Қазақстан — Пәкістан қатынастары
 | |
 Қазақстан |
 Пәкістан |
Қазақстан — Пәкістан қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Пәкістан Ислам Республикасы арасындағы екіжақты қатынастарға жатады. Пәкістан 1991 жылы желтоқсанда Тәуелсіздік алған кезде Қазақстанды мойындаған алғашқы елдердің бірі болды. Екі ел арасындағы дипломатиялық қатынастар 1992 жылы Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Пәкістанға ресми сапары кезінде орнатылды.[1] Пәкістан мен Қазақстан әлемдік проблемаларға ортақ көзқарасқа, сондай-ақ өзара түсіністікке, Ислам бауырластығына және бір-біріне деген ізгі ниетке негізделген жылы қарым-қатынасты сақтайды.[2]
2015 жылы президент Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі "мен Пәкістанның Тәуелсіздік қозғалысын қолдаған алғашқы елдердің бірі екенін ешқашан ұмытпаймын"деп мәлімдеді.[3] Қазақстан теңізге шыға алмайтын ел болғандықтан, Пәкістан Табиғи құрлықтық маршруттар мен Еуразия жүрегімен, Араб теңізімен және Оңтүстік Азиямен байланысты қамтамасыз етеді. Қазақстан Пәкістан тауарлары үшін дамушы нарық болып табылады.[4]Екі елде де әртүрлі салаларда 35-тен астам өзара түсіністік туралы меморандумдар бар.[5]
Country Comparison[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Жалпы атауы | Пәкістан | Қазақстан |
|---|---|---|
| Ресми атауы | Пәкістан Ислам Республикасы | Қазақстан Республикасы |
| Елтаңба | 
|
|
| Байрақ | 
|
|
| Аумағы | 881,913 км2 | 2,724,900 км2 |
| Халқы | 212,742,631[6] | 18,448,600 |
| Халық тығыздығы | 244.4/км2 | 7/км2 |
| Астана | Исламабад | Астана |
| Ең үлкен мегаполис | Карачи (14,910,352)[7] | Алматы (2,039,376) |
| Басқару | Федеративтік парламенттік республика | Унитарлы президенттік республика |
| Қазіргі басшысы | Шехбаз Шариф | Қасым-Жомарт Тоқаев |
| Ресми тіл | Урду | Қазақ |
| ЖІӨ (номиналды) | $324.73 миллиард[8] | $164.207 миллиард |
| ЖІӨ (ПОҚ бойынша) | $1.195 триллион[9] | $534.271 миллиард |
| Жан басына ЖІӨ (номиналды) | $1,650 | $8,763 |
| Жан басына ЖІӨ (ПОҚ бойынша) | $5,839 | $28,514 |
| Адам дамуының индексі | ▲ 0.562 | ▲ 0.800 |
| Әскери шығындар | $9.6 миллиард[10] | $2.4 миллиард |
Тарих[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бүгінгі Пәкістан аймағы мен Қазақстан ежелгі заманнан бері байланыста болды. Қазақстан да, Пәкістан да бір-бірімен ежелгі Жібек жолдарымен байланысты болды. Тарихи байланыстардың арқасында Орталық Азия, оның ішінде Қазақстан, қазіргі Пәкістанға үлкен әсер етеді. 1920-39 жылдары кеңестік қатыгездікке мәжбүр болған көптеген қазақтар Үндістанға қоныс аударды. Бұған жауап ретінде партияның жоғарғы басқарушы органы AIML Орталық кеңесі 1942 жылы 23 ақпанда Делиде Мұхаммед Әли Джиннаның (Пәкістанның негізін қалаушы) басшылығымен өткен отырысында қарар қабылдады, онда партия қазақ мигранттарының өмір сүру жағдайына қатты алаңдаушылық пен алаңдаушылық білдірді және сол кездегі үкіметтен тиісті шаралар қабылдауды және қазақтарды азық-түлікпен қамтамасыз етуді талап етті. Демек, олар Үндістанның солтүстік-батыс аудандарында (қазіргі Пәкістанның солтүстік аудандары) бейбіт түрде қоныстанды..[11][12]
