Матай (ру бірлестігі)

МАТАЙ
Бөрі-Арлан
Ұраны	: Бөрібай батыр,Қаптағай
Лақап атауы	: Өр Найман
Шығу тегі	: Төлегетай баба
Жүзі	: Орта жүз
Тайпасы	:Найман
Бөлімдері	:Аталық,Кенже, Қаптағай батыр
Тараулары	Алып
Ақсақалы	: Матай Бозғара
Қыстаулары	: Алтай, Тарбағатай
Жайлаулары	: Іле,Лепсі,Ұлытау бойлары
Веб-торабы	: Нұра

Матай — Орта жүз Найман тайпасының құрамына кіретін рулар бірлестігі. Шежіре деректері бойынша Матайдан Аталық би, Кенже шешен, Қаптағай батыр рулары тараған.

Матайлар Шығыс Қазақстан облысы Шар, Қызылсу, Көкпекті, Былқылдақ өзендерінің алқабы мен Шыңғыстау, Жуантөбе, Салқынтөбе тауларының атырабын мекендеген.

Қаптағай батыр ұрпақтары (Көлдей-Қарауылжасақ, Жұмбай-Жарылқамыс, Қыдыралы, Құлшан, Төртқара, Толыбай, Төртсары, Ақтілес, Қаржау, Бөрте) Лепсі, Қапал өзендерінің және Ақсу, Сарқант, Бүйен өзендерінің алқабын қоныстанған. Ұраны — Қаптағай, Бөрібай. Рулық таңбасы — (бөрі).

Қаптағай батырдың – Бөрібай батыр бесінші ұрпағы болса, оның аты шыққан тағы бір ұрпағы ол – Асанның алты ұлының бірі – Сары батыр. Сары батыр болса, ол да Бөрібай батырдың әкесі екендігі және бұл жалғастық ұрпақтардың батырлық жалғасы іспеттес. Матайдан тараған ұрпақтың бәрі Шынжырлы тұқым.

"Найман болсаң Матай бол" деп Бұқар жырау бекер айтпаған.

Болыстары

Кешке, Шошқа, Бәкі, Самай, Қожанқұл, Қарауылжасақ, Қаптағай, КидіЕменалы, Қайнар, Қуантай және Тентек ұрпақтарына бөлінеді. Қоныстары Шыңғыстаудың арғы тау-тастары жағында, Бестамақ және Қызайелі алқаптарында, ал алыстағы Тентек, Құнантай рулары өз ақсақалдарымен бірге Ертіс бойында, тура Төменгі жартастағы Барашков станицасы тұсында үлкен Матай болысы болған. Тәнеке Нұралы Дөсетұлы заманында Көлдей-Жұмбай болысы.

Матайдың көп болысы Тобықтыларға жақын болыс болған.

Тарихы

Шежіре бойынша Найман ақсақалдан Төлегетай баба,Өкіреш баба,Сарыжомарт, Терістаңбалы тарайды,Төлегетай бабадан Найманның белгілі де атақты рулары Матай,Қаракерей,Төртуыл,Садыр тарайды. Ал енді тарих бойынша б.з.б. II ғасырда Қытай мен Қазақстан жерінде алып Матай-Шан Найман империясы болған және бірнеше хандықтарға бөлінген. Ұлан-ғайыр алып жатқан жеріне сай халқы да көп әрі дәулетті, жуан сіңір ел болған.

Матай руына берілген жер,су аттары

Матай ауылдық округі -ауыл Алматы облысы Ақсу ауданындағы әкімшілік бірлік.

Матай жотасы - Жетісу (Жоңғар) Алатауының қиыр оңтүстік шетіндегі жоталар тобы. Оңтүстік-батысында Шолақ тауымен, солтүстік-шығысында Алтынемел жотасымен шектеседі. Ол ендік бойымен 40-45 км-ге созылып жатыр. Аңыз бойынша Жоңғар шыпқыншылығында Матайлар осы таумен Ұлы жүзге көмек берген делінеді.

Тұлғалар

          ЕР ҚАПТАҒАЙ
       Күллі Найманның ұраны
        Матайдан таратылады

1. Зере әже
2. Тәтіқара жырау
3. Марқасқа жырау
4. Алтай Сырымбет батыр
5. Шоңай Қожамқұлұлы батыр
6. Сара Тастанбекқызы
7. Бөрібай батыр
8. Тәнеке Нұралы Дөсетұлы батыр
9. Ілияс Жансүгіров
10. Қыдыралы Бөрібайұлы
11. Тәттібай Есімбекұлы батыр
12. Шиырбай Келдібайұлы
13. Қожбанбет би
14. Есімбек қажы Тәнекеұлы
15. Молықбай Байсақұлы
16. Көтен Тәуіп Байғотанұлы
17. Әлібек Зілқараұлы
18. Жетен батыр
19. Қарашаұлы Бәйдібек Қызай елі
20. Есенкелді Құдайназарұлы Қызай елі
21. Оспан батыр Қызай елі
22. Төртқара Апыр батыр
23. Төртқара Жалаңтөс
24. Байкөкше Балғынбайұлы
25. Бименбет Есенәліұлы
26. Еңлік-Кебек—Еңлік сұлу
27. Сары мырза
28. Қисық Төзекұлы
29. Дарабоз ана
30. Жайнақ батыр
31. Қарымбай Әулие
32. Талант Әмитжанұлы Бөрқұлақов
33. Бәйеке Жазыбайұлы
34. Аша Матай
35. Саржан Томанышұлы
36. Майра Ілиясова
37. Сейітбаттал Маманұлы
38. Шәкі шешен
39. Досай Бәйгелұлы
40. Кенже би