Микронезия Федерациялық Штаттары

Микронезия Федерациялық Штаттары ағылш. Federated States of Micronesia
Байрақ Елтаңба
Ұран: «Peace, Unity, Liberty (Бейбітшілік, бірлік, бостандық)»
мемлекеттік әнұраны (тыңдау )
Тарихы
Тәуелсіздік күні	3 қараша 1986 жыл (АҚШ-тан)
Мемлекеттік құрылымы
Ресми тілі	ағылшын тілі
Елорда	Паликир
Ірі қаласы	Вено
Үкімет түрі	Федеративті президенттік республика
Президенті Вице-президенті	Дэвид Пануэло Ёсиво Джордж
Географиясы
Жер аумағы • Барлығы	Әлем бойынша 177-ші орын 702 км²
Жұрты • Сарап (2018) • Тығыздығы	▲112,640 адам (192-ші) 158,1 адам/км² (75-ші)
Экономикасы
ЖІӨ (АҚТ)  • Қорытынды (2019)  • Жан басына шаққанда	367 млн. $ 3,584 $
ЖІӨ (номинал)  • Қорытынды (2019)  • Жан басына шаққанда	383 млн. $ 3,735 $
АДИ (2019)	▲ 0.614 (төмен) (135-ші)
Валютасы	Доллар
Қосымша мәліметтер
Интернет үйшігі	.fm
ISO коды	FM
ХОК коды	FSM
Телефон коды	+691
Уақыт белдеулері	UTC+10 және UTC+11

Микронезия Федеративтік Штаттары, кейде Микронезия (ағылш. Federated States of Micronesia) — Океаниядағы орналасқан мемлекет.

Ресми атауы

Ресми атауы: Микронезия Федеративтік Штаттары. Микронезия (ежелгі гректің "микрос, несос" - "кіші аралдар" деген сөзінен шыққан) - Тынық мұхиттың батыс бөлігінде, Каролин аралдарында орналасқан мемлекет. Жер аумағы 702 км². Астанасы – Паликир қаласы. Халқы 133 мың (2000 жылы). Ресми тілі – ағылшын, жергілікті халықтардың тілдері де кең тараған. Топ арал халқы микронезиялық және полинезиялық аталатын этнос топтардан құрылған. Тұрғындарының басым көпшілігі – протестанттар, қалғандары – католиктер. Мемлекет және үкімет басшысы – президент. Жоғарғы заң шығарушы билік бір палаталы парламент – ұлттық конгресске жүктелген. Әкімшілік жағынан 4 штатқа (Трук, Костраэ, Понапе, Иап) бөлінеді. Ұлттық мейрамы – Тәуелсіздік күні – 10 мамыр (1979 жыл). 1991 жылдан БҰҰ-ға мүше. Елде саяси партиялар жоқ. Ақша бірлігі – АҚШ доллары.

Табиғаты

Микронезия аралдары геологиялық түзілу тегі жағынан әр түрлі: жанартаулық таулы аралдардан бастап, маржанды аралдарға дейін кездеседі. Кейбір аралдарда әрекеттегі жанартаулар бар. Олардың жағалауларында мәңгі жасыл бұталар, бамбук өссе, маржанды аралдарда кокос пальмалары басым. Топаралдың жануарлар дүниесі түрі жағынан да, саны жағынан да тым кедей. Жарқанат, кептерлер, қарлығаш тектес ұзын қанатты құстар кездеседі. Топаралдың батыс бөлігінің климаты – экваторлық және субэкваторлық, ал шығыс бөлігінде – тропиктік пассаттық. Айлық орташа температура 25 – 30⁰С шамасында. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 1500 – 4000 мм. Шығыстағы аралдарда нөсер жауындар жиі жауады. Негізгі табиғи қорлары: ағаш, фосфорит, теңіз өнімдері.

Өсімдіктер дүниесі

Аралдардың басым бөлігінде мәңгі жасыл тропиктік ормандар, жағалауларында мангур нуы , кокос пальмасы, бамбук өседі. Маржан рифтерінен түзілген аралдарда өсімдіктер аз.

