Henley паспорт индексі
Henley паспорт индексі (аббревиатура: HPI) — бұл елдердің азаматтарына осы елдердің қарапайым төлқұжаттарымен берілетін қозғалыс еркіндігіне сәйкес елдердің жаһандық рейтингі. Ол 2006 жылы Henley & Partners визалық шектеулер индексі ретінде іске қосылды және 2018 жылдың қаңтарында өзгертіліп, өзгертілді.[1][2][3]
Индекс жыл сайын әлемнің 199 төлқұжатын олардың иелері визасыз саяхаттай алатын елдер саны бойынша бағалайды. Белгілі бір төлқұжат кіре алатын елдердің саны оның визасыз "ұпайына" айналады. Халықаралық әуе көлігі қауымдастығымен (IATA) бірлесе отырып және олардың жаһандық дерекқорындағы ресми деректерді пайдалана отырып, Henley & Partners 2006 жылдан бері әлемнің барлық дерлік елдері мен аумақтарының визалық ережелерін талдады.[3][4][5][6]
Индекстің анықтамасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Хенли төлқұжат индексі (HPI) төлқұжаттарды алдын ала виза ("визасыз режим") қажет етпестен белгілі бір елдің әдеттегі төлқұжаты бойынша кіруге болатын бағыттар санына сәйкес бағалайды.[7][8] Зерттеу 227 тағайындалған Елдер, аумақтар және микростаттар бойынша 199 төлқұжатты бағалайды.[9][10][11][12]
Индекс IATA дерекқорындағы барлық бағыттарды ескереді. IATA бүкіл әлем бойынша саяхат туралы мәліметтер базасын жүргізеді. Алайда, төлқұжаттар барлық аумақтарда берілмегендіктен, сұраулар жасалатын тағайындалған орындарға қарағанда рейтингтік төлқұжаттар әлдеқайда аз.[13][14]
Әдіс[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Әр елдің немесе аумақтың ұпайын анықтау үшін оның төлқұжаты бірнеше кезеңдерде IATA дерекқорымен тексеріледі:[15]
- Тізімге енгізілген 199 төлқұжаттың әрқайсысы IATA дерекқорында саяхатқа шектеулер туралы ақпарат бар барлық 227 ықтимал бағыттармен салыстырылады. Бағалау жыл бойы жаңартылады.
- Әрбір сұрау белгілі бір шарттарды қанағаттандыруы керек:
- паспорт азаматтығы бар елде беріледі
- төлқұжат иесі-төлқұжат берген елдің кәмелетке толған азаматы және туристік топтан тыс жалғыз саяхатшы
- кіру туризм немесе бизнес мақсатында жүзеге асырылады
- болу мерзімі кем дегенде үш күн
- Қосымша шарттар:
- сұрау салулар дипломатиялық, қызметтік, шұғыл немесе уақытша паспорттардың емес, қарапайым паспорттардың иелеріне ғана жіберіледі; басқа жол жүру құжаттары назарға алынбайды
- төлқұжат иелеріне кіру үшін қандай да бір күрделі талаптарға сай болу қажет емес (мысалы, мемлекеттік үлгідегі хат, аудармалар немесе бос беттер).
- төлқұжат иелерінде барлық қажетті вакцинациялар мен сертификаттар бар
- төлқұжат иелері бір әуежайға келіп ұшып кетеді
- төлқұжат иелері транзитке емес, қысқа мерзімді болуға ұмтылады
- кіру порты қажет болған жағдайда ірі қала немесе астана болып табылады
- паспорттардың белгілі бір қолданылу мерзіміне қатысты баратын елдің немесе аумақтың талаптары назарға алынбайды
- төлқұжат иелері кірудің барлық негізгі талаптарына жауап береді (мысалы, қонақүйде брондау немесе жеткілікті қолма-қол ақша немесе қайтару билеттерін растау).
- жолаушыларды алдын ала хабардар ету және алдын ала қонуға рұқсат беру визалық талап немесе сапарға шектеу, сондай-ақ әуежай алымын төлеу туралы талап болып саналмайды
- Егер белгілі бір елден немесе аумақтан паспорт иелеріне межелі жерге кіру үшін виза талап етілмесе, онда бұл паспортқа 1 балл беріледі. Төлқұжат, егер Сіз келген кезде виза, келушілерге рұқсат немесе электронды кіруге рұқсат (ETA) ала алсаңыз, 1 баллға бағаланады, өйткені олар үкіметтің алдын-ала мақұлдауын қажет етпейді, мүмкін визасыз кірудің арнайы бағдарламаларына байланысты.
- Визалар қажет болған жағдайда немесе төлқұжат иелері кетер алдында Үкімет мақұлдаған электрондық визаларды (e-Visa) алуы керек болған жағдайда 0 балл қойылады. Егер төлқұжат иелері келген кезде виза алу үшін кетер алдында Үкіметтің мақұлдауын алуы керек болса, ол да 0 ұпаймен бағаланады.
