БАӘ — Қазақстан қатынастары
БАӘ — Қазақстан қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Біріккен Араб Әмірліктері арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастар. 1992 жылғы 1 қазанда орнатылды. ҚР-ның Әмірліктердегі Елшілігі 2006 жылы қыркүйекте ашылды. Қазақстанның Дубайдағы Бас консулдығы 1997 жылдан бері жұмыс істейді. 2019 жылғы 26 ақпаннан бастап Қазақстанның Әмірліктердегі Төтенше және Өкілетті Елшісі М.Меңілбеков болып табылады. Әмірліктердің Астанадағы Елшілігі өз жұмысын 2005 жылғы қазанда бастады. Әмірліктердің Қазақстандағы Елшісі Мұхаммед Ахмед әл-Жабер 2016 жылғы желтоқсанда тағайындалды.
Саяси саладағы ықпалдастық[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақстан-Әмірліктер қарым-қатынастары жоғары деңгейдегі байланыстардың белсенділігімен ерекшеленеді. Екіжақты қарым-қатынастардың негізі ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Әмірліктерге жасаған ресми және жұмыс сапарларының (1998, 2000, 2004, 2005, 2006, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2016, 2017, 2018, 2019 жж.), сондай-ақ БАӘ Президенті шейх Халифа бен Заид Әл Нахаянның 2008 жылы Қазақстанға жасаған жауапты ресми және 2004, 2006, 2007, 2009, 2010, 2011, 2013 жылдары жеке сапарлары нәтижесінде қалыптасты.
2020 жылғы 27-28 ақпанда Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Біріккен Араб Әмірліктеріне алғашқы ресми сапары өтті. Мемлекет басшысы Әбу Даби Тақ Мұрагері, БАӘ Қарулы Күштері Бас Қолбасшысының орынбасары Мұхаммед бен Заид Әл Нахаянмен екіжақты кездесу өткізді.
Сапар аясында ҚР Президентінің «бизнес капитандармен» кездесуі өткізілді. Оған Әмірліктердің 50 ірі компания өкілдері қатысты. 28 ақпанда Қазақстан Президенті Дубай қаласына барып, БАӘ Вице-Президенті, Премьер-Министрі, Дубай әмірлігінің Билеушісі шейх Мұхаммед бен Рашид Әл Мактуммен кездесу өткізді.
2019 жылы 13-14 наурызда ҚР Президенті Әбу Дабиде өткен Арнайы Олимпиада Ойындарының ашылу рәсіміне қатысу аясында Әмірліктерге жұмыс сапарымен барды. Әбу Даби Тақ Мұрагері шейх Мұхаммед бен Заид Әл Нахаянмен екіжақты кездесу өтті.
2018 жылы наурызда Мемлекет басшысының Әмірліктерге төртінші ресми сапары ұйымдастырылды. Оның қорытындылары бойынша 7 екіжақты құжатқа, оның ішінде Инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы келісімге қол қойылды.
2018 жылғы 4-5 шілдеде Әбу Даби Тақ Мұрагері шейх Мұхаммед бен Заид Әл Нахаян Қазақстанға ресми сапармен барды. Қорытындылары бойынша 3 құжатқа, оның ішінде Сотталғандарды беру туралы келісімге қол қойылды. Сапар аясында шейх Мұхаммед «Астана» Халықаралық қаржы орталығының ашылу рәсіміне қатысты.
Жоғары және басқа деңгейдегі байланыстар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2019 жылғы 23-24 қыркүйекте БАӘ Федералдық ұлттық кеңесінің төрайымы Амаль Абдалла әл-Кубейси Еуразия спикерлеріің 4-ші отырысына қатысты. Қазақстанға сапары барысына Амаль әл-Кубейси ҚР Парламенті Сенатының төрайымы Д.Назарбаевамен және ҚР Парламенті Мәжілісінің төрағасы Н.Нығматулинмен кездесулер өткізді.
2019 жылы 12 қарашада ҚР Энергетика министрі Әбу Дабиге жұмыс сапарымен келіп, БАӘ Премьер-Министрінің орынбасары, Президент істері жөніндегі министрі шейх Мансур бен Заид Әл Нахаянмен кездесті.
2019 жылы 9 қыркүйекте екі ел сыртқы істер министрлерінің тең төрағалығымен Қазақстан-Әмірліктер бірлескен үкіметаралық комиссиясының кезекті 7-ші отырысы өтті.
2019 жылы 28 ақпанда ҚР Сыртқы істер министрі Б.Атамқұлов ИЫҰ СІМК 46-шы отырысына қатысып, БАӘ, Сауд Арабиясы, Кувейт және Индонезия сыртқы істер министрлерімен кездесті.
2019 жылы 10-12 ақпанда Дубайда Әлемдік үкіметтік саммит өтіп, оған жоғары деңгейдегі қазақстандық делегация қатысты.
