехмет · II Сүлеймен · II Ахмет · II Мұстафа · III Ахмет · I Махмұт · III Осман · III Мұстафа · I Әбділхамит · III Сәлім · IV Мұстафа · II Махмұт · I Әбділмәжит · Әбділғазиз · V Мұрат · II Әбділхамит ·
V Мехмет · VI Мехмет · II Әбділмәжит (соңғы халиф)
Әулет · Шежіре · Санат