Қазақстан басшыларының тізімі
Навигацияға өту
Іздеуге өту
| Бұл мақала келесі топтама бөлігі: |
| Қазақстан Республикасының саяси жүйесі |
|---|
.svg) |
|
|
 Қазақстан порталы |
Тізімде Қазақстанның ұлттық-әкімшілік Алаш Орда , Кеңестік Қазақстан () және тәуелсіз мемлекеттің () басшыларын қоса алғанда, ұлттық мемлекеттілігін даму процесінде өкілеттіктерін жүзеге асырған мемлекеттік билік басшылары келтірілген.
Қазіргі уақытта Мемлекет басшысы Қазақстан Республикасының Президенті болып табылады.
Алаш автономиясы (1917—1920)[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Портрет | Аты (өмір жылдары) |
Өкілеттік мерзімі | Партиясы | Лауазымы | Ес. | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Басталуы | Аяқталуы | ||||||
| 1 | 
|
Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейханов | 13 желтоқсан 1917 | 5 наурыз 1920 | Алаш
|
Алашорда автономиялы үкіметінің төрағасы | [1][2][3] |
Кеңестік Қазақстан[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Төменде Кеңестік Қазақстанды де-юре және де-факто басқарған басшыларының – мемлекет және партия жетекшілерінің тізімі берілген.
Іс жүзіндегі басшылар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Портрет | Аты (өмір жылдары) |
Өкілеттік мерзімі | Партиясы | Лауазымы | Ес. | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Басталуы | Аяқталуы | ||||||
| 1 | 
|
Станислав Станиславович Пестковский (1882—1937) |
30 сәуір 1920 | қыркүйек 1920 | Ресей коммунистік партиясы (большевиктер) | РК(б)П ОК Қырғыз (Қазақ) облыстық бюросының хатшысы | |
| 2 | 
|
Иван Алексеевич Акулов | қыркүйек 1920 | қаңтар 1921 | |||
| 3 | 
|
Мұхамед-Хафиз Мырзағалиев | 27 қаңтар 1921 | маусым 1921 | |||
| маусым 1921 | шілде 1921 | РК(б)П Қазақ облыстық комитеттінің жауапты хатшысы | |||||
| 4 | 
|
Мария Михайловна Костеловская | шілде 1921 | тамыз 1921 | |||
| 5 |
|
Георгий Алексеевич Коростелев | қыркүйек 1921 | 4 қазан 1924 | |||
| 6 |
|
Виктор Иванович Нанейшвили | қазан 1924 | 19 ақпан 1925 | |||
| 19 ақпан 1925 | маусым 1925 | БК(б)П Қазақстан ӨК бірінші хатшысы | |||||
| 7 | 
|
Филипп Исаевич Голощёкин | маусым 1925 | қаңтар 1933 | Бүкілодақтық Коммунистік партия (большевиктер) | ||
| 8 | 
|
Левон Исаевич Мирзоян | қаңтар 1933 | сәуір 1937 | |||
| 9 маусым 1937 | 15 мамыр 1938 | Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы | |||||
| 9 |
|
Николай Александрович Скворцов | 15 мамыр 1938 | шілде 1945 | |||
| 10 |
|
Геннадий Андреевич Борков | 13 шілде 1945 | 22 маусым 1946 | |||
| 11 |
|
Жұмабай Шаяхметов | 22 маусым 1946 | 6 ақпан 1954 | |||
| 12 | 
|
Пантелеймон Кондратьевич Пономаренко | 6 ақпан 1954 | тамыз 1955 | Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы Қазақстан Коммунистік партиясы | ||
| 13 | 
|
Леонид Ильич Брежнев | 6 тамыз 1955 | 6 наурыз 1956 | |||
| 14 |
|
Иван Дмитриевич Яковлев | 6 наурыз 1956 | 26 желтоқсан 1957 | |||
| 15 |
|
Николай Ильич Беляев | 26 желтоқсан 1957 | 19 қаңтар 1960 | |||
| 16 | 
|
Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев | 19 қаңтар 1960 | 26 желтоқсан 1962 | |||
| 17 |
|
Ысмайыл Әбдірасулұлы Юсупов | 26 желтоқсан 1962 | 7 желтоқсан 1964 | |||
| 18 |
|
Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев | 7 желтоқсан 1964 | 16 желтоқсан 1986 | |||
| 19 |
|
Геннадий Васильевич Колбин | 16 желтоқсан 1986 | 22 маусым 1989 | |||