Пәкістан Қазақстанды мойындаған алғашқы елдердің бірі болды. Қазіргі Пәкістан мен Қазақстан мемлекеттері арасындағы дипломатиялық қатынастар Нұрсұлтан Назарбаевтың 1992 жылы Исламабадқа сапарынан кейін одан әрі нығайды, оның барысында ол екіжақты қатынастарды дамыту үшін құқықтық негіз қалаған көптеген маңызды құжаттарға қол қойды. Пәкістан мен Қазақстан да бір уақыт белдеуінде.[5]
Дипломатия[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Пәкістан
- Астана (елшілік)
Қазақстан
- Исламабад (елшілік)
Пәкістанның Қазақстандағы елшілері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1992 жылы елшілік ашылды
- Риаз Мұхаммед Хан, Риаз Мұхаммед Хан мырза (1992-1995 жж)
- Сұлтан Хаят Хан, Сұлтан Хаят Хан Мырза (1995-1999 жж)
- Рашид Ахмед, Рашид Ахмед мырза (1999-2000 жж)
- Дуррай Шахвар Куреши, Дуррай Шахвар Куреши ханым (2001-2005 жж)
- Ирфан ур Рехман Раджа, Ирфан ур Рехман Раджа мырза (2005-2010 жж)
- Ахтар Туфаил, Ахтар Туфаил мырза (2010-2013)
- Шаукат Әли Мұқадам, Шаукат Әли Мұқадам (2013 - 2014)
- Абдул Салик Хан, Абдул Салик Хан мырза (ақпан 2015-Шілде 2018)
- Имтиаз Ахмад Кази, доктор Имтиаз Ахмад Кази (2018 - 2020)
- Саджад Ахмед Сихар, Саджад Ахмед Сихар мырза (2020-қазіргі уақытқа дейін)
Қазақстанның Пәкістандағы елшілері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Т. Айтмұхамбетов (1994-99)
- Б. Нарбаев (1999-2003)
- Б. Исабаев (2003-06)
- Б. Шабарбаев (2006-01. 2018)
- А. Рахматуллин маусым 28, 2019
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Cooperation of the Republic of Kazakhstan with the Islamic Republic of Pakistan Kazakhstan Ministry of Foreign Affairs Retrieved January 22, 2009. Мұрағатталған 27 шілденің 2011 жылы.
- ↑ Embassy of the Islamic Republic of Pakistan, Astana, Kazakhstan.
- ↑ Diplomat, Ankit Panda, The Pakistan and Kazakhstan Look to Increase Cooperation (en-US).
- ↑ Trade Development Authority of Pakistan Мұрағатталған 17 шілденің 2012 жылы. Retrieved October 13, 2008.
- ↑ a b Pakistan-Kazakhstan Bilateral Relations: A Strategic Road Map | Stratejik Düşünce Enstitüsü.
- ↑ Census 2017.
- ↑ PROVISIONAL SUMMARY RESULTS OF 6TH POPULATION AND HOUSING CENSUS-2017. Pakistan Bureau of Statistics.
- ↑ http://statisticstimes.com/economy/countries-by-projected-gdp.php
- ↑ World Economic Outlook Database, April 2018.
- ↑ Gurung, Shaurya Karanbir. 20% increase in Pakistan defence budget signals neighbour's intent, The Economic Times (30 сәуір 2018).
- ↑ Pakistan-Kazakhstan Bilateral Relations, Daily Times (28 December 2020).
- ↑ MALIK, NADEEM SHAFIQ (1994). "The All India Muslim League and Central Asia". Islamic Studies (Islamic Research Institute, International Islamic University, Islamabad) 33 (2/3): 381–391. JSTOR 20840174. https://www.jstor.org/stable/20840174. Retrieved 17 October 2021.
