Ақсу ауданы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Қазақстан ауданы
Ақсу ауданы
Әкімшілігі
Облысы

Жетісу облысы

Аудан орталығы

Жансүгіров

Ауылдық округтер саны

17

Ауыл саны

49

Әкімі

Берік Тынышбайұлы Тынышбаев

Аудан әкімдігінің мекенжайы

Жансүгіров ауылы, Желтоқсан көшесі, №5д

Тарихы мен географиясы
Координаттары

45°23′19″ с. е. 79°30′08″ ш. б. / 45.38861° с. е. 79.50222° ш. б. / 45.38861; 79.50222 (G) (O) (Я)Координаттар: 45°23′19″ с. е. 79°30′08″ ш. б. / 45.38861° с. е. 79.50222° ш. б. / 45.38861; 79.50222 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1930

Жер аумағы

12,6 мың км²

Уақыт белдеуі

UTC+5:00

Тұрғындары
Тұрғыны

37 294[1] адам (2023)

Ұлттық құрамы

қазақтар (95,95%), орыстар (2,86%), татарлар (0,42%), шешендер (0,17%), ұйғырлар (0,12%), немістер (0,1%), басқалары (0,38%)[2]

Сандық идентификаторлары
Пошта индексі

040100-040124[3]

Автомобиль коды

19

Ақсу ауданының әкімдігі

Облыс картасындағы Ақсу ауданы

Ақсу ауданы Жетісу облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан әкімшілік бөлініс. Аудан орталығы – Жансүгіров ауылы.

Географиялық орны, жер бедері мен су жүйесі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ақсу ауданы Балқаш–Алакөл ойысы мен Жетісу Алатауы аралығын алып жатыр. Солтүстігінде Сарқан ауданымен, шығысында Алакөл ауданымен, батысында Қаратал ауданымен, оңтүстігінде Ескелді ауданымен және Қытай аумағымен шектеседі. Жерінің оңтүстік-шығысын Жетісу Алатауының Қоңыртау, Қайрақкөл, Желдіқарағай, Ешкіөлмес таулары, солтүстік, солтүстік-шығыс және батыс бөлігінде Тораңғықұм, Кемерқұм, Сымбатқұм, Күшікжал және Жалқұм құмды алқаптары алып жатыр. Ақсу өзенінің салалары мен тармақтары ауданның біршама жерін кесіп өтеді. Ірі өзендері: Бүйен, Бұрхан, Сарқан, Қарасу, Қапал, Қызылағаш.

Климаты қатаң континенттік. Қысы суық. Қаңтар айының орташа температурасы –10 – 15°С, шілдеде 20 – 23°С. Жылдық жауын-шашынның орташа мөлшері жазық жерлерде 150 – 250 мм, таулы аймақтарда 400 – 600 мм. Топырағының басым бөлігі шөлейттік сұр топырақ. Тау етектері мен тау аңғарларында қоңыр топырақ қалыптасқан. Өзен аңғарлары мен жайылмаларда шалғынды-далалы топырақ басым. Құмды алқаптарда сор, сортаң кездеседі.

Өсімдігі мен жануарлар дүниесі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Даласында жусан, ебелек, изен, қияқ, т.б. өсімдіктер өседі. Аудан аумағында «Лепсі» қорықшасы (33,0 мың га) орналасқан. Аңдардан қасқыр, түлкі, қоян, борсық, қабан, ондатр; құстардан үйрек, қаз, тырна, т.б. мекендейді. Кен байлықтарынан Ілдерсай барит кені, Арасан гранит және мәрмәр кен орындары бар. Ауданның ауыл шаруашылығына пайдаланатын жерінің ауданы 1,17 млн. га, оның ішінде жыртылуға жарамды жері 56,6 мың га, жайылымы 1,03 млн. га, шабындығы 55,2 мың га (2006). Ақсу ауданы аумағында Матай, Молалы, Алажиде темір жол стансалары орналасқан. Аудан жері арқылы Алматы – Өскемен мемлекеттік маңызы бар автомобиль жолы өтеді.

1939 1959 1970 1979 1989[4] 1999 2009[5] 2021
 27697 23539 63367 35687 36690 45004 38839 37473

Тұрғындар саны – 39675 (2019).

Әкімшілік бөлінісі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Аудандағы 49 елді мекен 17 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)[6]
Ауылдық округтері 2009 2021 2021 2009-ға пайызбен Ерлер 2009 Ерлер 2021 2021 2009-ға пайызбен Әйелдер 2009 Әйелдер 2021 2021 2009-ға пайызбен
Ақсу ауылдық округі 2302 1959 85,1 1230 1019 82,8 1072 940 87,7
Арасан ауылдық округі 1963 1439 73,3 981 740 75,4 982 699 71,2
Барлыбек Сырттанов ауылдық округі 1576 1403 89 789 693 87,8 787 710 90,2
Егінсу ауылдық округі 598 611 102,2 318 303 95,3 280 308 110
Есеболат ауылдық округі 1793 1543 86,1 912 789 86,5 881 754 85,6
Жансүгіров ауылдық округі 9774 11421 116,9 4739 5739 121,1 5035 5682 112,9
Жаңалық ауылдық округі 900 744 82,7 462 383 82,9 438 361 82,4
Көшкентал ауылдық округі 1096 1125 102,6 567 571 100,7 529 554 104,7
Қапал ауылдық округі 3869 3727 96,3 1938 1880 97 1931 1847 95,6
Қаракөз ауылдық округі 939 951 101,3 473 485 102,5 466 466 100
Қарасу ауылдық округі 1316 1377 104,6 685 712 103,9 631 665 105,4
Қарашілік ауылдық округі 2147 1964 91,5 1095 1052 96,1 1052 912 86,7
Қызылағаш ауылдық округі 2699 2991 110,8 1386 1544 111,4 1313 1447 110,2
Матай ауылдық округі 4347 3330 76,6 2166 1685 77,8 2181 1645 75,4
Молалы ауылдық округі 659 518 78,6 345 264 76,5 314 254 80,9
Ойтоған ауылдық округі 915 961 105 487 498 102,3 428 463 108,2
Суықсай ауылдық округі 1946 1409 72,4 1031 739 71,7 915 670 73,2
ЖАЛПЫ САНЫ 38839 37473 96,5 19604 19096 97,4 19235 18377 95,5

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]