| 20 | .jpg)
|
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев | 22 маусым 1989 | 28 тамыз 1991 | |||
Формалды басшылар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қырғыз өлкесі (1919—1920)[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Портрет | Аты (өмір жылдары) |
Өкілеттік мерзімі | Партиясы | Лауазымы | Ес. | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Басталуы | Аяқталуы | ||||||
| 1 |
|
Станислав Станиславович Пестковский (1882—1937) |
10 шілде 1919 | 26 тамыз 1920[4] | Ресей коммунистік партиясы (большевиктер).svg)
|
Қырғыз өлкесінің революциялық комитетінің төрағасы | [5] |
| Міндетін атқарушы |
|
Сақыпкерей Жармаұлы Арғыншиев (1887—1938) | тамыз 1920 | 26 тамыз 1920 | [6] | ||
Қырғыз АСКР (1920—1925)[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Портрет | Аты (өмір жылдары) |
Өкілеттік мерзімі | Партиясы | Лауазымы | Ес. | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Басталуы | Аяқталуы | ||||||
| (1)[7] |
|
Станислав Станиславович Пестковский (1882—1937) пол. Stanisław Pestkowski |
26 тамыз 1920 | 15 қыркүйек 1920 | Ресей коммунистік партиясы (большевиктер)
|
Қырғыз өлкесінің революциялық комитетінің төрағасы | [5] |
| Міндетін атқарушы |
|
Сақыпкерей Жармаұлы Арғыншиев | 26 тамыз 1920' | қыркүйек 1920 | [6] | ||
| 2 | 
|
Виктор Алексеевич Радус-Зенькович (1878—1967) |
15 қыркүйек 1920 | 13 қазан 1920 | [8][9] | ||
| 3 |
|
Сейітқали Меңдешұлы Меңдешев | 13 қазан 1920 | 19 сәуір 1925 | Қырғыз Орталық Атқару Комитетінің Төрағасы | [10][11] | |
| 4 |
|
Жалау Мыңбаев (1892—1929) |
19 сәуір 1925 | 15 маусым 1925 | [12] | ||
Қазақ АКСР (1925—1936)[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Портрет | Аты (өмір жылдары) |
Өкілеттік мерзімі | Партиясы | Лауазымы | Ес. | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Басталуы | Аяқталуы | ||||||
| (4) |
|
Жалау Мыңбаев (1892—1929) |
15 маусым 1925 | 3 сәуір 1927 | Ресей коммунистік партиясы (большевиктер)
|
Қазақ Орталық Атқару Комитетінің Төрағасы | |
| Бүкілодақтық Коммунистік партия (большевиктер)
| |||||||
| 5 |
|
Елтай Ерназаров (1887—1945) |
3 сәуір 1927 | 9 қаңтар 1935 | [13] | ||
| 6 |
|
Ұзақбай Желдірбайұлы Құлымбетов (1891—1938) |
9 қаңтар 1935 | 5 желтоқсан 1936 | [14][15] | ||
Қазақ КСР (1936—1991)[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Портрет | Аты (өмір жылдары) |
Өкілеттік мерзімі | Партиясы | Лауазымы | Ес. | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Басталуы | Аяқталуы | ||||||
| (6) |
|
Ұзақбай Желдірбайұлы Құлымбетов | 5 желтоқсан 1936 | 22 маусым 1937 | Бүкілодақтық Коммунистік партия (большевиктер)
|
Қазақтың Советтік Социалистік Республикасының Орталық Атқару Комитетінің Төрағасы | |
| Қазақстан Коммунистік партиясы (большевиктер) | |||||||
| Міндетін атқарушы |
|
Андрей Михайлович Заворитько (1893—1955) |
22 маусым 1937 | 28 қазан 1937 | [16] | ||
|
Әліби Тоқжанұлы Жангелдин | [17] | |||||
| 7 | 
|
Нұрбапа Өмірзақов | 28 қазан 1937 | 15 шілде 1938 | [18] | ||
| 8 |
|
Сәлкен Дәуленұлы Дәуленов (1907—1984) |
15 шілде 1938 | 16 шілде 1938 | Қазақ Советтік Социалистік Республикасының Жоғарғы Советінің Төрағасы | [19] | |
| 9 | 
|
Әбдісәмет Қазақбаев (1898—1959) |
16 шілде 1938 | 20 наурыз 1947 | Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы Жоғарғы Кеңесі Президиумының Төрағасы | [20] | |
| 10 | 
