Церий
Церий(лат. Cerіum), Ce – элементтердің периодтық жүйесінің ІІІ тобындағы хим. элемент, ат.н. 58, ат.м. 140,116. Сұр металл; тығызд. 6,768 г/см3; балқу t – 798°С. Негізгі минералдары – монацит пен бастнезит. Церидің тұрақты 4 изотобы бар. Жасанды радиоктивті изотоптарының ішіндегі маңыздысы Се(Т1/2=33,1 күн). Церийді 1803 жылы швед химигі И.Я.Берцилиус ашқан. Ол бос күйінде1806 жылы церийдің үш хлоридін(Се,Сi) электролиздеу арқылы алынған. Жер қыртысындағы салмақ мөлшері 4,5*10-3%. Табиғатта негізінен минерал моноцит түрінде , жерде сирек ұшырасатын элементтермен, ториймен бірге кездеседі. Церий - сұр түсті, жұмсақ металл, тығыздығы 6,77г/см3, балқу температурасы 804*С, қайнау температурасы 3600*С. Химиялық активті қосылыстардағы тотығу дәрежесі 3, 4. Ылғал ауада оңай тотығады. Церийді 160-180*С-қа дейін қыздырғанда қос тотықСеО2 түзе тотығады. Онда сұйытылған қышқылдар да ериді. Жоғары температурада галогендер азот, күкірт, т.б. элементтермен тікелей реаакцияласады . Құрамына церий қосылған болат, шойын және түсті металдар қорытпаларының механикалық қасиеті жақсарады, алюминий, магний қорытпаларының жоғары температураға беріктігі артады. Церий қосылыстары шыны өнеркәсібінде кеңінен пайдаланылады , оның сульфаты фотографияда , көлемдік талдауда , т.б. қолдаланылады.
Дереккөздер[өңдеу]
Қазақ ұлттық энциклопедиясы 9-том
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | |||||||||||||||||||||||||
| 1 | H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2 | Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3 | Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4 | K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||||||||||||||||||||
| 5 | Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||||||||||||||||||||
| 6 | Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||||||||||
| 7 | Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Uut | Fl | Uup | Lv | Uus | Uuo | ||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
