Лютеций
| |||||
Атом қасиеті | |||||
---|---|---|---|---|---|
Атауы, символ, нөмірі |
Лютеций / Lutetium (Lu), 71 | ||||
Топ, период, блок |
ІІІ, 6, d-блок | ||||
Атомдық масса (молярлық масса) | |||||
Электрондық конфигурация |
[Xe] 4f14 5d1 6s2 | ||||
Атом радиусы |
175 пм | ||||
Химиялық қасиеттері | |||||
Ковалентті радиус |
156 пм | ||||
Электртерістілігі |
1,27 (Полинг шкаласы) | ||||
Иондалу энергиясы (бірінші электрон) | |||||
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||
Тығыздық (қ.ж.) |
9,8404 г/см³ | ||||
Балқу температурасы |
1936 K | ||||
Қайнау температурасы |
3668 K | ||||
Басқа да қасиеттері | |||||
Жылуөткізгіштік |
(300 K) (16,4) Вт/(м·К) | ||||
CAS нөмірі |
7439-94-3 |
Лютеций, Lutetium (Lu) - Менделеевтің Периодтық кестесінің ІІІ тобының 6 периодына жататын химиялық элемент; лантаноидтар қатарына жатады. Рет нөмірі - 71, атомдық массасы - 174,967.
Элементті оксид түрінде 1907 жылы бір-біріне байланыссыз 2 химик ашқан: француз Жорж Урбэн, автриялық Карл Ауэр фон Вельсбах және амрикандық Чарльз Джеймс. Ашылуының басымдылығы Ж. Урбэнға берілді. Аты Париж қаласының латынша атауы - Lutetia Parisorum деген сөздерден алынды. Табиғи Лютецийдің екі тұрақты изотопты 175Lu(97.4%) және 174Lu (2.6%) алынған. Жер қыртысындағы салмақ мөлшері - 1*10−4%. Ең қымбат металдардың бірі, 1 кг бағасы - 3,5—5,5 мың доллар.
Физикалық қасиеттері[өңдеу]
Лютеций — күміс түсті ақшыл металл, лантаноидтардың арасында ең ауыры.
Атомдық массасы 174,967, тығыздығы 9,8404. Балқу температурасы 1936 К, қайнау температурасы 3668 К.
Химиялық қасиеттері[өңдеу]
Қосылыстарында ІІІ валентті. Оның тогығы Lu2O3, гидрототығы Lu(OН)3. Лютеций гидрототығы Lu(OН)3 лантоноидтер тобындағы басқа элементтер гидрототықтарының ішінде ең әлсіз негіз.
Лютеций хлориді, нитраты, сульфаты суда ериді. Фториді, карбонаты, оксалаты - суда ерімейді.
Қолдануы[өңдеу]
- Ақпарат иесі ретінде цилиндрлік магнит домендердің өндірісінде қолданылады.
- Лазер сәулелерінің генерациясын жасау үшін қолданады.
- Магнит, кызуға шыдамды керамика жасау үшін және металлургияда қолданады.
- Ядролық физикада және энергетикада қолданылады.
Изотоптары[өңдеу]
Нуклид символы |
Протон заряды |
N(нейтрон) | Изотоп массасы |
Жартылай ыдырау |
Ядроның спины |
---|---|---|---|---|---|
Қозу энергиясы | |||||
150Lu | 71 | 79 | 149,97323 | 43 мс | 2+ |
151Lu | 71 | 80 | 150,96758 | 80,6 мс | 11/2- |
152Lu | 71 | 81 | 151,96412 | 650 мс | 5- |
153Lu | 71 | 82 | 152,95877 | 900 мс | 11/2- |
154Lu | 71 | 83 | 153,95752 | 1 с | 2- |
155Lu | 71 | 84 | 154,954316 | 68,6 мс | 11/2- |
156Lu | 71 | 85 | 155,95303 | 494 мс | 2- |
157Lu | 71 | 86 | 156,950098 | 6,8 с | 1/2+ |
158Lu | 71 | 87 | 157,949313 | 10,6 с | 2- |
159Lu | 71 | 88 | 158,94663 | 12,1 с | 1/2+ |
160Lu | 71 | 89 | 159,94603 | 36,1 с | 2- |
161Lu | 71 | 90 | 160,94357 | 77 с | 1/2+ |
162Lu | 71 | 91 | 161,94328 | 1,37 мин | 1- |
163Lu | 71 | 92 | 162,94118 | 3,97 мин | 1/2+ |
164Lu | 71 | 93 | 163,94134 | 3,14 мин | 1- |
165Lu | 71 | 94 | 164,939407 | 10,74 мин | 1/2+ |
166Lu | 71 | 95 | 165,93986 | 2,65 мин | 6- |
167Lu | 71 | 96 | 166,93827 | 51,5 мин | 7/2+ |
168Lu | 71 | 97 | 167,93874 | 5,5 мин | 6- |
169Lu | 71 | 98 | 168,937651 | 34,06 сағ. | 7/2+ |
170Lu | 71 | 99 | 169,938475 | 2,012 тәулік | 0+ |
171Lu | 71 | 100 | 170,9379131 | 8,24 тәулік | 7/2+ |
172Lu | 71 | 101 | 171,939086 | 6,70 тәулік | 4- |
173Lu | 71 | 102 | 172,9389306 | 1,37 жыл | 7/2+ |
174Lu | 71 | 103 | 173,9403375 | 3,31 жыл | 1- |
175Lu | 71 | 104 | 174,9407718 | тұрақты | 7/2+ |
176Lu | 71 | 105 | 175,9426863 | 3,85×1010 жыл | 7- |
177Lu | 71 | 106 | 176,9437581 | 6,6475 d | 7/2+ |
178Lu | 71 | 107 | 177,945955 | 28,4 мин | 1+ |
179Lu | 71 | 108 | 178,947327 | 4,59 сағ. | 7/2+ |
180Lu | 71 | 109 | 179,94988 | 5,7 мин | 5+ |
181Lu | 71 | 110 | 180,95197 | 3,5 мин | 7/2+ |
182Lu | 71 | 111 | 181,95504 | 2,0 мин | 1 |
183Lu | 71 | 112 | 182,95757 | 58 с | 7/2+ |
184Lu | 71 | 113 | 183,96091 | 20 с | 3+ |
Тағы қараңыз[өңдеу]
Сыртқы сілтемелер[өңдеу]
![]() |
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Lutetium |
Дереккөздер[өңдеу]
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | |||||||||||||||||||||||||
1 | H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 | Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
3 | Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 | K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||||||||||||||||||||
5 | Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||||||||||||||||||||
6 | Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||||||||||
7 | Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og | ||||||||||
|