|
Даниял Керімбаев (1909—1982) |
20 наурыз 1947 | 23 наурыз 1954 | [21][22] | ||
| Қазақстан Коммунистік партиясы | |||||||
| 11 |
|
Нұртас Дәндібайұлы Оңдасынов (1904—1989) |
23 наурыз 1954 | 31 наурыз 1955 | [23][24] | ||
| 12 |
|
Жұмабек Ахметұлы Тәшенов (1915—1986) |
31 наурыз 1955 | 20 қаңтар 1960 | [25][26] | ||
| 13 |
|
Фазыл Кәрімұлы Кәрібжанов (1912—1960) |
20 қаңтар 1960 | 25 тамыз 1960 | [27][28] | ||
| Міндетін атқарушы |
|
Капитолина Николаевна Крюкова (1914—2002) |
25 тамыз 1960 | 3 қаңтар 1961 | |||
| 14 |
|
Исағали Шәріпұлы Шәріпов (1906—1976) |
3 қаңтар 1961 | 5 сәуір 1965 | [29] | ||
| 15 |
|
Сабыр Біләлұлы Ниязбеков (1912—1989) |
5 сәуір 1965 | 19 желтоқсан 1978 | [30][31] | ||
| 16 |
|
Исатай Әбдікәрімұлы Әбдікәрімов (1923—2001) |
19 желтоқсан 1978 | 14 желтоқсан 1979 | [32][33] | ||
| 17 | 
|
Саттар Нұрмашұлы Имашев (1925—1984) |
14 желтоқсан 1979 | 22 ақпан 1984 | [34] | ||
| Міндетін атқарушы |
|
Андрей Павлович Плотников (1912—1991) |
22 ақпан 1984 | 22 наурыз 1984 | |||
| 18 |
|
Бәйкен Әшімұлы Әшімов (1917—2010) |
22 наурыз 1984 | 27 қыркүйек 1985 | [35][36] | ||
| 19 |
|
Саламат Мұқашұлы Мұқашев (1927—2004) |
27 қыркүйек 1985 | 9 ақпан 1988 | [37] | ||
| 20 |
|
Зақаш Қамалиденұлы Қамалидиенов (1936—2017) |
9 ақпан 1988 | 6 желтоқсан 1988 | [38][39] | ||
| Міндетін атқарушы |
|
Вера Васильевна Сидорова (1934—) |
6 желтоқсан 1988 | 10 наурыз 1989 | [40][41] | ||
| 21 |
|
Мақтай Рамазанұлы Сағдиев (1928—2012) |
10 наурыз 1989 | 22 ақпан 1990 | [42] | ||
| 22 (I—II) |
|
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев (1940—) |
22 ақпан 1990 | 24 сәуір 1990 | Қазақ Советтік Социалистік Республикасының Жоғарғы Советінің Төрағасы | [43] | |
| 24 сәуір 1990 | 16 желтоқсан 1991 | Қазақ Советтік Социалистік Республикасының Президенті | |||||
| тәуелсіз[44] | |||||||
Қазақстан Республикасының Президенттері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Портрет | Аты (өмір жылдары) |
Өкілеттік мерзімі | Партиясы | Сайлау | Лауазымы | Ес. | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Басталуы | Аяқталуы | |||||||
| 22 (III—VII) |
_(cropped).jpg)
|
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев (1940—) |
16 желтоқсан 1991 | 20 наурыз 2019 | тәуелсіз | 1991 | Қазақстан Республикасының Президенті | |
| реф. 1995 | ||||||||
| 2005 | ||||||||
| «Нұр Отан» Халықтық-демократиялық партиясы | ||||||||
| 2011 | ||||||||
| Нұр Отан | ||||||||
| 2015 | ||||||||
| 2 (I—II) |
.jpg)
|
Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев (1953—) |
20 наурыз 2019 | Қазіргі | [45][46] | |||
| 2019 | ||||||||
| Аманат | 2022 | [47] | ||||||
| тәуелсіз | [48] | |||||||
Тағы қараңыз[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Аккулы, Султан-Хан Жизнь и смерть лидера Алаш-орды. Северо-Казахстанская областная библиотека им. С. Муканова. Басты дереккөзінен мұрағатталған 16 қараша 2008.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Койгельдиев, Мамбет Алихан всего алаша. Байтерек. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 желтоқсан 2020.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Аккулы, Султан-Хан Алихану Букейхану, лидеру движения «Алаш», исполнилось 145 лет. Радио Азаттык. Басты дереккөзінен мұрағатталған 5 желтоқсан 2020.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Қырғыз АКСР құрылуы.
