Ұзын
Ұзын, Ұзын Қыпшақ — қыпшақ тайпасынан тараған ру, бес таңбалы қыпшақтың бірі. Ұзын туралы алғашқы деректер Константин Багрянородныйдың “Мемлекетті басқару хақында” деген тарихи еңбегінде кездеседі (10 ғ-дың ортасы). Оған қарағанда Ұзындар 9 ғ-да Еділ мен Жайық арасын жайлаған печенегтерден шығысқа қарай мекендеген. Араб саяхатшысы Масуди 10 ғ-да оларды Жайықтың оң жақ бетінен кездестіргенін жазады. Қыпшақ мемлекетінің құрамында болған бұл ру кейіннен өсіп-өнді. Қазақтың шежіре дерегі бойынша Ұзын Алтыбас, Алтыс болып екі тармаққа бөлінеді. Алтыбастан — Күлеке, Құлшын; Алтыстан — Қаз, Келел, Кенжебай ұрпақтары өрбиді. 19 ғ-дың аяғы мен 20 ғ-дың басында Ұ-дар Торғай обл. аумағындағы Обаған, Торғай өзендері бойын қоныстанған. Н.А. Аристов 1887 жылғы деректер бойынша Ұзындардың 2 мыңға тарта отбасы болғанын жазады. Ал Ы.Алтынсариннің 1869 жылғы деректеріне қарағанда Торғай у-нің Қарақоға, Сарықопа, Қараторғай болыстарында шамамен 1600 түтін болған. Ұзындардың таңбасы жалпы қыпшақ таңбасымен бірдей — (қос әліп), ұраны — “Ойбас”.
Y-ДНК анализі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Алтыбас (N=2) тармағының Y-ДНК гаплогруппасы R1b1a1 (N=2) [1]
Тұлғалар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Жүрсін Молдашұлы Ерманов
- Ыбырай Алтынсарин
- Балғожа Жаңбыршыұлы
- Қажымұқан Мұңайтпасұлы
- Аманкелді Үдербайұлы Иманов
- Шәбден Әбділғапарұлы Балғожин
- Мәриям Хакімжанова
- Иман Дулатұлы
- Нұржан Наушабаев
- Қалмақан Әбдіқадыров алтыбас
- Тұрсынбек Аманғалиұлы Қабатов Бегімбет
Пайдаланылған әдебиеттер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
"Қазақ Энциклопедиясы", 8 том
![]() | Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
![]() | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |