Тунистіктер
| Тунистіктер | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
10,2 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Тунистіктер — Тунис арабтары, Тунистің негізгі халқы. Халқы 10,2 млн адам. (2014, бағалау). Олар сондай-ақ Францияда (235 мың адам – Ұлттық статистика және экономикалық зерттеулер институты, 2008 ж.), Ливияда (200 мың адам) т.б. тұрады.[1]
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Барлығы дерлік араб тілінің шығыс магриб (тунис) диалектісінде, аз бөлігі (1%) Джерба аралында және оңтүстік таулы аймақтарда бербер тілінің жергілікті диалектісінде сөйлейді.[2]
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дінге сенушілердің діни байланысы: сүнниттік мұсылмандар.[3]
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тунистердің қазіргі этникалық қауымдастығы VII—XII ғасырларда жергілікті бербер халқының араб халқымен араласуының нәтижесі болып табылады. Сондықтан Тунис тұрғындары Таяу Шығыс халықтарының (арабтар, түріктер, еврейлер), Магребтің байырғы тұрғындарының (берберлер, судандар) мәдениеттері мен дәстүрлері сақталған өте алуан түрлі мәдениетті дамытты.[4]
Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Негізгі дәстүрлі кәсібі – егіншілік (бидай, арпа, цитрус жемістері, зәйтүн, құрма және т.б.), сондай-ақ мал шаруашылығы (ірі қара және ұсақ мал, түйе шаруашылығы). Өнеркәсіптік өндіріс негізінен ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеумен байланысты. Дәстүрлі қолөнерден – кілем тоқу, тері өңдеу, қыш және ұсталық, ағаш ою, бедерлеу, тігіншілік т.б. дамыған.[5]
Тұрмыс салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тұрғын үйлері араб типіндегі дәстүрлі тастан немесе ағаштан жасалған тұрғын үйлер. Ауыл тұрғындары қыш кірпіштен салынған шағын үйлерде тұрады. Мұндай үйлердің едені топырақтан, ал шатыры сабаннан жасалған. Оңтүстіктің халқы киб деп аталатын лашық жасайды. Олардың жақтауы пальма жапырақтары мен жеке бұтақтардан тұрады.
Дәстүрлі ұлттық киімдері әлі де танымал. Еркектерде - кең көйлек (джеллаба), қыста жүннен жасалған бурнус, басында феска (тарбуш, шешия); әйелдерде-кестеленген кафтандар, тон жейделері (джебба), белдемшелер (фута), жилеттер (фармла), шароварлар (сервал), көйлектер (кмежа; сурия), шарфтар мен орамалдар (бахнуг, мандила) және т. б.
Ұлттық тағамдарға сорпалар (вермишель қосылған қой етінен жасалған шорба), қуырылған мешви, қатпарлы тәтті нандар -брик, Магриб елдеріне арналған дәстүрлі тағамдар, қызыл бұрыштан, сарымсақ пен дәмдеуіштерден жасалған ыстық соустар - харисса, пісірілген кондитерлік өнімдер - баклава, т.б.[6][7]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/4221082
- ↑ Определение "Тунисцы" в Большой Советской Энциклопедии http://bse.sci-lib.com/article112819.html
- ↑ Современная энциклопедия ТУНИСЦЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/11617-%D0%A2%D0%A3%D0%9D%D0%98%D0%A1%D0%A6%D0%AB
- ↑ Тунисцы https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1653586
- ↑ народы мира / Тунисцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=TUNI
- ↑ Традиции тунисцев – заборы из кактусов и верблюжьи бега https://musaget.ru/traditsii-tunistsev-zabory-iz-kaktusov-i-verblyuzhi-bega/
- ↑ Тунисцы — богатые душой https://travelask.ru/articles/tunistsy-bogatye-dushoy
