IV Мұстафа

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

IV Мұстафа
осман. مصطفى رابع‎ — Mustafâ-i râbi'
Мүміндер әмірі
Екі киелі қаланың қызметкері
IV Мұстафа
Лауазымы
Ту
Ту
Османлы мемлекетінің 29-шы сұлтаны
Ислам халифатының 94-ші халифі
29 мамыр 1807 — 28 шілде 1808
(Лақап аты Телі IV Мұстафа)
Ізашары III Сәлім
Ізбасары II Махмұт
Өмірбаяны
Діні Ислам
Дүниеге келуі 8 қыркүйек 1779 (1779-09-08)
Константинополь, Османлы мемлекеті
Қайтыс болуы 16 қараша 1808 (1808-11-16) (29 жас)
Константинополь, Османлы мемлекеті
Жерленді I Әбділхамит мазары, Ыстамбұл
Династия Османлы әулеті
Әкесі I Әбділхамит
Анасы Нүкхетседа сұлтан
Жұбайы Шәукінұр сұлтан
Ділпәзір сұлтан
Сеяре сұлтан
Пәйдікіл сұлтан
Балалары Есма сұлтан
Қолтаңбасы Қолтаңбасы
IV Мұстафа Ортаққорда

IV Мұстафа (осман. مصطفى رابع‎ — Mustafâ-i râbi'; 8 қыркүйек 177916 қараша 1808) — Османлы мемлекетінің 29-шы сұлтаны, Ислам халифатының 94-ші халифі.

Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Тақта отырған Телі IV Мұстафа

IV Мұстафа 1779 жылы османлы елордасы Константиниеде османлы сұлтаны I Әбділхамит шаңырағында дүниеге келді.

Ағасы III Сәлім тақтан тайдырылған соң, IV Мұстафа бұрынғы сұлтанның жаңартпаларын, соның ішінде "Низами Джедид" атты әскери жаңартулар жиынтығын жойды және көтерілісшілердің басшысы Қабақшы Мұстафа пашаны садрағзам етіп тағайындады.

Ресейліктерге қарсы соғыс өз жалғасын тапты. Шанаққала бұғазындағы оқшаулауды бұзу әрекетін жасаған Османлы флоты Афон теңіз шайқасында Ресей флотынан жеңілді. 1807 жылдың тамызында бітім шарт жасалды. Бітім шартқа сәйкес Ресей Молдова және Валахия елдерін жаулауды жалғастыруға рұқсат алды.

1808 жылы Әлемдар Мұстафа паша өзіне адал жауынгерлермен Константинопольге жорық жасап, III Сәлімді қайтадан таққа отырғызуға ниеттенді. IV Мұстафа жақтаушылары Әлемдар Мұстафа пашаға күшті қарсылық таныта алмады. Шайқас кезінде IV Мұстафа өз ағасы III Сәлімді және өз інісі Махмұт шаһзаданы (келешектегі II Махмұт) өлім жазасына кесуді бұйырды. Алайда соңғысын баскесерлер таба алмады. Топқапы сарайына басып кірген Әлемдар Мұстафа паша IV Мұстафаны қамап, III Сәлімді құтқаруға үлгермегендіктен, Махмұт шаһзаданы тауып алып, оны таққа отырғызды.

Ажалы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1808 жылдың 16 қарашасында IV Мұстафаны таққа қайтадан отырғызуға ниеттенген жаңа шеріктер II Махмұтқа қарсы көтеріліс жасады. Бірақ II Махмұт сол кезде IV Мұстафаны өлім жазасына кесуді үлгерді.

Садрағзамдары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Есімі Қызмет атқарған мерзімі Уақыты
194 Ибраһим Хильми паша 29 мамыр 18073 маусым 1807 4 күн
195 Шелеби Мұстафа паша 3 маусым 180728 шілде 1808 1 жыл 1 ай
Ұлы Османлы Мемлекетінің сұлтандары
Ізашары
III Сәлім
IV Мұстафа
29 мамыр 180728 шілде 1808
Ізбасары
II Махмұт
I Осман · Орхан · I Мұрат · I Баязит · Сұлтанаралық · I Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Баязит · I Сәлім · I Сүлеймен · II Сәлім · III Мұрат · III Мехмет · I Ахмет · I Мұстафа · II Осман · I Мұстафа · IV Мұрат · Ибраһим · IV Мехмет · II Сүлеймен · II Ахмет · II Мұстафа · III Ахмет · I Махмұт · III Осман · III Мұстафа · I Әбділхамит · III Сәлім · IV Мұстафа · II Махмұт · I Әбділмәжит · Әбділғазиз · V Мұрат · II Әбділхамит ·
V Мехмет · VI Мехмет · II Әбділмәжит (соңғы халиф)
Әулет · Шежіре · Санат