- Содан кейін әрбір төлқұжат үшін ұпайлар оның барлық бағыттар бойынша ұпайларын қосу арқылы жинақталады.[16]
- Индекс әуе кеңістігінің уақыт шектеулерін немесе жабылуын елемейді.[17]
- Ол ұлттық ЖІӨ-ге және елдің төлқұжаты қол жеткізе алатын әлемдік байлық пайызына негізделген ұтқырлық деректерін қарастырады.[18]
Рейтинг[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2023 Henley паспорт индексі[19][өңдеу | қайнарын өңдеу]
2023 жылдың 19 шілдесіндегі жағдай бойынша рейтингте үлкен өзгерістер болды, топ-10-ға кіретін барлық дерлік елдер кем дегенде бір орынға төмендеді. Сингапур төлқұжаты өз иелеріне 192 ел мен аумаққа келгеннен кейін визасыз кіруді немесе виза алуды ұсынады, содан кейін неміс, итальян және испан төлқұжаттары, олардың әрқайсысы өз иелеріне 190 визасыз елдер мен аумақтарды ұсынады немесе келген кезде виза алады. Бұл рейтингтер австриялық, финдік, француздық, жапондық, люксембургтік, оңтүстік кореялық және швед төлқұжаттарымен жалғасады, олардың әрқайсысы 189 ел мен аумаққа келгеннен кейін визасыз режим немесе виза ұсынады.
Америка Құрама Штаттарының рейтингі бір орынға көтеріліп, 184 ел мен аумаққа келгеннен кейін визасыз кіру немесе виза алу тұрғысынан 187-ден төмендеді. Аустралиялық және канадалық төлқұжаттар визасыз режимнің төмендеуіне немесе виза алғаннан кейін сәйкесінше 187-ден 186-ға дейін және 186-дан 185-ке дейін өзгерген жоқ.
Бес ұлттың төлқұжат тобының бес елінің (Аустралия, Канада, Жаңа Зеландия, Ұлыбритания, АҚШ) Британдық төлқұжат визасыз кіруді немесе келгеннен кейін виза алуды қамтамасыз етеді (188 ел мен аумақ), ал Америка Құрама Штаттарының төлқұжаты ең кіші. Оңтүстік Америкада Чили төлқұжаты өз иелеріне визасыз қол жетімділікті немесе визаны 174 ел мен аумаққа келген кезде береді, бұл аймақтағы ең жоғары көрсеткіш, одан кейін Аргентина төлқұжаты (169) және Бразилия төлқұжаты (168).
Ауған паспорты әлемдегі ең әлсіз болып қала береді, бұл азаматтарға визасыз 27 межелі жерге баруға мүмкіндік береді. Жоғарыда Ирак төлқұжаты (29) және Сирия төлқұжаты (30) орналасқан.[20][21]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Andrejevic, Mark and Volcic, Zala (2016). Commercial Nationalism: Selling the Nation and Nationalizing the Sell. Palgrave Macmillan, New York. Үлгі:ISBN
- ↑ Smith, Oliver The world's most powerful passports. The Telegraph (29 February 2016).
- ↑ a b Azerbaijan improves its position in World Passport Index (ағыл.), Azer News (11 January 2023).
- ↑ Abrahamian, Atossa Araxia (2015). The Cosmopolites: The Coming of the Global Citizen, pp. 70–93. Colombia Global Reports, New York. Үлгі:ISBN
- ↑ The most powerful passports in the world in 2022, ranked, Insider Inc. (July 20, 2022).
- ↑ How powerful is your country's passport in 2023? (ағыл.), Quartz (24 January 2023).
- ↑ Australian passports are among the world's most powerful. So where can it take you? (en-AU), ABC News (15 January 2023).
- ↑ Irish passport ranked joint sixth most powerful globally (ағыл.), The Irish Times (July 19, 2022).
- ↑ How powerful is the Indian passport? Check out Henley Index ranking, Zee Business (22 May 2018).
- ↑ These are the world's most powerful passports in 2022 (ағыл.), Euronews (31 January 2022).
- ↑ The Most Powerful Passports in the World in 2022, Ranked (ағыл.), Entrepreneur magazine (28 July 2022).
- ↑ Japan has the No. 1 most powerful passport in the world for 2023—see where the U.S. lands on the list (ағыл.).
- ↑ Global Residence and Citizenship Handbook — 5. — Ideos Publications, 2015. — P. 147–148. — ISBN 978-3-9524052-7-7.
- ↑ Pakistani passport remains fourth-worst in the world: Henley index (ағыл.), Dawn (newspaper) (20 July 2022).
- ↑ Global Residence and Citizenship Handbook — 5. — Ideos Publications, 2015. — P. 148–149. — ISBN 978-3-9524052-7-7.
- ↑ Henley Passport Index 2006 to 2018. Henley & Partners Holdings Ltd. — «The index and its contents are based on data provided by the International Air Transport Authority (IATA) and supplemented, enhanced, and updated using extensive in-house research and open-source online data.»
- ↑ The world's most powerful passports for 2022 (ағыл.), CNN (July 19, 2022).
- ↑ 10 of the world's most powerful passports (ағыл.).
- ↑ Henley & Partners Holdings Ltd Henley төлқұжат индексі (ағыл.). Тексерілді, 7 қараша 2023.
- ↑ Italy’s New Luxury Hotels, The Most Powerful Passports, Delta’s Free Wifi And More (ағыл.), Forbes.
- ↑ Henley Passport Index: World most powerful passports ranking for 2023, BBC (10 January 2023).
