Леңгір

Қала
Леңгір
Әкімшілігі
Ел	ҚазақстанҚазақстан
Статусы	аудан орталығы
Облысы	Түркістан
Ауданы	Төле би ауданы
Тарихы мен географиясы
Координаттары	42°10′56″ с. е. 69°52′32″ ш. б.42.18222° с. е. 69.87556° ш. б. / 42.18222; 69.87556
Құрылған уақыты	19 ғасыр
Қала статусы	1945
Уақыт белдеуі	UTC+6:00
Тұрғындары
Тұрғыны	25 298 адам (2012)
Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды	13
Леңгір Леңгір
Леңгір шекарасы

Леңгір — Түркістан облысы Төле би ауданындағы қала (1945 жылдан), аудан орталығы (1956 жылдан), темір жол станциясы

Географиялық орны

Облыс орталығы - Түркістан қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 196 км, Шымкент қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 30 км-дей жерде, Бадам өзенінің оң жағалауында орналасқан.

Халқы

Тұрғыны:

• 20 000 адам (2003);
• 24 860 адам (2010);
• 25 298 адам (2012).

Тарихы

Іргесі 19 ғасырдың 70-жылдарында қаланған. Ол кезде көмір шахталарына ие болған Ленгер-сай ауылы болатын. Қала атауының қайдан пайда болғаны туралы бірнеше нұсқа бар. Оңтүстік Қазақстан облысы әкімдігі Тілдерді дамыту басқармасының қолдауымен шығарылған «Тәңірлік топонимдер (Оңтүстік ономастикасы)» атты кітабында Ленгер атауын Леңғар, Лаңғар сөздері негізінде алып қарастырады. Бұл сөздерге тәңірлік орфография деген сипат берілген. Бірақ ескі тұрғындар елді мекен шахталардың негізін қалаушы Лангир атты адамның атымен аталған деп мәлімдейді. Ол неміс немесе ағылшын болған. XIX ғасырда дәл осы мемлекеттердің геологтары сол жерде алғашқы барлау жұмыстарын жүргізген. Топонимист А. Әбдірахмановтың 1935 жылы жарық көрген «Топонимика және этимология» атты еңбегінде «Бұл Тәжікстан мен Өзбекстанда кең тараған атау. Зерттеуші Н.З.Розенфельдтің пікірі бойынша «якорь» мағынасындағы парсының «лянгар» сөзінен туындайды» дейді. Ал Розенфельд оны «аялдама, тоқтайтын жер» деп те түсіндіреді. Белгілі ғалым Э. М. Мурзаев Ленгерді «қонақ үйі» деген парсы сөзі деп қарайды. Топонимист Ленгер аты көбіне ескі керуен жолдары болып өтетін жерлерде кездесетінін айтады. ХІХ ғасырда жиһанкез Свен Гедин деген еуропалық үш жылдан аса Шығыс Түркістан, Тибет, Памир, Тянь-Шань (яғни Алатау) аймақтарын аралап, тамаша еңбек қалдырған. Сонда ол Ленгердің – Іліңгір, зәкір мағынасын беретінін тұжырымдайды.

Кәсіпорындары

Ленгерде «Ақмаржан» АҚ, «Балмұздақ»фабрикасы, Қазақстан – Иран бірлескен машина жасау зауыты, ауыл шаруашылығына қажетті қосалқы бөлшектер, құрал-саймандар шығарады: көмір өндіретін шахта, кірпіш-қыш зауытыты, астық қабылдау пункті,« Үміт» АҚ, «Шұғыла» АҚ, «Әсел» ӨК, күнбағыс және мақсары майын өндіретін бірнеше цехтар, сыра зауыты, т.б. кәсіпорындар бар. Оңтүстік алаңында Төле биге ескерткіш орнатылған.

Тағы қараңыз

• Ленгер көмір кен орны