Жануарлар дүниесі

Аралдардың жануарлар дүниесі өте жұпыны. Негізінен ұсақ кесіртке, тасбақа, құстардың алуан түрлері мен жәндіктер тіршілік етеді.Теңізде балық түрлері көп.

География

Микронезия Федеративтік Штаттарының картасы

Микронезия Федеративтік Штаттары Микронезияда орналасқан және Океанияның солтүстік-батыс бөлігінде, Каролин аралдарының архипелагындағы, 0 мен 14 ° C аралығында. қ. және 136 және 166 °. гавай аралдарынан оңтүстік-батысқа қарай 4000 км қашықтықта.

Олар 607 кішкентай аралдардан тұратын мемлекет, олардың 40-ы ғана маңызды. 607 аралдың 65-і қоныстанған. МФШ төрт штаттан тұрады: Яп, Чуук (бұрынғы Трук), Поннпей (бұрынғы Понапе) және Косрае (бұрынғы Кусай). Астанасы - шамамен Паликир қаласы. Понпей. Елдегі жердің жалпы ауданы небары 702 км² болса да, Тынық мұхитындағы айрықша экономикалық аймақ 2,6 млн км²-ден асады. Төрт штаттың әрқайсысы, әдетте, жанартаудан шыққан бір немесе бірнеше «биік аралдардан» тұрады және Косрайдан басқа көптеген атоллдар бар. Чук мемлекеті - Жалпы аумағы 127 км² және жеті арал тобын қамтиды. Понпей штатының аумағы 344 км² құрайды, оның 130-ы Пономпей аралында, FSM-тегі ең үлкен. Жап мемлекеті 4 үлкен аралдан, жеті ұсақ аралдан және 134 атоллдан тұрады, олардың жалпы жер көлемі 122 км² құрайды. Косрае штатының аумағы - 109 км2 болатын биік аралдың бірі.

Жанартау шыққан барлық ірі аралдар таулы, ормандармен жабылған, маржан рифтерімен қоршалған. Қалғандары атоллдар - ішіне таяз лагунаны қоршап тұратын сақина тәрізді маржан аралдары.

Ең биік нүктесі - Нана-Лауд тауы (Понппей аралында, биіктігі 798 м). Негізгі тілдері: ағылшын (ресми), жапон, Трук, Поннпей, Косрае.

Аралдар теңіз және әуе арқылы өзара байланысты. АҚШ, Жапония, Филиппин, Тайвань, Гуамның батыс жағалауымен және Гуам, Гавайи, Наурумен әуе қатынасы бар.

Тарихы

Микронезия аймағын адамдар б.з. 1-мыңжылдығында қоныстана бастады. Микронезия аралдарының бірқатарын (оның ішінде Каролин аралдары да бар) 1525 жылы португалдар ашты. Бірақ 1528 – 29 жылы А. Сааведраның экспедициянан кейін испандар аралдарды басып ала бастады. Аралдар 16 ғасырдың ортасынан бастап 1899 жылға дейін испандықтардың отарлық иеліктері болып келді. 1899 жылы Германия Микронезияны Испаниядан сатып алды. 1914 жылы елді Жапония басып алып, 1919 – 45 жылдары мандаттық жүйе арқылы басқарды. 2-дүниежүзілік соғыста Жапонияның жеңіліске ұшырауына байланысты аралдар БҰҰ-ның қамқорлығына өтіп, 1947 жылы АҚШ-тың басқаруына берілді. 1979 жылы 10 мамырда Микронезия Федеративтік штаттары болып жарияланды да, аралдарға өзін-өзі басқару құқығы берілді. Ал 1991 жылы тәуелсіз мемлекетке айналды.

Экономика

Экономикасының негізгі саласы – балық аулау. Микронезия өз жағалауларында басқа мемлекеттерге балық аулау құқығын беретін лицензиялар сатудан да елеулі пайда табады. Қажетті инфрақұрылымның жоқтығынан туризм нашар дамыған. Экспортқа копра, бұрыш, балық пен кокос майын шығарады. Ұлттық табыстың жан басына шаққандағы мөлшері 1910 АҚШ доллар. (1997 жылы). Негізгі сауда серіктестері: АҚШ, Жапония, Аустралия, Оңтүстік Корея.