Ақтоғай ауданы (Павлодар облысы)

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Қазақстан ауданы
Ақтоғай ауданы
Елтаңбасы
Елтаңбасы
Әкімшілігі
Облысы

Павлодар облысы

Аудан орталығы

Ақтоғай ауылы

Ауылдық округтер саны

7

Ауыл саны

31

Әкімі

Қаршыға Зәлмұханұлы Арынов

Аудан әкімдігінің мекенжайы

Ақтоғай ауылы, Абай көшесі, №75

Тарихы мен географиясы
Координаттары

52°42′00″ с. е. 75°28′48″ ш. б. / 52.70000° с. е. 75.48000° ш. б. / 52.70000; 75.48000 (G) (O) (Я)Координаттар: 52°42′00″ с. е. 75°28′48″ ш. б. / 52.70000° с. е. 75.48000° ш. б. / 52.70000; 75.48000 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1938 жыл

Жер аумағы

9,8 мың км²

Уақыт белдеуі

UTC+5:00

Тұрғындары
Тұрғыны

12 858[1] адам (2023)

Ұлттық құрамы

қазақтар (76,37 %)
орыстар (13,11 %)
украиндар (4,31 %)
немістер (2,14 %)
беларустар (1,03 %)
татарлар (0,67 %)
басқалар (2,37%)[2]

Сандық идентификаторлары
Пошта индексі

140200-140212

Автомобиль коды

14

Ақтоғай ауданының әкімдігі

Қазақстан картасындағы Ақтоғай ауданы

 Басқа мағыналар үшін Ақтоғай ауданы деген бетті қараңыз.

Ақтоғай ауданыПавлодар облысының солтүстік-батысында орналасқан аудан. Ауданның әкімшілік орталығы – Ақтоғай ауылы облыс орталығынан солтүстік-батысқа қарай 116 км жерде, Ертіс өзенінің сол жағасында орналасқан. Негізі жер ауып келген шаруалардың құнды жерлерді игеруімен байланысты 1907 жылы қаланған.

Ауыл шаруашылық алабының аумағы соның ішінде егістік жерлер – 36,4 мың га, шабындық жерлер – 34,1 мың га, жайылымдар – 594,1 мың га, тыңайған жерлер – 246,0 мың га, бау-бақшалар – 0,45 мың га, көпжылдық өсімдіктер – 0,05.

Физикалық-географиялық сипаттамасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Географиялық жағдайы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ауданы 9,8 мың км². Солтүстігінде Ертіс ауданымен, оңтүстігінде — Ақсу және Екібастұз қалаларының ауылдық аймақтарымен, батысында — Ақмола облысының Ерейментау және Солтүстік Қазақстан облысының Уәлиханов аудандарымен, шығысында — Тереңкөл және Павлодар аудандарымен шектеседі.

Климаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Климаты қатал континентальды. Қаңтар айындағы орташа температура −17°-18°С, шілде айында— +20°+21°С. Атмосфералық жауын-шашынның жылдық мөлшері — 250-300 мм.

Жер бедері және гидрография[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Аумақтың жер бедері— жазық (Ертіс жазығы). Жер қойнауындағы табиғи құрылыс материалдары зерттелінген. Аудан аумағында Ертіс, Сілеті (өзен), Шідерті өзендері, Жаалулы, Тобылғысор, Тайқоңыр, Сасықсор және т.б. көлдері өтеді. Топырағы қою қызғылт. Тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде аудан аумағының көп бөлігі жыртылған.

Флора және фауна[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дәнді, бетегелі, қылқан селеу өседі. Қасқыр, түлкі, қоян, қарсақ, борсық, суыр, аламандар мекен етеді.

Халқы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1939 1959 1970 1979 1989[3] 1999 2009[4] 2021
 17131 25687 37642 30725 29308 21056 15114 13169

Этникалық құрамы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ұлттық құрамы (2012 жылдың 1 қаңтарына)

Санның серпінділігі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1999 жылы халық саны — 21,0 мың адамды, 2012 жылы — 14,0 мың адамды құрады. Халықтың орташа тығыздығы 1999 жылы 1 км² 2,15 адамнан, ал 2012 жылы 1,43 адамнан келді.

Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1938 жылы Куйбышев ауданы ретінде құрылған. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 1963 жылы 2 қаңтардағы Президиумы Жарғысымен Краснокутск ауылы орталығы бар Краснокутск ауданы болып өзгертілді. Қазақстанның Жоғарғы Кеңесінің 1993 жылдың 4 мамырындағы Президиумы Қаулысымен Ақтоғай ауданы болып өзгерді. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Қаулысымен 1993 жылдың 7 қазанында Ақтоғай ауданының орталығы - Краснокутск ауылы Ақтоғай болып өзгерді.

Әкімшілік бөлінісі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Аудан аумағындағы 31 ауыл 7 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)[5]
Ауылдық округтері 2009 2021 2021 2009-ға пайызбен Ерлер 2009 Ерлер 2021 2021 2009-ға пайызбен Әйелдер 2009 Әйелдер 2021 2021 2009-ға пайызбен
Ақжол ауылдық округі 1347 1055 78,3 646 530 82 701 525 74,9
Ақтоғай ауылдық округі 5691 5749 101 2751 2940 106,9 2940 2809 95,5
Жалаулы ауылдық округі 1431 992 69,3 709 527 74,3 722 465 64,4
Жолболды ауылдық округі 964 700 72,6 484 362 74,8 480 338 70,4
Қараоба ауылдық округі 2024 1683 83,2 984 869 88,3 1040 814 78,3
Қожамжар ауылдық округі 1467 1311 89,4 716 657 91,8 751 654 87,1
Мүткенов ауылдық округі 2190 1679 76,7 1081 864 79,9 1109 815 73,5
ЖАЛПЫ САНЫ 15114 13169 87,1 7371 6749 91,6 7743 6420 82,9

Ірі елді мекендері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Елді мекен Халқы
(2021)
Ақтоғай 4495
Қожамжар 893
Мүткенов 842
Қараоба 746
Приреченское 593
Әуелбек 575
Ақжол 504
Харьковка 425
Жолболды 391
Жалаулы 381
Шолақсор 302

Экономика[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ауданның ауылшаруашылық мамандандырылуы: сүтті мал шаруашылығы, дәнді дақыл шаруашылығы. Күнбағыс өсіріледі, ұсақ тері шикізаты жасалынады. Кәсіпкерлік - аудан экономикасының маңызды құрамдас бөлігі және жаңа жұмыс орнын құрудың негізгі құралы болып табылады. Қазір ауданда 364 шағын бизнес субъектілері қызмет істейді. Аудан аумағы бойынша облыстық шеңберде маңызы бар автомобильді жолдар өтеді, "Ленинск-Ертіс-Русская Поляна" жер телімі 43-128 (85 км) км, "Ақтоғай-Шолақсор" жер телімі 0-164 (164 км) км.

Әлеуметтік сала[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Білім беру және ғылым[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2012 жылғы жағдайға сәйкес ауданда 2 мектепалды ұйымдары тіркелген. 2001—2002 оқу жылында 32 жалпы білім беру мектептері (4390 оқушылар), оның ішінде 16 орта мектеп (3848 оқушылар), 7 негізгі мектептер (384 оқушылар), 9 бастауыш мектептер (158 оқушылар); оның ішінде 16 мектеп қазақ тілінде, 2 мектеп орыс тілінде оқытады және 14 қазақ-орыс тілдеріндегі аралас мектептер, 2012 жылы ауданда 30 орта жалпы білім беру мекемелері, 1 кәсіби лицей-мектебі тіркелген.

Денсаулық сақтау[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ауданда Ақтоғай орталық аудандық ауруханасы бар, бас дәрігері Марат Тұрсынұлы Сатабаев.

Мәдениет[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қожамжар ауылында халық Ағартушысы Ж. Тіленшиевтің 1967 жылы даталанған мүсіні бар. Ауданда Ақтоғай орталық аудандық кітапханасы бар. Әр түрлі газеттер шығарылады: «Коммунистік еңбек» (1939 жылдан), «Коммунистический труд» (1955 жылдан), Ауыл Тынысы.

Әйгілі адамдар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ақтоғай ауданы Кеңес Одағының батыры – Серікбай Мүткеновтың, Социалистік Еңбек Ерлері — А. А. Ахмединова мен Қ. Қаленованың отаны болып табылады.

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]