Багирмилер

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
бармаге
Багирмилер
Бүкіл халықтың саны

70 000

Ең көп таралған аймақтар

 Чад  Судан

Тілдері

багирми тілі, араб тілі

Діні

ислам, дәстүрлі наным-сенімдер

Багирмилер (өз атауы — бармаге) — Чад Республикасындағы халық. Туыстас халықтармен (кука, бонго, бака, кенга, т.б.) бірге Шари өзені бойын қоныстанған.[1] Жалпы саны 70 мың адам (2005), 15 мыңға жуығы Суданда тұрады.[2]

Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ніл-Сахара тілдері тобы шари-ніл бөлігінің орталық Судан бұтағына жататын багирми тілінде сөйлейді. Қазіргі кезде бұл тіл екінші тіл ретінде қолданылып, бірінші тілдің орнын араб тілі алды.[3]

Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Кейбір ұлт өкілдері ислам дінін ұстанса, басқалары дәстүрлі наным-сенімдерін ұстанады.[4]

Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Негізгі кәсібі — егіншілік (тары, сорго, жүгері, күнжіт, арахис, т.б. өсіреді), мал шаруышылығымен және балық аулаумен айналысады. Багирмилер ұсталары ертеден-ақ темір мен мыс балқытып, оны өңдей білген. Қолөнері дамыған. Ұсталар мен былғарышылар әулеті бар.[5]

Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дәстүрлі қоғамдық ұйымның негізін ауыл қауымы құрайды, рулық тектілер мен көсемдер сақталған.

Тұрғын үйлері ағаш қабырғалармен қоршалған. Үйлері дөңгелек, шатыры конус тәрізді. Қабырғалар іші геометриялық өрнектермен боялған. Саздан жасалған бөтелке түріне ұқсас астық қоймалары бар.

Дәстүрлі киімі – кестемен әшекейленген бубу.

Азық-түліктерінде тары ботқасы мен сүт басым.[6]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. ↑ Большая советская энциклопедия https://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/157027/%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B8%D1%80%D0%BC%D0%B8
  2. ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1844914
  3. ↑ Багирми https://megabook.ru/article/%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B8%D1%80%D0%BC%D0%B8%20(%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4)
  4. ↑ Большая Советская энциклопедия Багирми https://my-dict.ru/dic/bolshaya-sovetskaya-enciklopediya/6810-bagirmi/
  5. ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, I том
  6. ↑ народы мира / Багирми http://www.etnolog.ru/people.php?id=BAGI
Мақала бастамасы Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.
Бұл үлгіні қарау Бұл үлгіні талқылау Бұл үлгіні өңдеу
Африка халықтары
Бұл {{Әлем халықтары}} үлгісінің бір бөлігі
Ағаулар • Адангмелер • Акандар • Аквапимдер • Алжирлықтар • Алурлар • Амбунду • Амхаралар • Ангас • Ағылшын-африкалықтар • Ануак • Аргоббалар • Афарлар • Африканерлер • Ачемдер • Ачоли • Ашантилар • Багалар • Багирмилер • Баде • Бакве • Баланте • Бамбаралар • Бамилеке • Бамум • Бангилер • Банда • Банди • Бантулар • Баньяруанда • Барбалар • Бари (Африка) • Баса • Бассари • Басуто • Батеке • Бауле • Беджа • Бемба • Бена • Берберлер • Бете • Биафада • Бидього • Бини • Биралар • Биром • Биса • Боа • Бобо • Бозо • Боки • Болева • Бонго • Бони • Буби • Буллом • Бура • Бурун • Буса • Бушмендер • Ваи • Вала • Венда • Видекум • Волоф • Вуте • Га • Гандалар • Гбайя • Гбари • Гвере • Герелер • Гереро • Гимирра • Гишу • Гого • Гола • Гонга • Гонжа • Грустар • Гуан • Гураге • Гурма • Гусилер • Дагари • Даго • Дагомба • Дамара • Дан • Дасанеч • Джагга • Джанджэро • Джукун • Диалонке • Динка • Диола • Догон • Дуала • Дьюла • Загава • Занде • Зарамо • Зенага • Зұлыстар • Ибибио • Ивбиосакон • Игала • Игбира • Иболар • Иджо • Идома • Ила • Инеме • Ираку • Ирамба • Итсекири • Ишан • Йеен • Йорубалар • Кабилдер • Кабовердтер • Кабие • Каколе • Календжин • Камба • Камбари • Карамоджонг • Каре • Катаб • Кваву • Квени • Кемант • Кикуйю • Кинга • Кисси • Коалиб • Комолар • Конго • Конзо • Конкомба • Коно • Консо • Кордофан халықтары • Коса • Котоко • Кпелле • Креолдар • Кру • Куланго • Кунама • Куранко • Куриа • Кусаси • Кушиттер • Ланго • Ландума • Либериялықтар • Ливиялықтар • Лимба • Лоби • Лози • Лома • Лотуко • Луба • Лундалар • Луо • Лухья • Лучази • Луэна • Маба • Маврикийлер • Маврлар • Мака • Маконде • Макуа • Малагасийлер • Малинке • Мампрустар • Мандара • Манджак • Мандинго • Мано • Марги • Марокколықтар • Маса • Масаи • Матабеле • Мба • Мбете • Мбоши • Мбунда • Менде • Меру • Миджикенда • Моба • Монго • Моси • Мпонгве • Муби • Мумуйе • Мурле • Набдам • Налу • Нанкансе • Нанумба • Нгбанди • Нгонилер • Нгунди • Нзима • Нилоттар • Нубиялықтар • Нупе • Нуэр • Ньоро • Ньямвези • Ньянколе • Ньятуру • Овамбо • Овимбунду • Огонилар • Омето • Оромо • Педи • Пигмейлер • Пуну • Рега • Руанда • Рунди • Саката • Само • Сандаве • Сантомеліктер • Сара • Сахо • Свазилер • Сенуфо • Сере-мунду • Серер • Сидамо • Сисала • Собо • Сога • Сомалиліктер • Сомба • Сонгай • Сонинке • Суахили • Суба • Судандықтар • Сукума • Сусу • Таита • Талленси • Тем • Темне • Тенда • Тесо • Тетела • Тив • Тиграи • Тигре • Тикар • Торо • Тсаанги • Тсвана • Тсондар • Туарегтер • Тубулар • Тукулер • Тунистіктер • Туркана • Фанг • Фанти • Фернандино • Фипа • Фон • Фульбе • Фур • Ха • Хадза • Хасонке • Хаусалар • Хехе • Чамба • Чанга • Чига • Чокве • Шамбала • Шиллук • Шона • Эве • Экои • Этсако • Эфик • Якё • Яунде
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Багирмилер&oldid=3138638» бетінен алынған