2019 жылғы 5 ақпанда ҚР Мемлекеттік хатшысы Г.Әбдіқалықова Әмірліктерге жұмыс сапарымен барып, БАӘ Федералдық ұлттық кеңесінің төрайымы Амаль әл-Кубейсимен кездесу өткізді.
2018 жылы тамыз айында Біріккен Араб Әмірліктері Азиядағы өзара ықпалдастық және сенім шаралары жөніндегі кеңеске мүше болды.
2018 жылы 10-11 қазанда «Хедая» Халықаралық зорлық-зомбылық экстремизміне қарсы күрес орталығының төрағасы Әли Рашид ан-Нуейми бастап барғанӘмірліктер делегациясы VI Әлемдік және дәстүрлі діндер съезінің жұмысына қатысты.
2017 жылы 29 қазанда Қазақстандағы МАГАТЭ төмен байытылған уран банкін ашу рәсіміне БАӘ Мемлекеттік министрі Мейса аш-Шамси қатысты. Біріккен Араб Әмірліктері аталған жобаны қаржыландыруға атсалысты.
2017 жылы 10-11 қыркүйекте БАӘ Премьер-Министрі Кеңсесінің Басшысы, Министрлер кабинеті және болашақ мәселелері жөніндегі министрі М.Гергауи бастап барған Әмірліктер делегациясы Қазақстанда өткен алғашқы ИЫҰ Ғылым және технологиялар саммитіне қатысты.
Сыртқы саяси ведомстволар деңгейінде 4 саяси консультация өткізілді.
Сауда-экономикалық ынтымақтастық [өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақстан мен Әмірліктер арасында сауда айналымының көлемі 2019 жылдың қорытындысы бойынша 538 млн. АҚШ долларын құрады. Сауда айналымының көлемі 2018 жылмен салыстырғанда 11%-ға көбейді. Ал қазақстандық экспорттың үлесі 8,9%-ға артып, 449 млн. АҚШ долларын құрады.
2005-2019 жж. аралығында Біріккен Араб Әмірліктерінен Қазақстанға тартылған тікелей инвестициялар көлемі 2,1 млрд. АҚШ долларын құрады. Ал, Қазақстаннан Біріккен Араб Әмірліктеріне 1 млрд. АҚШ долларына жуық инвестиция салынған. Сонымен қатар, құны 10 млрд. АҚШ долларына жуық бірнеше ортақ инвестициялық жоба іс-жүзіне асырылуда.
Қазақстанда Әмірліктер капиталының қатысуымен 240 бірлескен кәсіпорын жұмыс істейді.
Біріккен Араб Әмірліктер Нұр-Сұлтан қаласындағы ҚР Президенті Сарайының құрылысына 15 млн. АҚШ доллары көлемінде грант бөлді. Әбу Даби даму қорының қатысуымен22 млн. АҚШ долларына «Қарағанды – Нұр-Сұлтан» көлік тас жолы қайта қалпына келтірілді («Қарағанды - Осакаровка» бөлігі).
Ірі екіжақты инвестициялық жобаның бірі Қазақстанда құрылысы аяқталуға жақын құны 1,6 млрд. АҚШ долларын құрайтын «Әбу Даби Плаза» кешені болып табылады. Аталған 75 қабаттық кешеннің құрылысы 2020 жылдың шілде айында аяқталады деп жоспарлануда.
2018 жылы 10 наурызда Қазақстан Республикасының азаматтарына Біріккен Араб Әмірліктеріне сапарлар үшін 30 күндік визасыз режим орнатылды.
Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2019 жылы 18-28 ақпанда Шаржа және Хор-Факкан қалаларында Шаржа әмірлігінің Мәдени мұра институтының қолдауымен Қазақстанның Мәдени мұрасының апталығы өтті. Елшілік қазақстандық музыка, би ансамбльдері мен танымал қолөнер шеберлерінің қатысуын қамтамасыз етті.
2019 жылы 24-27 сәуірде Әбу Дабиде «Астана Балет» театры Ислам ынтымақтастығы ұйымының, БАӘ Сыртқы істер және халықаралық ынтымақтастық министрлігінің жәе Әбу Даби Мәдениет департментінің ұйымдастыруымен өткен Ислам фестиваліне қатысып, өз өнерлерін көрсетті.
2019 жылы 1-30 желтоқсанда қазақстандық өнер ұжымдары жыл сайын Әбу Дабиде өтетін шейх Заид фестиваліне қатысты. Қазақстандық өнер иелері аталған фестивальге 2018 жылы 1 желтоқсан – 2019 жылы 31 қаңтар аралығында да қатысты.
Шарт-құқықтық база 100-ден астам құжатты қамтиды.[1]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Қазақстан Республикасының Біріккен Араб Әмірліктеріндегі Елшілігі Екіжақты қарым-қатынастар (қаз.). Тексерілді, 25 тамыз 2023.