- ↑ a b Kochański, Aleksander Stanisław Pestkowski. Wydawcą Polskiego Słownika Biograficznego jest Instytut Historii PAN. Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме) (поляк)
- ↑ a b Аргыншиев Сакыпкерей (1887—1938). Восточно-Казахстанская областная универсальная библиотека имени Абая. Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Пестяковскийдің өкілеттіктерін жалғастыру.
- ↑ Радус-Зенькович Виктор Алексеевич. Большая Медицинская Энциклопедия. Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Радус-Зенькович Виктор Алексеевич. Большая Саратовская Энциклопедия. Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Мендешев Саиткали. Казинформ. Басты дереккөзінен мұрағатталған 3 сәуір 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Даулетбаева, Алтынзер Долгая борьба Сейткали Мендешева. Qazaqstan Tarihy. Басты дереккөзінен мұрағатталған 3 сәуір 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Жолмухамбетова, Венера Жалау Мыңбайұлының өмірі мен қызметі. Бiлiм айнасы газетi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 3 сәуір 2021.(қолжетпейтін сілтеме) (қаз.)
- ↑ Жүсіп, Сағат Елтай Ерназаров кім?. Qazaqstan Tarihy. Басты дереккөзінен мұрағатталған 3 сәуір 2021.(қолжетпейтін сілтеме) (қаз.)
- ↑ Кулумбетов Узакбай Джельдирбаевич. Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Утемис, Индира Вклад Узакбая Кулымбетова в становление государственности Казахстана. Актюбинский Вестник. Басты дереккөзінен мұрағатталған 3 сәуір 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Заваритько (Заворитько), Андрей Михайлович. CentrAsia. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 тамыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Джангильдин Алиби Тогжанович. Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Умурзаков Нурбапа. Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Дауленов Салькен. Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Казакпаев Абдисамет. Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Керимбаев Даниял. Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Грибанова, Елена Во главе «коллегиального президента». Nomad. Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 сәуір 2016.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Ундасынов Нуртас Дандибаевич. Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. Басты дереккөзінен мұрағатталған 28 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Аден, Аян Нуртас Ондасынов. Начальник Кунаева. Qazaqstan tarihy. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Аяган, Б. Г. Государственный деятель Жумабек Ташенов. Qazaqstan tarihy. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Коркитова, Жанна В Астане видные деятели культуры Казахстан вспоминают Жумабека Ташенева. Казинформ. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Карибжанов Фазыл. Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Салыков, Какимбек Славный сын земли казахской. Nomad. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 сәуір 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Шарипов Исагали. Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. Басты дереккөзінен мұрағатталған 19 қыркүйек 2020.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Ниязбеков Сабир Билялович. Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Шулембаева, Раушан Патриарх казахстанского парламентаризма. Nomad. Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 сәуір 2016.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Абдукаримов Исатай Абдукаримович. Герой Социалистического труда. Герои страны. Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 қараша 2019.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Абдукаримов Исатай Абдукаримович. Бессмертный полк. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 сәуір 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Имашев Саттар Нурмашевич. Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Ашимов Байкен Ашимович. Герой Социалистического труда. Герои страны. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ К 100-летию Байкена Ашимова: Доброй памятью сердце согрето…. Акмолинская правда. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Саламат Мұқашев. Qamba. Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме) (қаз.)
- ↑ Камалиденов Закаш Камалиденович. Shieldandsword. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 сәуір 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Умер бывший председатель КГБ Казахской ССР Закаш Камалиденов. Tengri News. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 сәуір 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Сидорова Вера Васильевна. Герой Социалистического труда. Герои страны. Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 қараша 2019.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Сидорова Вера Васильевна. Историко-краеведческий музей им. Б. Майлина. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 сәуір 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Махтай Рамазанович Сагдиев. Казахстанская правда. Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 ақпан 2013.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Nursultán Nazarbáyev. CIDOB. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме) (исп.)
- ↑ «Назарбаев вышел из партии» // «Независимая газета», 29 августа 1991 г., № 101.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Биография Касым-Жомарта Токаева. РИА Новости. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Kasym-Zhomart Tokáyev. CIDOB. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 наурыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме) (исп.)
- ↑ Объявлены итоги выборов президента в Казахстане (22 қараша 2022). Тексерілді 22 қарашаның 2022.
- ↑ Токаев вышел из правящей партии Казахстана (26 сәуір 2022).
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
