Ирландия — Қазақстан қатынастары
Ирландия — Қазақстан қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Ирландия Республикасының дипломатиялық қарым-қатынастары
Негізгі ақпарат[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1991 жыл 31 желтоқсан – Ирландия Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін мойындады.
1992 жылы 10 сәуір – дипломатиялық қарым-қатынастар орнатылды.
1997 жылдың қазан айынан бастап – Қазақстандағы Ирландияның мүдделерін бір мезгілде Ирландияның Ресей Федерациясындағы Елшілігі қорғайды.
1998 жылғы 11 ақпан – Ирландиядағы Қазақстан Республикасының мүдделерін бір мезгілде Қазақстанның Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Біріккен Корольдігіндегі Елшілігі қорғайды.
2016 жылғы 13 мамыр – Ирландияның Қазақстан Республикасындағы бір мезгілдегі Төтенше және Өкілетті Елшісі Э.МакДэйд Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы Г.Әбдіқалықоваға сенім грамоталарын тапсырды.
2018 жылғы 17 мамыр – Қазақстан Республикасының Ирландиядағы бір мезгілдегі Елшісі Е.Ыдырысов Ирландия Президенті М.Хиггинске сенім грамотасын тапсырды.
Саяси қатынастар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мемлекеттер мен үкіметтер басшылары деңгейінде сапар алмасудың жоқтығына қарамастан, Қазақстан мен Ирландия ЕҚЫҰ, БҰҰ және басқа да халықаралық ұйымдар аясында, сондай-ақ олардың аккредиттелген дипломатиялық өкілдіктері деңгейінде тұрақты жоғары деңгейдегі диалогты жалғастыруда.
2018 жылғы 16-18 мамырда Қазақстан Республикасының Елшісі Е.Ыдырысовтың Ирландия Президенті М.Хиггинске сенім грамоталарын тапсыру үшін Дублинге барды Осы сапар аясында Елші Ирландияның негізгі мемлекеттік органдарының басшыларымен – Ирландия Сыртқы істер министрлігінің Бас хатшысы Н.Бюрджесспен, БҰҰ Үйлестіруші директоры Ф.Смитпен, сондай-ақ іскер топ өкілдерімен кездесті.
2019 жылғы 28-30 наурыз аралығында Қазақстан Республикасының Елшісі Е.Ыдырысов Ирландияға кезекті жұмыс сапарымен барды, оның барысында Сыртқы істер министрлігі, Ауыл шаруашылығы министрлігі, Қазақстан Республикасы Үкіметінің басшылығымен кездесулер өтті.
2019 жылдың 11-14 шілдесі аралығында Қазақстан Республикасының Елшісі Е.Ыдырысовтың Ирландияға жұмыс сапары тағы да болып, оның барысында Әділет министрі Чарльз Фланаганмен, Корк қаласының лорд-мэрі Джон Шиханмен, Корк қаласының Сауда-өнеркәсіп палатасының президенті Пауламен кездесулер өтті. Хоган және Ирландияның іскер топтары. Сонымен қатар, сапар аясында Қазақстан Республикасының Елшісі Ирландияның ұлттық мерекесі – Ирландияны еске алу күніне орай мемлекеттік салтанатты шараға қатысты.
2019 жылдың желтоқсанында Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі М.Тілеуберді «Азия-Еуроодақ» форумы аясында Мадридте Премьер-Министрдің орынбасары – Сыртқы істер министрі С.Ковенимен кездесті.
Коронавирустың таралуына байланысты енгізілген шектеу шараларына байланысты 2020 жылы барлық екіжақты жоспарланған іс-шаралар жойылып, мүмкіндігінше онлайн режиміне көшірілді.
Әңгімелесушілер коронавирустық инфекцияның таралуына байланысты жағдайға ерекше назар аударды. Қазақстан Президенті мен Ирландияның Премьер-Министрі екі елдің дағдарыстан кейінгі кезеңде халықтың осал топтарына қолдау көрсетуді және іскерлік белсенділікті ынталандыруды қоса алғанда, пандемияның жағымсыз салдарын жеңілдету бойынша кешенді шараларын жоғары бағалады.
2020 жылғы 14 қазанда Қазақстан Республикасының Ұлыбританиядағы Елшісі Е.Ыдырысов Ирландия Сыртқы істер министрлігі Шығыс блогы департаментінің директоры Донал Кенналлимен онлайн кездесу өткізді, оның негізгі күн тәртібіндегі мәселеле - ЕҚЫҰ-ның аз ұлттар істері жөніндегі Жоғарғы комиссары лауазымына Қ.Әбдірахмановтың кандидатурасын ирландиялық қолдау мәселесін талқылау болды.
Екіжақты күн тәртібі контекстінде 2019 жылғы желтоқсанда Мадридте өткен АСЕМ Сыртқы істер министрлері кеңесі аясында екі елдің сыртқы істер министрліктері басшыларының қол жеткізген уағдаластықтарына, атап айтқанда, құқықтық қатынастарды кеңейту және Дублинде Қазақстан-Ирландия бизнес-форумын өткізу мүмкіндіктеріне назар аударылды.
2020 жылы Қазақстан Республикасының Елшілігі Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің бастамасымен қосарланған салық салу туралы келісімге өзгерістер енгізу мәселесі бойынша ирланд тарапымен де тиісті келіссөздер жүргізді.
