Кербұлақ ауданы

Қазақстан ауданы
Кербұлақ ауданы
Елтаңбасы
Әкімшілігі
Облысы	Жетісу облысы
Аудан орталығы	Сарыөзек
Ауылдық округтер саны	15
Ауыл саны	63
Әкімі	Қанат Болатұлы Есболатов
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Сарыөзек ауылы, Момышұлы көшесі, №10
Тарихы мен географиясы
Координаттары	44°21′50″ с. е. 77°58′22″ ш. б.44.36389° с. е. 77.97278° ш. б. / 44.36389; 77.97278
Құрылған уақыты	1973
Жер аумағы	11,5 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	44 600 адам (2023)
Ұлттық құрамы	қазақтар (89,18%), орыстар (8,2%), шешендер (1,47%), татарлар (0,34%), ұйғырлар (0,2%), басқалары (0,61%)
Сандық идентификаторлары
Пошта индексі	041100-041121
Автомобиль коды	19
Кербұлақ ауданының әкімдігі

Кербұлақ ауданы — Жетісу облысында орналасқан әкімшілік бөлініс. Аудан орталығы – Сарыөзек ауылы.

Географиялық орны

Аудан солтүстігінде Көксу, Ескелді аудандарымен, шығысында Панфилов ауданымен, солтүстік-шығысында Қытаймен, батысында Алматы облысының Балқаш, Талғар аудандарымен және Қонаев қаласымен, оңтүстігінде Іле өзені арқылы Еңбекшіқазақ ауданымен шектеседі.

Тарихы

Аудан 1973 жылы ұйымдастырылған. 1997 жылға дейін Талдықорған облысы аумағында болып келген. Бұрынғы Гвардия және Кербұлақ аудандары негізінде 1997 жылы қайта құрылып, қазіргі атымен аталады.

Жер бедері

Кербұлақ ауданының шығыс, солтүстік-шығыс бөлігі таулы. Жетісу (Жоңғар) Алатауын екіге бөліп тұрған Көксу депрессиясы мен тауаралық ойыста орналасқан. Ауданның биік таулы бөлігі Қоянтау, Алтынемел, Тоқсанбай жоталарынан тұрады. Оңтүстік, оңтүстік-шығысында Шолақтау, Сарышыбын, Дегерес, Қотырқайың, Матай, оңтүстік-батысы мен батысында аласа келген Малайсары жотасы орналасқан. Ауданның ең биік жері Жетісу Алатауының оңтүстік сілемі саналатын Тоқсанбай жотасында (4062 м). Қиыр оңтүстігі мен оңтүстік-батысы жазық (Іле ойысы) келген. Батысында Мойынқұм жатыр.

Қазба байлықтары

Жер қойнауынан алтын, күміс (Арқарлы, Бетбастау, Игілік, Керімбек кен орындары), цеолит, шунгит (Шанханай, Көксу кен орындары), алунит (ашудас алынатын минерал), қорғасын, мырыш, мыс кен орындары, одан басқа әктас, мәрмәр, габбро-диабаз, қиыршықтас кендері барланған. Майтөбе кен орнынан цеолит өндіріледі.

Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі

Ауданның климаты тым континенттік. Қаңтар айының жылдық орташа температурасы –10 – 15°С. Қыстың кейбір күндерінде ауа температурасы –37°С-қа дейін төмендейді. Шілденің жылдық орташа температурасы 22 – 24°С; оңтүстік-батыстағы жазық өңірлерде кейбір жылдары температура 38 – 40°С-қа дейін көтеріледі. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері ауданның батысындағы жазық өңірлерінде 150 – 200 мм-ден шығыс, солтүстік-шығысында 650 – 800 мм-ге дейін жетеді. Басты өзендері: Іле, Быжы, Көктал, Қаратал, Көксу. Шағын өзендері: Қызылжар, Майтөбе, Сарыбұлақ, Жартас, Шолақ, Тайшақ, Қоянкөз, т.б. Іле өзенінде Қапшағай су қоймасы салынған. Тау бөктерлері мен тауаралық ойыстарда таудың қара, күңгірт қоңыр, қызғылт қоңыр, жазық өңірінде ашық қоңыр, қоңыр, сұр, сортаңды сұр топырағы қалыптасқан. Мойынқұмда құмды топырақ таралған. Өсімдіктерден жазық өңірде жусан, көкпек, жыңғыл, сексеуіл, боз, бетеге, теріскен, изен, т.б. астық тұқымдас шөптесіндер өскен. Тау аңғарлары мен бөктерінде шайқурай, бидайық, бүлдірген, тобылғы, арша, итмұрын, долана, жабайы алма ағашы, самырсын, шырша, альпі шалғыны өседі. Жануарлардан қасқыр, түлкі, жабайы шошқа, қоян, борсық, суыр, сарышұнақ, биік таулы өңірде қоңыр аю, марал, арқар; құстардан бүркіт, ителгі, құр, кекілік, дуадақ тіршілік етеді. Ауданда аумағы 42,6 мың га Алтынемел ұлттық-табиғи саябағы орналасқан. Онда Барсакелмес қорығынан көшіріліп әкелінген құландар мекендейді. Ауданның шығысындағы Жоғарғы Көксу мемлекеттік қорықшасын марал және таутеке мекендейді.

