Джукун
| вапа, авапан, джиба | |
| Джукун | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
270 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Нигерия |
200 000 |
 Камерун |
70 000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі нанымдар | |
Джукун (вапа, авапан, джиба) — Нигерия мен Камерун мемлекеттерінің аумағында тұратын халық.[1] Жалпы саны 270 мың адам. Негізгі елдері: Нигерия – 200 мың адам, Камерун – 70 мың адам.[2]
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Негізгі тілі - нигер-кордофан отбасының бенуэ-конго тобына жататын джукун тілі, (екі диалектісі бар, жибу және корорфа). Жазуы латын әліпбиіне негізделген.[3]
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сенушілердің діни байланысы - дәстүрлі нанымдар, бір бөлігі сүнниттік мұсылмандар.[4]
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Этногенетикалық аңыздар джукундардың Камерунның солтүстік-шығысынан қоныс аударғанын көрсетеді. XIV-XIX ғасырларда олар Коророфтың ерте саяси қалыптасуына ие болды.
Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Негізгі кәсібі – қолмен атқарылатын егіншілік. Негізгі азық-түлік дақылдарына ямс, тары, құмай, маниок, жержаңғақ, көкөністер жатады. Мал шаруашылығы қосалқы рөл атқарады. Терушілік көмекші кәсіп болып табылады. Керамикалық қыш өнері дамыған.[5]
Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дәстүрлі қоғамдық ұйымның негізін көпбалалы қауымдар, тайпалық ұйым және ерлер одақтары құрайды. Неке – патрилокальды, туыстық есеп патрилинейлік. Ата-бабалар культі мен табиғат күштері, бақсылық, магияға сенеді. Фольклордың барлық негізгі жанрлары кең тараған.
Елді мекендері шашыраңқы орналасқан. Үй шаруашылықтары – тұрғын үй, қонақтарға арналған үй, шаруашылық нысандары, қойманы құрайды. Тұрғын үйлер дөңгелек, қабырғалары саман, төбелері бұтақтардан тоқылған және шөппен жабылған конустық формада болып келеді. Төртбұрышты үйлер де кең таралған.
Дәстүрлі киімдері – белге оранған шағын мата қазір еуропалық киімдерге жол беріп барады.
Азық-түліктің негізін өсімдік тектес өнімдер (жарма, бұқтырылған тағамдар, ащы дәмдеуіштермен пісірілген және қуырылған түйнектер) құрайды.[6]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Современная энциклопедия - джукун http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/dzhukun
- ↑ Значение слова ДЖУКУН в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1838759.html
- ↑ Джукун https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1374546
- ↑ Современная энциклопедия Джукун https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/199928-dzhukun/
- ↑ Народы и культуры Д https://travel-journal.ru/ethno/32/650/
- ↑ народы мира / Джукун http://www.etnolog.ru/people.php?id=DZHK