Қазақстан Республикасының халықаралық бастамаларын қолдау[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2015 жылғы 27 мамырда Қазақстан Республикасы Президентінің Арнайы Елшісі – Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты Халықаралық қатынастар, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің хатшысы Б.Әйтімова Ирландияға жұмыс сапарымен барды. Қазақстандық сенатор Парламент Сенатының Төрағасы П.Беркпен кездесті, оның барысында ирландиялық тарапқа Мемлекет басшысының Қазақстан Республикасының БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің 2017-2018жж.. тұрақты емес мүшесі ретінде кандидатурасын қолдау туралы өтініш табыс етілді.
2016 жылғы наурызда БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты емес мүшелеріне: Қазақстанға – 2017-2018 жылдарға және Ирландияға – 2021-2022 жылдарға сайлауға қолдау алмасу туралы екіжақты келісімге қол жеткізілді.
2019 жылдың сәуірі Ирландияның Премьер-Министрі Лео Варадкар БҰҰ-ның тұрақты емес мүшелігіне (2021-2022 ж.) Ирландияның кандидатурасын ілгерілету үшін Үкіметтің арнайы өкілі - Елші Дэвид Донахьюді тағайындады, ол Нью-Йоркте 2019 жылғы шілдеде Қазақстанның Республикасы Сыртқы істер министрінің орынбасары Е.Ашықбаевпен кездесті.
Сауда-экономикалық қатынастар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2005 жылдан 2021 жылға дейінгі кезеңде Ирландиядан Қазақстанға тікелей инвестицияның таза ағыны 137,8 млн долларды құрады.
Қазақстандық экспорттың негізгі баптары дәстүрлі түрде: минералды отын, мұнай және оны айдау өнімдері болып табылады. Ирландия импорты негізінен химиялық өнімдер, фармацевтика, парфюмерия, компьютерлік компоненттермен ұсынылған.
2019 жылғы 23 қазанда Лондондағы қазақстандық инвестициялық форум аясында «QazIndustry» Қазақстандық индустрия және экспорт орталығы» АҚ мен Ирландияның «International Development Ireland» ұлттық компаниясы арасында арнайы экономикалық жобаларды тартуға жәрдемдесу мақсатында және Қазақстан Республикасының индустриалды аймақтары кемінде 50 млрд теңге сомасында ирландиялық инвестициялық жобаларды іске асыру туралы ынтымақтастық меморандумға қол қойылды..
2018 жылғы қазанда Қазақстан Республикасының Елшісі Е.Ыдырысовтың Ирландияға сапары барысында Ирландияның Ауыл шаруашылығы министрі М.Гридпен келіссөздер барысында Ауыл шаруашылығы министрлігі өкілдерінің сапарын ұйымдастыру туралы келісімге қол жеткізілді.
Ирландия сиыр еті мен сүт өнімдерін Еуропадағы ең ірі экспорттаушы болып табылады, ауыл шаруашылығы өнімдерінің 85% бүкіл әлем бойынша экспортталады, бұл елдің агроөнеркәсіптік кешені 36 миллион адамды тамақтандыруға жеткілікті азық-түлік өндіреді және бұл көрсеткіш 2022 жылға қарай 60 миллион адамға дейін өсетінін атап өту қажет.
2018 жылдың қарашасында Дипломатиялық арналар арқылы Ирландияның Ауыл шаруашылығы министрлігі мақұлдаған ірі қара малды Қазақстанға экспорттауға арналған ветеринариялық сертификаттардың түпнұсқасы Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Ветеринариялық бақылау комитетіне қазақстандық тарапқа қол қою үшін жолданды
Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақстан Республикасы Елшілігінің өкілдері Дублинде тәуелсіздік және бітімгершілік операциялары үшін соғыста қаза тапқан ирландиялықтарға арналған жыл сайынғы Ұлттық еске алу күніне қатысуда.
2019 жылғы 30 наурызда Қазақстан Республикасының Елшісі Е.Ыдырысов қазақстандық балаларды асырап алған ирландиялық отбасылар мен қазақстандық диаспора өкілдері ұйымдастырған Наурыз мейрамына қатысты. Дублиндегі Пирс мұражайында өткен мерекелік шараға ирландиялық асырап алушы отбасылар, қазақ диаспорасы, Ирландияның бала асырап алу жөніндегі мемлекеттік агенттігінің өкілдері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Ирландиядағы Құрметті консулы Артур Френч қатысты.
Елшілік білім беру және кәсіби кадрларды даярлау саласындағы ынтымақтастыққа ерекше көңіл бөледі. Осыған байланысты білім беру саласындағы екіжақты ынтымақтастықтың дамуы атап өтілді.
2019 жылдың наурыз айында Лондондағы Қазақстан Республикасының Елшілігі Дублиндегі ең ірі ERIN тіл орталығымен бірлесіп ұйымдастырған Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептеріндегі қазақ тілі мұғалімдері үшін тегін білім беретін онлайн курстарын өткізу бойынша бірлескен жоба аяқталды.
Құқықтық-келісім-шарт базасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2018 жылдан бастап қосарланған салық салуды болдырмау туралы келісім күшіне енді.
Елдер арасындағы құқықтық базаны одан әрі кеңейту мақсатында Ирландия тарапына өзара құқықтық көмек көрсету, сотталғандарды экстрадициялау және экстрадициялау туралы келісім жобалары жіберілді.[1]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ ҚР СІМ Қазақстан Республикасы мен Ирландия арасындағы қатынастар (қаз.). Тексерілді, 14 қыркүйек 2023.