Ауыл шаруашылығы

Ауыл шаруашылығының жарамды жерлерінің жалпы аумағы (2008), 1,116 млн. га, оның ішінде егістік жерлері 142,4 мың га, көп жылдық егістіктер 0,2 мың га, шабындығы 19,8 мың га, жайылымдар 751,1 мың га, бақшалар 0,4 мың га-ны құрайды. Алтынемел жотасының солтүстік баурайында, еліміздің көрнекті ғалымы, саяхатшы Ш.Уәлихановтың өмірінің соңғы жылдары өткен Шанханай ауылы жанындағы Көшентоған қонысында ғалымға орнатылған ескерткіш-бейіт және мұражай орналасқан. Аудан жерімен Алматы – Семей автомобиль жолы және Түрксіб темір жолы өтеді.

Халқы

1979	1999	2009	2021
39307	▲53522	▼47992	▼45336

Аудан халқының саны 48 860 адам (2019), ұлттық құрамы: қазақтар (88,80%), орыстар (8,47%), ұйғырлар (0,17%), татарлар (0,38%), шешендер (1,47%), немістер (0,12%), украиндар (0,09%), басқалары (0,50%).

Әкімшілік бөлінісі

Аудандағы 63 елді мекен 15 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)

Ауылдық округтері	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Алтынемел ауылдық округі	2132	▼1796	84,2	1063	▼929	87,4	1069	▼867	81,1
Басши ауылдық округі	2980	▼2614	87,7	1551	▼1362	87,8	1429	▼1252	87,6
Жайнақ батыр ауылдық округі	3156	▼2542	80,5	1588	▼1318	83	1568	▼1224	78,1
Жоламан ауылдық округі	2171	▼1682	77,5	1114	▼890	79,9	1057	▼792	74,9
Көксу ауылдық округі	2130	▼1589	74,6	1053	▼812	77,1	1077	▼777	72,1
Қарашоқы ауылдық округі	2194	▲2233	101,8	1114	▲1138	102,2	1080	▲1095	101,4
Қаспан ауылдық округі	1742	▼1724	99	905	▲924	102,1	837	▼800	95,6
Қоғалы ауылдық округі	5145	▼4418	85,9	2518	▼2288	90,9	2627	▼2130	81,1
Қызылжар ауылдық округі	1958	▼1723	88	1010	▼865	85,6	948	▼858	90,5
Сарыбастау ауылдық округі	1740	▼1565	89,9	846	▼796	94,1	894	▼769	86
Сарыбұлақ ауылдық округі	1827	▼1536	84,1	911	▼804	88,3	916	▼732	79,9
Сарыөзек ауылдық округі	12486	▲15419	123,5	6081	▲7898	129,9	6405	▲7521	117,4
Талдыбұлақ ауылдық округі	2136	▼1847	86,5	1097	▼908	82,8	1039	▼939	90,4
Шанханай ауылдық округі	4036	▼3003	74,4	1997	▼1523	76,3	2039	▼1480	72,6
Шұбар ауылдық округі	2159	▼1645	76,2	1055	▼849	80,5	1104	▼796	72,1
ЖАЛПЫ САНЫ	47992	▼45336	94,5	23903	▼23304	97,5	24089	▼22032	91,5